Startpagina / Samenvattingen / 1950 welvaart in zwart-wit / politiek-achterban-nederlandse

Gemeenschap en gezag in de jaren vijftig - Interpretaties van verzuiling

9 belangrijke vragen over Gemeenschap en gezag in de jaren vijftig - Interpretaties van verzuiling

1. Levensbeschouwelijk pluralisme is niet bijzonder voor de Nederlandse samenleving. Andere samenlevingen kennen dit ook. Maar wat was hier wel typisch Nederlands aan?

De organisatorische vormgeving:

op zichzelf betrokken
naar binnen gericht

= isolement als levensvorm: zowel zwakheid als kracht van de Nederlandse samenleving

Zwakte:

gevaar voor behoud van de politieke stabiliteit als gevolg van:

sterke gescheidenheid
verdeeldheid

Sterkte:
grote groepen achtergestelden kunnen zich via eigen organisaties emanciperen en vervolgen worden opgenomen in de burgerlijke samenleving

2. De verzuiling heeft vele interpretaties opgeroepen. Noem enkele.

Sociologisch:
verzuiling bezien naar

de mate waarin
verenigingen en organisaties
in verschillende sectoren
van de samenleving
op levensbeschouwelijke basis
waren geschoeid

Politicologisch:
nadruk op het feit:

groepen aan de basis worden sterk verdeeld en gescheiden gehouden
elites aan de top zijn wel bereid tot samenwerking

3. De politicoloog Lijphart heeft het over het 'pluralisme van de elites' dat de basis vormt voor een stabiel politiek systeem. Hoe noemt hij dit systeem en wat zijn de kenmerken ervan?

Pacificatiedemocratie

overkoepelende samenwerking tussen leiders van verzuilde bevolkingsgroepen
gaat bij de achterban gepaard met grote mate van

volgzaamheid
passiviteit
gezagsgetrouwheid

Dit behoeft wel enige nuancering.
Er was wel zeker sprake van meningsverschillen tussen én binnen de partijen, meer dan Lijphart suggereert.
Met name binnen de partijen:

onderlinge verschillen zijn inhoudelijk zeer groot
verklaart ook de soms plotselinge omkeer in de Nederlandse politiek: in discussies en in de ontwikkeling van de eigen achterban ipv in de structuur van de politieke elite

1. In de jaren 50 was de Nederlandse bevolking best tevreden. Verklaar.

Men vergeleek de eigen situatie vooral met de oorlogsjaren
Nu had men: vrijheid, voorspoed, vriendschap.

2. Wat was een van de opvallendste kenmerken van de jaren 50?

Ongekend lage criminaliteit.
Oorzaak:

sociale controle van de verzuilde verenigingen en organisaties.

Ook in Europa was Nederland qua criminaliteit een uitzondering.

De lage criminaliteit bepaalt het maatschappelijk gevoel van

vertrouwen
lokale veiligheid

De jaren 50 kunnen onbewust als 'norm' genomen zijn, terwijl die periode eerder een historische uitzondering dan regel was.

1. Noem enkele resultaten van Gadoureks onderzoek in Sassenheim on 1951.

Vrij stabiele, relatief open dorpsgemeenschap
door en door religieus bestaan (50% RK, 20% Ned.Herv., 20% geref.)
niet afgesloten of verdeeld zoals vaak bij verzuilde samenlevingen

Van een gescheiden bestaan aan de bodem van de zuilen tussen de leden van de achterban van de verschillende geloofsrichtingen, zoals Lijphart veronderstelt, was geen sprake.
In wereldse zaken -verenigingsleven, middenstand- ging men gewoon met elkaar om.

2. Wat laten latere studies over de verzuiling op lokaal niveau zien?

Dat volkomen identificaties van geloof en politiek in de achterban heeft niet bestaan.
De band tussen geloof en politieke voorkeur werd al in de jaren 50 losser.

1. Een ander aspect van het verzuilde bestaan dat in latere oordeelsvorming over de verzuiling en de jaren 50 vaak over het hoofd is gezien, is het emancipatoire effect van talrijke confessioneel gekleurde bladen, blaadjes en tijdschriften. Licht dit effect toe.

Deze verzuilde informatie- en communicatiekanalen waren bedoeld om de gelovigen 'bijeen' te houden, maar fungeerden ook als leermiddelen:

de achterban was zeer alert om intellectueel vooruit te komen
tijdschriften werden volgeschreven door intellectuelen uit eigen zuil en behandelden vaak moderne onderwerpen.

2. Het opleidingspeil bij katholieken was over het algemeen laag. Het katholiek onderwijs in de jaren 50, veelal nog geleid door paters, broeders en nonnen heeft een enorme bijdrage geleverd aan de emancipatie van het katholieke volksdeel. Licht toe

Katholieke Universiteit van Nijmegen en de Tilburgse Economische Hogeschool werden gefinancierd door gewone huishoudens, voortkomend uit een authentiek bestaande geloofsbeleving
deelname aan het onderwijs is een van de belangrijkste aanzetten geweest tot secularisering en deconfessionalisering

secularisering begon bij jongeren en intellectuelen
'stille revolutie' van de jaren 50

achterban was door onderwijs en zelfscholing veel minder

gehoorzaam
volgzaam
passief

dan wenselijk door de bisschoppen
naar de veronderstelling van de politicologische theorieën zou moeten zijn geweest

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

1950 welvaart in zwart-wit | 9789012086233 | C J M Schuyt, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Gemeenschap en gezag in de jaren vijftig - Interpretaties van verzuiling

9 belangrijke vragen over Gemeenschap en gezag in de jaren vijftig - Interpretaties van verzuiling

1. Levensbeschouwelijk pluralisme is niet bijzonder voor de Nederlandse samenleving. Andere samenlevingen kennen dit ook. Maar wat was hier wel typisch Nederlands aan?

2. De verzuiling heeft vele interpretaties opgeroepen. Noem enkele.

3. De politicoloog Lijphart heeft het over het 'pluralisme van de elites' dat de basis vormt voor een stabiel politiek systeem. Hoe noemt hij dit systeem en wat zijn de kenmerken ervan?

1. In de jaren 50 was de Nederlandse bevolking best tevreden. Verklaar.

2. Wat was een van de opvallendste kenmerken van de jaren 50?

1. Noem enkele resultaten van Gadoureks onderzoek in Sassenheim on 1951.

2. Wat laten latere studies over de verzuiling op lokaal niveau zien?

1. Een ander aspect van het verzuilde bestaan dat in latere oordeelsvorming over de verzuiling en de jaren 50 vaak over het hoofd is gezien, is het emancipatoire effect van talrijke confessioneel gekleurde bladen, blaadjes en tijdschriften. Licht dit effect toe.

2. Het opleidingspeil bij katholieken was over het algemeen laag. Het katholiek onderwijs in de jaren 50, veelal nog geleid door paters, broeders en nonnen heeft een enorme bijdrage geleverd aan de emancipatie van het katholieke volksdeel. Licht toe

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Paradijs van onbegrensde economische groei - Periodisering

1950 welvaart in zwart-wit

Veelvormige dynamiek : Europa in het ancien …

MEMO 2 vwo geschiedenis voor de onderbouw ha…

Schrijfpracticum 1 : zakelijk schrijven : we…

Inleiding letterkunde

De duizelingwekkende jaren / druk 4 Europa 1…

Literair mechaniek

Inleiding letterkunde literatuurgeschiedenis

Geschiedenis van het privéleven : bronnen en…

Nectar / Biologie 4 vwo / deel Leerboek

Wijsbegeerte

Inleiding kunstgeschiedenis.