De mythe van het plan - Moderne economische technieken

16 belangrijke vragen over De mythe van het plan - Moderne economische technieken

1. Wat was de taak van het Centraal Planbureau en hoe groot was haar rol?


Taak:
ontwerpt een sociaal-economisch plan op wetenschappelijke basis.

Rol:
marginaal
Oorzaken:
  1. steeds lossere greep van de centrale overheid op nationale economie
  2. een invloedrijk en gecentraliseerd planningsapparaat past niet meer bij de wijze hoe de overheid functioneerde na WOII: regulering van overheidswege gaat via ministeries en rijksbureaus.


Na 1950:
CPB vat taak op als onafhankelijke vorm van wiskundig modelleren op macro-economisch niveau en kon daardoor boven de verzuilde Nederlandse politiek fungeren.

Wat is het verschil met het Plan van de Arbeid in België?

Het plan van Tinbergen en Vos is niet een samenvatting van bestaande en nieuwe ideeën ter bestrijding van crisis en werkloosheid. Het is een aanzet voor een volledige herstructurering van de Nederlandse economie.

2. Wat was de rol van de Sociaal Economische Raad?


Opgericht 1950

Regering adviseren (niet sturen) over allerlei kwesties op sociaal-economisch terrein.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Waarom is een volledige herstructurering noodzakelijk volgens Tinbergen en Vos?

Een slechte economische toestand is een vruchtbare voedingsbodem voor nationaal-socialisme en facsisme.

3. Welke paradox bracht de moeizame ontstaansgeschiedenis van CPB en SER aan het licht?


Tijdens en na WOII won mede dankzij economisch succes van de Duitse, Amerikaanse en Britse conomie in Nederland het planningsdenken binnen allerlei gremia sterk aan betekenis: wetenschap, ambtelijk apparaat, politiek.
Hierdoor verdwenen fundamentele verschillen van inzicht over levensbeschouwing en staatsinrichting op de achtergrond.

Enthousiasme voor planning ging op die manier samen met ideologische onderkoeling.

Het Plan van Arbeid geeft een planmatige aanpak van de productie. Uit welke drie onderdelen bestaat de aanpak?

Crisisplan, Conjunctuurbeheersing en Structuurplan.

4. Welke transformatie onderging de Nederlandse overheid na 1963?


Tot 1963:
Nederlands was een land met geringe overheid

Na 1963:
transformatie van welvaartsstaat naar verzorgingsstaat.
De overheid is steeds meer verweven met allerlei sectoren in de samenleving: etatistisch (overheid moet samenleving sturen in door haar gewenste richting)

Waar wordt in het Structuurplan voor gepleit?

Versnelde industrialisatie en ordening van het bedrijfsleven.

Ordening bedrijfsleven: tripartiete basis > bedrijfsschappen met een Centraal Economische Raad aan de top. Dit vertoont grote gelijkenis met het CPB en de SER van onze dagen.

Waarom zet het Plan van Arbeid de deur open naar politieke coalitievorming?

- Toonzetting
- Loslaten van ideologische bevlogenheid

Het is ethisch gefundeerd plansocialisme.

Wat is het verschil in opvatting over het individu tussen de religieus- en later personalistisch-socialisten (en NVB Nederlandse Volksbeweging) en de meer radicale plan-socialisten?

Plan-socialisten: de mens is materialistisch

Personalistisch-socialisten: de mens is een zingevend en zelf realiserend wezen

Wat zijn de uiteenlopende plannen van Banning/Ed van Cleeff en Tinbergen over de rol en taak van de economie in het sociale leven?

Banning/Ed van Cleeff: de economische crisis is een sociale en culturele crisis door het wegvallen van een cultuur van gemeenschap. Proberen een doorbraak tussen de zuilen te forceren: een compromis tussen de zuilen voor de integratie van een coherent geplande en geordende samenleving.

Tinbergen: inzetten van mathematisering en planning, weren van verzuilde ideologieën .

Over de rol en functie van de overheid in het economisch leven bestaan veel ideologische verschillen. Maar ontdaan van utopische inhoud en in geneutraliseerde vorm komt er een politiek brede consensus. Wat zijn goede illustraties van deze politiek brede consensus?

1945 totstandkoming van het Centraal Planbureau
1950 oprichting van de Sociaal Economische Raad

Vanaf 1950 kun je spreken van een marginalisering van het CPB. Het CPB ziet zijn taakstelling van adviserende planning veranderen in een onafhankelijke vorm van wiskundig modelleren. Wat is de oorzaak hiervan?

- Het mislukken van de doorbraak in partijpolitieke zin
- De geleidelijke vermindering van de overheidsinvloed op de nationale, economische bedrijvigheid
- De gebrekkige communicatie met het bestaande ambtelijke apparaat

Er valt ook weinig te plannen door gebrek aan cijfers, daarom interesse in meer macro-economisch (ipv micro- en meso).

Minister Vos publiceert in 1945 het ontwerp voor de oprichting van PBO (Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie). Verplicht samenwerken overheid en organisaties van werkgevers en werknemers in een netwerk van productie- en bedrijfsschappen. Lukt dit en welke orgaan wordt opgericht?

- Nee, alleen vrijwillig door werkgevers en werknemers in te stellen product- en bedrijfsschappen (beperkte bevoegdheden, meer bedrijfsorganen dan overheidsinstanties).
- Sociaal Economische Raad (SER): taak om enkel de regering te adviseren op sociaal-economisch gebied, niet om te sturen.

De moeizame totstandkoming van CPB en SER, die juist vorm moesten geven aan een rationale ordening van het economische en sociale leven na de oorlog, brengt een paradox aan het licht. Welke paradox?

Populariteit planningsdenken neemt enorm toe, fundamentele verschillen van inzicht over levensbeschouwing en staatinrichting verdwijnen op de achtergrond. Enthousiasme voor planning gaat samen met ideologische onderkoeling.
Maar Nederland is tot omstreeks 1963 juist een land met een geringe overheid (dus weinig planning), pas in de loop van de jaren zestig transformatie van welvaartsstaat tot verzorgingsstaat.

Nederland verandert in de jaren zeventig van een liberaal-conservatief land in een etatistisch (staatsbemoeienis) en egalitair land. Dit is een uitvergroting op nationale schaal van het door de polders belichaamde model van een nieuwe maatschappij op nieuwe bodem! Wat zijn de oorzaken en hoe kun je deze verandering zien?

- Verschil in mening over publieke zorg en sociale zekerheid (ethisch-religieuze argumenten en zuiver economische argumenten).
- Het vervluchtigen van de verzuilde structuur van de samenleving.
- Het wegvallen van de bemiddelende rol van de politieke partijen.

Leidt tot: sterke verwevenheid overheid met vrijwel alle sectoren van de samenleving. Te zien in het aandeel van de sociale overheidsuitgaven in het nationale inkomen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo