Migraine - ziekte van parkinson

30 belangrijke vragen over Migraine - ziekte van parkinson

Een man van 83 is opgenomen in het verpleeghuis. Hij grbuikt parkinsonbedicatielevodopa/carbidopa  100/25mg, 3 maal daags 2 tabletten. Er wordt gezegd dat hij he los van maaltijden niet met eiwitten mag innemen, oraal waarom?

Bij een eiwitrijk dieet : melkproducten kan de resorptie verstoord raken, omdat levodopa competitief is met bepaalde aminozuren.

Er is sprake van stijfheid in de ochtend wat de verzorging bemoeilijkt. In de loop van de dag is er een wisselend beeld tussen on-en offperiodes met dyskinesieen (dyskinesieen) tijdens de on-tijd. Wat is je advies met betrekking tot de parkinson medicatie?

Het aantal innamemomenten van levodopa/carbidopa kan worden verhoogd (tot max 6X daags).
Tevens kan er ook overdag gebruik gemaakt worden van een preparaat met vertraagde afgifte.

De neuroloog voegt entacapon 1dd 200mg toe als add on therapie aan het combinatiepreparaat levodopa/carbidopa. Leg uit aan de hand van het werkingsmechanisme van entacapon wat de meerwaarde is op het effect van levodopa.

Entacapon is een selectieve en reversibele remmer van het enzym catechol-O-methyltransferase (COMT) vooral perifeer. COMT is betrokken bij de afbraak van levodopa. Remming van COMT--> verlenging van de halfwaardetijd & verhoging van de biologische beschikbaarheid (F) levodopa.
het zorgt dus voor de verlenging van de 'on'-tijd en verkorting van de 'off'-tijd en vermindering van fluctuaties in mobiliteit.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Entipsychotica worden vaak toegepast indien een parkinsonpatient een delier ( in de war raken) doormaakt. Aan welke twee belangrijke eisen moet het 'ideale' antipsychticum voldoen.

-Snelwerkend zijn
-geen extrapiramidale bijwerkingen

Een jaar later ziet de medicatie van meneer van 73 met parkinson er zo uit:
-levodopa/carbidopa 250/25 mg 4x daags
-levodopa/carbidopa ret 250mg 1x daags voor de nacht
meneer ervaart klachten van 'wearing off' (einde werkingsduur levodopa en daarmee treden symptomen van ziekte van parkinson op)
zou het toevoegen van entacapon (COMT-remmer) een optie zijn?

Dat kan zeker,
Entacapon: is een perifere COMT-remmer en remt het enzym COMT, dat zorgt voor de perifere omzetting van levodopa. De remming van COMT zorgt dus voor meer perifeer levodopa, dat uiteindelijk de bloedhersenbariere kan passeren en hier omgezet kan worden in dopamine.

COMT-remmers
worden in een later gecompliceerd stadium van de ziekte van parkinson voorgeschreven als sprake is van voorspelbare responsfluctuaties (wearing off)

Kun je naast levodopa ook pramipexol, selegiline  of amantadine toevoegen?

Je kan pramipexol (dopamine-agonist) en ook selegeline (MAO-B-remmer) toedienen.
-een moa-b remmer: remt de afbraak van dopamine


Amatadine kun je niet toedienen, omdat dat het risico op dyskinessien verhoogd.
-daarnaast zijn er geen onderbouwende onderzoeken uitgevoerd voor de combinatie amantadine bij levodopa bij een vergevorderde stadium.

Meneer is inmiddels 77 jaar en heeft ondanks de vele parkinsonmedicatie nogs steeds klachten. De neuroloog overweegt om intraduodenale levodopa/carbidopa (Duodopa) voor te schrijven. Wat voor toedieningsvorm is Duodopa? En wat is het voordeel van deze bepaalde toedieningsvorm?

Duodopa is levodopa in vloeibare vorm (een gel bestaande uit levodopa+carbidopa).. Duodopa wordt toegediend via een sonde die rechtsstreeks door de buikhuid in het duodenum wordt ingebracht. Door middel van een programmeerbare pomp wordt de afgifte van levodopa nauwkeurig gedoseerd. Doordat per tijdseenheid een constante hoeveelheid Duodopa wordt toegediend, kunnen hinderlijke schommelingen in de parkinson-verschijnselen voorkomen worden.

Een man van 57 jaar is een jaar geleden met de ziekte van Parkinson gediagnosticeerd. De neuroloog schrijft pramipexol (dopamine-agnoist) voor. Meneer vindt dit vreemd , want zijn vader krijgt altijd levodopa/carbidopa.
wat zijn de voordelen van pramipexol tov levodopa/carbidopa bij de ziekte van parkinson?

  • Voordelen van pramipexol:
minder bewegingsstoornissen (dyskinesieen: onwillekeurige bewegingen)


  • nadelen van pramipexol:
-meer impulsstoornissen en kans op gokverslaving, winkelverslaving etc
-ouderen>60 jaar met cognitieve problemen, hebben een groter risico op het ontwikkelen van psychatrische bijwerkingen (hallucinaties en dus ook  bewegingsstornissen)
 
  • voordeel levodopa:
-vermindert het meest de symptomen van de ziekte van parkinson.
-minder , slaperigheid, hallucinaties en risico op impulscontrolestoornissen ivm pramipexol (dopamine-agonist)

-nadeel levodopa:
meer kans op bewegingsstoornis (dyskinesieen) dan dopamine-agonist.


         

Geef aan waar carbidopa farmacologisch aangrijpt. En leg het uit via de werkingsmechanisme van carbidopa.

Carbidopa remt het enzym decarboxylase. Hierdoor kan levodopa niet omgezet worden in dopamine in de periferie. Hierdoor blijft er meer levodopa over voor transport naar de hersenen om daar omgezet te worden in dopamine.

De vader van die man zit in een vergevorderde stadium van de ziekte van parkinson. Ondanks de hoge dosering levodopa/carbidopa ervaart meneer een wearing-off symptomen ongeveer 1,5 uur voordat de nieuwe gift gegeven wordt.
Welke gnm kan er toegevoegd worden bij patienten in een vergevorderde stadium tegen wearing-off symptomen?

Bij wearing-off symptomen kan een MAO-B-remmer (selegilline of rasgilline) toegevoegd worden.
MAO-B remmers die remmen de afbraak van dopamine in de hersenen, waardoor dopamine langer beschikbaar blijft om te werken

Beschrijf het werkingsmechanisme van selegilline bij de ziekte van parkinson en beredeneer of een thyramine-arm dieet noodzakelijk is?

Selegilline is een irreversibele MAO-Bremmer. MAO-B is verantwordelijk voor de afbraak van dopamine (centraal).
Door dit enzym te remmen is er dus meer dopamine beschikbaar. MAO is daarnaast ook verantwoordelijk voor de afbraak van thyramine. Aangezien selegeline in normale doseringen een selectieve MAO-B remmer is en dus geen effect heft op MAO-B hoeft er geen vreest te zijn voor een hypertensieve crisis. (kaasreactie). Een thyraminerijk dieet kan thyramine in voldoende mate door mao-a worden afgebroken

Meneer die 74 jaar is krijgt parkinsonmedicatie hij een antidepressivum erbij. Adviseer je voor meneer een TCA of een SSRI als anti-depressivum?

Een TCA lijkt niet verstandig, aangezien TCA's  behoorlijk anticholinerg werken. Ouderen zijn extra gevoelig voor deze anticholingere bijwerkingen. Parkinsonpatienten hebben bovendien een verhoogd risico op dementie, waardoor extra terughoudendheid geboden is. Een SSRI lijk voor meneer een veiligere optie.

Een van van 64 jaar met de ziekte van parkinson, gebruikt sinds twee jaar:
levodopa/carbidopa 100/25 mga
twee maanden geleden is in verband met de verergering van de parkinsonklachten hieraan pramipexol toegevoegd. Zijn vrouw zegt tijdens de spreekuur dat het niet goed gaat met haar man en dat hij geobsedeerd is door seks. Dat had hij eerder nooit zo erg.
geef verklaring voor deze verschijnselen.

Pramipexol is een D2-agonist. Er worden dopaminereceptoren in de nucleus accumbens door geactiveerd. Zij kunnen als bijwerking impulsstoornissen hebben. Hyperseksualitiet kan daar een uiting van zijn.

NB: levodopa kan ook voor impulsstoornissen geven maar aangezien deze bijwerking gebeurde na de start van pramipexol lijkt het voor de meer voor de hand te leggen dat pramipexol de boos doener is.

Welke aanpassingen zou je kunne voorstellen op basis van evidence en bijwerkingen bij deze persoon die hyperseksualiteit als uiting heeft?

-dosering pramipexol te verlagen.
-mochten de bijwerkingen niet te verdwijnen dan eventueel de D2-agonist (pramipexol) te stoppen.
-Echter geldt wel dat de Parkinson-symptomen wel zullen gaan verergeren.

Bij verergering van Parkinson: COMT-remmer toevoegen, het liefst een triple combinatie:
-levodopa
-carbidopa(decarboxylase-remmer)
-COMT-remmer


of combineren met een MAO-B-remmer.

Deze opties zullen hoogst waarschijnlijk geen impulsstoornissen als bijwerking geven.

Een man van 67 jaar is 4 jaar geleden met de ziekte van parkinson gediagnosticeerd. Hiervoor wordt hij behandeld met levodopa/benserazide .
Beschrijf aan de hand van de pathofysiologie van de ziekte van parkinson het werkingsmechanisme van zowel levodopa als benserazide.

De ziekte van parkinson is een neurodegeneratieve aandoening van de dopaminerge neuronen die vanuit:
substantie nigra (SN) projecteren -->striatum.
-dit betekend dat er een verminderde hoeveelheid dopamine beschikbaar is in het striatum.
-Levodopa is een precursor van dopamine en boost zo de fysiologische werking van dopamine na.
-Benserazide is een decarboxylaseremmer, het remt perifeer de omzetting van levodopa naar dopamine. Hierdoor zal er perifeer meer levodopa beschikbaar komen om de bloedhersenbarriere te passeren. (er zal hierdoor minder perifere dopamine zijn dus minder bijwerkingen van perifere dopamine zoals misselijkheid)

Welke specifieke adviezen geef je over de wijze van inname en de innamemoemnten van levodopa/benserazide?

Het is belangrijk om de innamemomenten goed te verspreiden, aangezien op die manier een redelijk constante spiegel gedurende de dag wordt bereikt.
Niet innemen met eiwitrijke voeding, aangezien de opname van levodopa vermindert wordt en daarmee ook de werking.

Na 7 jaar behandeling met levodopa/benserazide geeft meneer 67 jaar aan dat hij sinds een aantal weken weer stijver is. Hij vraagt zich af of het medicijn nog wel goed werk. Hij heeft er voornamelijk 's ochtends last van. Wat is de meest waarschijnlijke oorzaak van de ochtendstijfheid?

Er is waarschijnlijk sprake van een voorspelbare wearing off-effect van levodopa (het effect van de medicatie is afgelopen voordat een nieuwe tablet wordt ingenomen). Dit komt doordat er verdere degeneratie van dopamine-neuronen plaatsvindt met een verminderde dopamine-opslag (buffercapaciteit) waardoor het middel sneller uitwerkt.

Beschrijf het werkingsmechnisme en het therapeutische doel van apomorfine.

Apomorfine is een sterkwerkende dopamine-agonist en kan gebruikt worden bij onvoorspelbare 'off' perioden (perioden waarin er plotseling geen therapeutische effect meer is van levodopa)

De apotheker besluit apomorfine niet af te leveren aan meneer P die last heeft van wearing-off effecten (ochtendstijfheid). Beargumenteer waarom de apotheker tot deze keuze is gekomen.

De klachten die meneer P heeft lijken echter voorspelbaar te zijn en niet incidentieel op te treden. Het is niet nodig om te beginnen met een injectie apomorfine
Hij gaf aan dat de ochtend stijfheid iedere ochtend plaats vindt. Er zijn nog andere opties beschikbaar zijn zoals:
-verdelen van de dosering levodopa/benserazide over meerdere giften (evt 5dd) 
-het geven van een preparaat met verlengde afgifte (vooral voor in de avond)

Als een patient die de ziekte van parkinson heeft naast het gebruik van levodopa/benserazide ook haloperidol gebruikt. Welke advies kan jij aankaarten?

Haloperidol ( D2-antagonist) is een klassiek anti-psychoticum en zal zelfs in lage dosering de bewegingstoornissen verergeren.

Promethizine is een muscarine en histamine 1-antagonist. Bij navraag blijkt dat mevrouw die de ziekte van parkinson heeft en ook dementie (rivastigmine) en ook lactulose (opstipatie) dit gebruikt ter kalmering.
Is promethizine bij deze patient een verantwoorde/logische keuze?

Nee,
als het gaat om parkinson is het geen probleem: het zal eerder voor verlichting van de bewegingsklachten zorgen.
Maar de patient lijdt aan een vorm van dementie  vanwege rivastigmine)
-muscarine-antagonisten kunnen cognitieve effecten hebben die zeer ongewenst zijn bij ouderen zeker degene met dementie.
- Verder is er een interactie met rivastigmine: zorgt voor meer acetylcholine.
en promethazine blokkeert een deel van de receptoren waar Ach op zou moeten werken.
-de patient die heeft ook last van obstipatie, deze zal verergerd worden door promethazine.

Levodopa is het belangrijkste medicament tegen de symptomen van de ziekte van parkinson. Noem 2 motorische en 3 niet-motorische bijwerkingen van levodopa.

-Motorische: responsfluctuatie/wearing off(langer termijn)en dyskinesie (langer termijn)
-niet-motorisch: misselijkheid, hypotensie, impulscontrolestoornissen, hyperseksualitiet

Wat is de werkingsmechnisme van levodopa?

Levodopa is een produc die de bloed hersenbariere passeert en enzymatische wordt gedecarboxyleerd tot het werkende dopamine.
Dopamine grijpt aan op de D2-receptor. De werking bij de ziekte van parkinson berust op de stimulatie van dopaminereceptoren in de corpus striatum.

De neuroloog besluit om uiteindelijke toch medicatie toe te voegen. Zij twijfelt tussen een mao-remmer en een comt-remmer. Welk middel zou je adviseren bij meneer en waarom?

In de omschrijving wordt aangegeven dat meneer last heeft van verwardheid. MAO-B remmer zijn gecontra-indcideerd bij patienten met een cognitieve stoornis vanwege het risico op hallucinaties en verwardheid. Om deze reden heeft een comt-remmer de voorkeur.

Beredeneer welk effect bupropion zou kunnen hebben op de symptomen van de ziekte van parkinson?

Bupropion remt de heropname van noradrenaline en dopamine. Hierdoor zal er meer dopamine beschikbaar zijn. De symptomen van parkinson ontstaan door een tekort aan dopamine. Bupropion heeft heeft daarom geen negatief effect (mogelijk licht positief effect) op de motorische symptomen van de ziekte van parkinson

Meneer 55 jaar is met  ziekte van Parkinson gediagnosticeerd. De neuroloog heeft pramipexol voorgeschreven. Leg uit hoe pramipexol werkt bij de ziekte van parkinson?

Pramipexol is een dopamine agonist met een hoge selectiviteit voor de D2-receptor. De werking bij de ziekte van Parkinson berust op stimulatie van de dopaminerecetoren in het corpus striatum.
pramipexol kan de bloedhersenbariere gaan passeren

Na een half jaar gaat het goed met meneer , hij heeft minder last van de ziekte van Parkinson. Hij geeft de laatste tijd wel veel geld uit in winkels en is tegenwoordig vaker te zien in casino's. Via welke dopamine-circuits kun je dit gedrag verklaren? Wat zou je adviseren ten aanzien van het gebruik van pramipexol?

Via de mesolimbische dopamine pathway wordt gedrag en belinog gereguleerd. Omdat dopamineconcentraties stijgen, wordt de mesolimbische pathways ( N. Accumbens)overgestimuleerd. Dit veroorzaakt gok en winkelverslaving. De dosering vana pramipexol kan worden verlaagd.

Mevrouw heeft last van wearing off verschijnselen, de neuroloog stelt voor om voor de nacht een preparaat met gereguleerde afgifte te gebruiken. Mevrouw vraagt zich af waarom zij deze speciale tablet niet overdag mag gebruiken? Wat is een belangrijke nadeel van het overdag gebruiken van een levodopa-preparaat met gereguleerde afgifte?

Met name de vertraagde on-tijd kan nadelig zijn. Daarom worden overdag dus doorgaans direct-release preparaten gebruikt, zodat de symptomen vaan parkinson snel worden verlicht.

De symptomen van parkinson zijn tijdens de slaap minder ernstig. Het duurt namelijk even voordat de levodopa uit het preparaat komt en het effect begint. Door de gereguleerde preparaat in de nacht in te nemen kan het geleidelijk werken om de symptomen van de patient die hij/zij in de ochtend ervaart te verminderen.

Meneer krijgt levodopa/carbidopa na een aantal jaar blijkt het noodzakelijk te zijn om de dosering te gaan verhogen. In verband met aanhoudende misselijkheid besluit de huisarts om domperidon voor te schrijven. Aangezien de zetpillen niet meer in NL geregistreerd zijn, besluit hij toch voor zetpillen met metoclopramide te gaan werken. In de apotheek kreeg hij een interactie signaal.  Beschrijf waarom dit gebeurde en hoe je anders de misselijkheid zou kunnen bestrijden?

Het betreft hier een farmacodynamische interactie. Metoclopramide is een dopamine-antagonist en gaat dus de werking van levodopa tegen. Aangeizen het de bloedhersenbariere passeer, is ingrijpen zeker noodzakelijk. Het is verstandig om toch domperidontabletten te adviseren en deze zullen niet de bloedhersenbariere gaan passeren en zullen perifeer dopamine antagoneren waardoor de darmperistaltiek zal worden versnelt (versnelde maaglediging) minder braakneigingen.

Wat is het verschil tussen entacapon en tolcapon?

Zeide zijn het COMT remmers en zorgen ervoor dat de afbraak van levodopa wordt tegen gegaan. Het enige verschil is dat:
-entacapon: werkt perifeer, ijzer kan de absorptie van entacapon verslechteren doordat het een slecht oplosbaar complex vormt.
-tolcapon: werk perifeer als centraal, je kan last krijgen van leverfunctie stoornis.
tolcapon wordt in een later gecompliceerde stadium  toegepast, als er sprake is van voorspelbare responsfluctuaties.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo