Cognitive modulation of pain. 39 goede vragen, hier goed beantwoord

Q: Wat is een placebo en wat is het placebo effect?

Placebo = een neobehandeling Placebo effect = een observeerbaar verschil tussen groepen dat toe te schrijven is aan de werkzaamheid van de placebo

Q: Welke invloed heeft een cognitieve bias op placebo effecten? (5 punten)

Een placebo kan zorgen voor: lager cognitief ankerpunt : dus je schat de pijn lager is Te veel gewicht hangen aan lagere pijn ervaringen wanneer je de algemene pijn moet omschrijven Rapporteren naar de verwachting van de onderzoeker, dit is 'correct' gedrag Verlangen om consistent te zijn met voorgaand gedrag, wat verlaagde rapportages van pijn tijden voorgaande behandelingen bevat Biasen naar hetgeen dat ze willen dat er gebeurt, vermindering pijn. ==> de sensorische decision theory is het bewijs van

Q: Wat is de sensorische decision theory?

Onderzoek vindt dat placebo behandeling gerapporteerde pijn verlaagt, maar sensorische discriminatie niet beïnvloedt; het vermogen om accuraat te detecteren welke van de twee stimuli intenser is Geeft enig bewijs voor cognitieve bias als bron van placebo effecten

Q: Wat is het effect van placebo's op schadelijke stimuli volgens een fMRI?

Er is een verminderde verwerking van schadelijke somatische stimuli gevonden bij placebo behandelingen. Ook verminderingen in: Anterieure insula, mediale thalamus, amygdala en ACC Significante effecten van de werking van placebo's bij gerapporteerde pijn S1 en S2, PFC en striatum ook verminderingen

Wat is een placebo en wat is het placebo effect?

Placebo = een neobehandeling
Placebo effect = een observeerbaar verschil tussen groepen dat toe te schrijven is aan de werkzaamheid van de placebo

Wat is het placebo analgesia response?

De perceptie dat er een effectieve behandeling is toegast en dat dit voldoende is om significante pijn te verminderen = de pijnverlichting in iemand als gevolg van de verwachting van de effectiviteit van de therapeutische interventie

De analgesia (pijnstilling) is hierbij het gevolg van psychobiologische effecten van het proces v/d behandeling in tegenstelling tot de actieve eigenschap van de behandeling
Deze manipulatie kan in meerdere vormen voorkomen: namaaktablet, neusspray, chirurgische procedure, magnetische behandeling of crème.

Welke twee factoren zorgen voor de pijnstillende werking van een placebo?

Er is aanwezigheid van sensorische cues die geassocieerd zijn met effectieve behandeling of pijnverlichting in het verleden;
De verwachting van pijnverlichting

==> er is een mismatch tussen wat de patiënt verwacht en de werkelijke intrinsieke efficacy van de behandeling

Hoe kan het zijn dat een een placebo werkt bij sommigen?

Als iemand gelooft dat de placebo behandeling werkt zullen er positieve verwachtingen van pijnstilling gecreëerd worden en deze verwachtingen zijn gelinkt aan pijn verlichting (bedrog);
Het effect kan ook geconditioneerd worden. Sensorische cues geassocieerd met de context van de behandeling zijn gelinkt aan pijnverlichting (geen bedrog --> onbewust)

Welke assumptie over placebo's is niet waar en welke andere redenen zou je kunnen geven?

Ongegronde assumptie: dat mensen verbeteren omdat ze een placebo hebben gekregen.
Andere redenen voor het verbeteren:

Natuurlijk verloop van ziekte: er zou sws al verbetering zijn zonder behandeling
Regressie van het gemiddelde: je doet vaak mee in de piek van pijn ==> dit is een statistisch artefact: er is geen ware verbetering, dit lijkt alleen maar zo en ongeveer 30% van de patiënten reageert op placebo behandelingen
Positieve psychosociale context: kan je voordeel uithalen (medische aandacht, verzorging en beoordeling)

Wat is er gekomen uit meta-analyses die onderzoek deden naar de werkzaamheid van placebo's?

Er is een significante maar gemiddeld werking van placebo's aangetoond bij klinische trials. Er zijn de grootste effecten gevonden bij experimentele onderzoeken.

Placebo effecten zijn groter bij sustained pain en in de aanwezigheid van hyperalgesia
De effecten kunnen ook het gevolg zijn van de context & instructies die gegeven worden aan de participanten; zeggen vaak dat de behandeling de pijn zal verminderen → geeft een bepaalde verwachting aan de participanten

Welke invloed heeft een cognitieve bias op placebo effecten? (5 punten)

Een placebo kan zorgen voor:

lager cognitief ankerpunt: dus je schat de pijn lager is
Te veel gewicht hangen aan lagere pijn ervaringen wanneer je de algemene pijn moet omschrijven
Rapporteren naar de verwachting van de onderzoeker, dit is 'correct' gedrag
Verlangen om consistent te zijn met voorgaand gedrag, wat verlaagde rapportages van pijn tijden voorgaande behandelingen bevat
Biasen naar hetgeen dat ze willen dat er gebeurt, vermindering pijn.

==> de sensorische decision theory is het bewijs van

Wat is de sensorische decision theory?

Onderzoek vindt dat placebo behandeling gerapporteerde pijn verlaagt, maar sensorische discriminatie niet beïnvloedt; het vermogen om accuraat te detecteren welke van de twee stimuli intenser is

Geeft enig bewijs voor cognitieve bias als bron van placebo effecten

Wat is het effect van placebo's op schadelijke stimuli volgens een fMRI?

Er is een verminderde verwerking van schadelijke somatische stimuli gevonden bij placebo behandelingen. Ook verminderingen in:

Anterieure insula, mediale thalamus, amygdala en ACC
Significante effecten van de werking van placebo's bij gerapporteerde pijn
S1 en S2, PFC en striatum ook verminderingen

Wat is het effect van placebo's op schadelijke stimuli volgens een ERP?

Onderzoek hiernaar brengt bewijs dat indiceert dat placebo behandelingen reacties op vroege nociceptieve processen kunnen moduleren

Er zijn namelijk verminderingen in N2/P2 potentialen gevonden en deze potentialen worden geactiveerd door pijnstimulatie

Spinale nociceptieve processen: hier is weinig direct bewijs voor maar het bewijs dat er is, is veelbelovend

Met welke psychologische correlaten correleren placebo's?

Deze dingen zijn verantwoordelijk voor de werking van placebo's: Aanleg om suggesties te doen, optimisme, verwachting, gedragsactivatie, de wens voor opluchting, vermindering van anticiperende angst bij behandeling met placebo, gevoeligheid voor opiaten.
DUS: placebo effecten worden beïnvloedt door (1) stabiele individuele verschillen en (2) door de context en cues van de behandeling --> placebo reacties zullen dus voorkomen bij individuen die ontvankelijk zijn voor specifieke behandelingscontexten.
VB: Persoon A kan responsief zijn op placebo injecties, gedeeltelijk door positieve voorgaande ervaringen met geïnjecteerde pijnstillers.

Hoe werkt conditioneren bij placebo's?

Geconditioneerde stimulus: contextuele cues zoals pil, naald etc.
Ongeconditioneerde stimulus: Directe effect van cues op het brein
Ongeconditioneerde response: pijnstillende effect van het medicijn

Dit werkt door: door bewuste verwachtingen van drug relief op te wekken en door breinmechanismen onafhankelijk van bewuste verwachtingen (vb. ook al wordt aan de proefpersoon verteld dat zij een placebo krijgen, tonen zij placebo effecten)
==> positieve verwachtingen en breinverandering (tegenovergestelde van nocebo)

Welke hersenactiviteit is er gevonden onder placebo condities?

Het zijn breingebieden die zijn voor creëren en behouden van verwachtingen, herevalueren van de significantie van schadelijke stimuli en het activeren van endogene antinociceptieve systemen:

Consistente verhogingen in de DLPFC, anterieure PFC en orbitofrontale cortex (OrbFC), de pgACC en de PAG
De sterkste links tijdens anticipatie op pijn worden gevonden in de anterieure PFC en superieure pariëtale cortex → bevestigt het belang van anticipatie evaluerende processen. Ook werd er verminderde anticipatie activiteit gevonden in de pgACC

==> plaatje van het probleem: toegenomen brein activiteit gedurende 'verwachting'

Welke hersenactiviteit is er gevonden onder placebo condities?

Het zijn breingebieden die zijn voor creëren en behouden van verwachtingen, herevalueren van de significantie van schadelijke stimuli en het activeren van endogene antinociceptieve systemen:

Consistente verhogingen in de DLPFC, anterieure PFC en orbitofrontale cortex (OrbFC), de pgACC en de PAG
De sterkste links tijdens anticipatie op pijn worden gevonden in de anterieure PFC en superieure pariëtale cortex → bevestigt het belang van anticipatie evaluerende processen. Ook werd er verminderde anticipatie activiteit gevonden in de pgACC

==> plaatje van het probleem: toegenomen brein activiteit gedurende 'verwachting'

Welke factoren zijn van belang voor de impact van behandelingsuitkomsten?

Hoe ineffectiever een behandeling is, hoe waarschijnlijker het is dat in de toekomst behandelingen zullen falen (je wil daarom dus asap de optimale behandeling vinden)
communiceren van behandelaar waarom een behandeling wordt gebruikt (als je twijfels uitspreekt dan heeft dit een negatief effect)

Uitleggen hoe het effect van verwachting de patiënten kan helpen
Het gebruik van voorspellende medicijninfusies kan helpen om te tonen aan een patiënt dat verlichting mogelijk is

Wat is de (aanleiding van) de hypothese in het artikel van Eipppert?

Een mogelijk mechanisme van placebo analgesia is dat corticale gebieden het opioïdergische descending pijnbeheersingssysteem in de hersenstam rekruteren, wat uiteindelijk de nociceptieve verwerking in de dorsale hoorn van het ruggenmerg inhibeert (in a gate-control manner)

Dit leidt tot de volgende hypothese: ruggenmerg bloedzuurstof niveau-afhankelijke (BOLD) bloedresponsen gerelateerd aan pijnlijke hittestimulatie worden verminderd onder placebo analgesie ==> BEVESTIGD

Wat zijn de resultaten in het artikel van Eippert?

BOLD werd bekeken bij pijnlijke hittestimulatie. Heeft placebo's hier effect op?

Pijnbeoordelingen zijn significant lager onder de placebo conditie i.v.m. de controle conditie → indiceert dat de placebo inductie succesvol was
BOLD responsen zijn bij de placebo conditie verminderd i.v.m. de controle groep ==>Het is waarschijnlijk dat de verlaagde BOLD-responsen worden veroorzaakt door endogene opioïden, omdat opioïde-antagonisten placebo analgesia blokkeren

Wat is de conclusie in het artikel van Eippert?

Psychologische factoren beïnvloeden de nociceptieve werking van het CZS.
Een mechanisme van placebo pijnstilling is remming van de nociceptieve verwerking van het ruggenmerg, mogelijkerwijs gemediteerd door het descending pijnbesturingssysteem op een gate-control manier.

DUS: bevestiging hypothese! = BOLD bloedresponse gerelateerd aan pijnlijke hittestimulatie worden verminderd onder placebo pijnstilling.

Wat is het doel van het onderzoek van Reicherts?

Doel: testen of een puur psychologische placebo-nocebo manipulatie in staat is om placebo hypo- en nocebo hyperalgesia op te wekken. Ook:

Onderzoeken of ervaring en verwachting pijn onafhankelijk van elkaar moduleren (additive contribution), een combinatie van verwachting en ervaring leiden naar wederzijdse beïnvloeden en dus responsen verminderen (underadditive interaction) of dat manipulatie van verwachting en ervaring resulteert in een onevenredige uitgesproken placebo-nocebo response (overadditive interaction)

==> experiment 1, 2a en 2b

Wat is de methode van experiment 1 in het artikel van Reicherts?

Vergelijken van 3 groepen deelnemers.

Eén groep ontving een geschreven placebo-nocebo-instructie ('het vermindert/vermeerdert pijn), die informatie verschafte over de vermeende krachtige pijnstillende en pro-alarmieve effecten van het kijken naar bepaalde zwart-witte streeppatronen (verwachting).
De tweede groep (ervaring) ondergingen placebo-nocebo conditionering met deze streeppatronen als visuele cues
De derde groep kreeg de placebo-nocebo instructie en conditioneringsprocedure (verwachting & ervaring).

In een volgende testfase werden de placebo- en nocebo-responsen gemeten door identieke thermische pijnstimuli toe te passen

Wat is de methode van experiment 2a en 2b in het artikel van Reicherts?

Hierin werd een extra neutrale controlestimulus geïntroduceerd om te bepalen of de manipulatie voornamelijk resulteerde in een placebo- of een nocebo-effect. In deze (1,2a en 2b) experimenten werden de participanten verteld over een werkelijk pijnmodulerend effect dat zou resulteren van de observatie van de beschreven visuele streeppatronen. De pijn kwam door thermale stimulatie.

Wat zijn de resultaten/conclusies van het eerste en tweede experiment in het artikel van reicherts?

Experiment 1: Er zijn significante placebo- en nocebo responsen en hun grootte wordt voorspeld door het verschil tussen hoge en lage pijnbeoordelingen tijdens de leerfase, maar alleen voor de groep waarin de instructie en het conditioneren werden gecombineerd.

Experiment 2: exp. 2a & 2b repliceren de bevindingen van resultaat 1 en suggereren dat de manipulatie van ervaring en verwachting samen, tot sterkere nocebo dan placebo effecten leidt

Wat is de overkoepelende/algemene conclusie in het artikel van Reicherts?

Dit onderzoek toont een significant placebo en nocebo effect voor pijn dat resulteert vanuit een puur psychologische placebo-nocebo manipulatie. Dit effect wordt alleen geobserveerd als zowel ervaring als verwachting werden gemanipuleerd, met vooral significante verschillen voor de affectieve (i.t.t. sensorische) pijnbeoordelingen en hogere SCRs in de vroege nocebo trials in de derde groep (exp. 1)

overadditive interaction = omdat zowel verwachting als ervaring nodig zijn voor placebo/nocebo effecten en omdat hierbij de effecten van nocebo groter zijn t.o.v. placebo effecten

Wat houdt de open-hidden approach in?

Ook wel expected-unexpected approach genoemd.
Hierin worden open en hidden onderbrekingen van behandelingen onderzocht:

Open: wordt uitgevoerd door een dokter, die de patiënt vertelt dat de behandeling is stopgezet
Hidden: wordt uitgevoerd door een computer en de patiënt weet niet dat de behandeling stop is gezet

Onderzoek: kijken naar de effecten van deze onderbrekingen van morfine in patiënten

Pijnverhoging was groter in de open groep
Dit suggereert dat het open-hidden verschil relateert aan het feit dat in de open
conditie angst en negatieve verwachtingen van pijn terugval een belangrijke rol spelen

Wat houdt de open-hidden approach in?

Ook wel expected-unexpected approach genoemd.
Hierin worden open en hidden onderbrekingen van behandelingen onderzocht:

Open: wordt uitgevoerd door een dokter, die de patiënt vertelt dat de behandeling is stopgezet
Hidden: wordt uitgevoerd door een computer en de patiënt weet niet dat de behandeling stop is gezet

Onderzoek: kijken naar de effecten van deze onderbrekingen van morfine in patiënten

Pijnverhoging was groter in de open groep
Dit suggereert dat het open-hidden verschil relateert aan het feit dat in de open
conditie angst en negatieve verwachtingen van pijn terugval een belangrijke rol spelen

Welke hersengebieden zijn betrokken bij het hebben van negatieve verwachtingen?

Dus niet alleen je subjectieve onplezierige ervaring wordt vergroot maar ook de objectieve reacties in sommige breindelen:

ACC, PFC, IC & parietal operculum, dACC, SPL, hippocampus, putamen, dorsale hoorn
nocebo hyperalgesia geproduceerd door: MEDIALE PIJN SYSTEEM (affectief) en linker hippocampus

Wat is het doel in het artikel van Klinger (2014)?

Er worden een aantal benaderingen voorgesteld over hoe placebo mechanismen gebruikt kunnen worden om farmaceutische en non-farmaceutische pijninterventies te verbeteren op een systematische manier.
Door middel van het verhogen van: verwachting en leren

Wat gebeurt er als je zekerheid van positieve verwachtingen vergroot?

Het placebo effect zijn beïnvloedt worden door self-control beliefs te verhogen en aandacht te richten naar positieve effecten, wat angst en stress kan verminderen. Door patiënten te informeren over placebo mechanismen en door de effecten uit te leggen kunnen plecebo effecten in pijnbehandeling verbeteren.

Wat is er bekend over het geven van meer uitleg (verhogen verwachting) over placebo effecten? (wat werkt?)

Je kan uitleg baseren op klassiek conditioneren en verwachting maar ook uit neurobiologische info
patiënten zelf kunnen meer info opzoeken om hun attitude te verbeteren
context aanpassen, dit kan de uitkomst beïnvloeden door het maximaliseren van verwachting
contact met therapeut
info moet gebalanceerd zijn (positief/negatief)
eerdere ervaringen van patiënt bespreken
waarde (duurder) moet vergroot worden want er is associatie met hogere verwachtingen
Therapeuten moeten zelf ook geloven in de werkzaamheid

Wat is het intermittent amplification of the placebo effect?

Het toedienen van medicatie en placebo en het verlagen van de medicatie dosis kan bijwerkingen v/h medicijn verminderen terwijl het placebo effect blijft.
Een hoge effectieve analgesic kan ook een hogere mate van placebo effectiviteit genereren

Wat is nocebo algesia?

Komt voor wanneer veranderingen in de pijnperceptie van een individu leiden tot een verlaging van de specifieke positieve effecten geassocieerd met een bepaalde medische behandeling/interventie

Welke drie soorten algetische nocebo effecten zijn er mogelijk?

De verwachte negatieve uitkomst van een pijnbehandeling vermindert de specifieke positieve uitkomsten die geassocieerd zijn met een interventie
Als een patiënt overgewaardeerde positieve verwachtingen heeft over de pijnbehandeling , maar deze na de behandeling niet verwezenlijkt zijn, vormt dit een negatieve ervaring en vermindert het de effectiviteit van de volgende pijnbehandeling
Patiënten kunnen falen om een positieve uitkomst te verwachten, door een tekort aan informatie over de pijnverminderende effecten, waardoor er geen/minder niet specifieke positieve uitkomsten gerelateerd aan placebo effecten voorkomen

==> moeilijker te begrijpen dan placebo

Wat is het doel van de review van Klinger (2017)?

De psychologische mechanismen en triggerfactoren die voortkomen uit de communicatie tussen patiënt en arts die betrokken zijn bij het opwekken van algesische (gevoeligheid voor pijn) nocebo-effecten te presenteren;
Om te leren hoe te identificeren en nog belangrijker, hoe negatieve informatie of gebrek aan positieve details in klinische contexten die het optreden van algesische nocebo-effecten verhogen, kan worden vermeden

Waarom is het hebben van negatieve verwachtingen niet goed?

Negatieve verwachtingen voor verhoogde pijnintensiteit produceren anticiperende angst, wat op zichzelf kan leiden tot algesia en hyperalgesia en dat ook kan meedoen in andere paden die helpen bij pijntransmissie, zoals het cholecystokininergische pad

Wat is de invloed van informatieprocessen op de behandelingsuitkomst van een patiënt?

Informatieprocessen zijn belangrijk omdat:

Onthullingen en geïnformeerde toestemmingen in te kaderen om eerlijke waarheidsinformatie en empowerment van verwachtingen zorgvuldig te balanceren;
Het proces van informatieverstrekking af te stemmen op de behoeften van de patiënt en leren over individuele verwachtingen;
Gezondheidsaanbieders en patiënten te informeren over de potentiële rol van endogene modulerende systemen in klinische ontmoetingen

Wat zijn 5 contextuele aspecten van de behandeling van patiënten met chronische pijn waaraan algetische nocebo effecten zijn gerelateerd?

Negatieve patiënt-arts communicatie tijdens behandeling: behandeling kan onderdrukt worden. Goede relatie van belang.
Emotionele last van patiënten tijdens analgetische medicatie: emo last kan de behandeling verstoren en kunnen een negatieve impact hebben.
Negatieve informatie geleverd via folders: negatieve info --> verminderde wil om medicatie te nemen. Nadruk moet liggen op positieve effecten en bijwerkingen moeten vermeden worden.
Cued en contextuele conditionering van nocebo effecten: ander kaartje meer uitleg
Tekort aan informatie: onopzettelijke "Hidden" administratie: ander kaartje meer uitleg

Wat hebben cued en contextuele conditionering te maken met nocebo effecten? (aspect 4 - Klinger)

Geconditioneerde nocebo effecten hebben negatieve effecten gebaseerd op de associaties met eerder ervaren pijnlijke interventies

Traditional stimulus substitution model: CS = bijv. zicht van witte jas van dokter, de geur van de behandeling. US = pijnlijke interventies. CR = verhoogde pijnreactie (algetisch nocebo effect). CS = bijv. contact met de arts

--> De herhaalde associatie van een neutrale conditioning stimulus met een ongeconditioneerde stimulus leidt tot een geconditioneerde response als een geconditioneerde stimulus wordt gepresenteerd.

De lengte van het conditioneren beïnvloedt de lengte van het nocebo effect op een lineaire wijze

Wat houdt het aspect hidden administration in? (Klinger)

Hidden administration: als patiënten zich niet bewust zijn van de details gerelateerd aan een farmaceutische behandeling → kan leiden tot dramatische vermindering in efficacy en effectiviteit van een analgetische interventie/medicatie (ook wel tot nocebo effecten)

Beter om open administration te geven
De hidden administration leidt tot een significant tekort aan positieve medicatie effecten en wordt dus een relevant nocebo-veroorzaakt algetisch effect

Hoe kunnen de vijf aspecten van Klinger worden verholpen?

Context waarin informatie wordt gegeven moet gestructureerd worden
De relevante en positieve informatie moet worden versterkt
De medicatie moet gelabeld worden

Cognitive modulation of pain

39 belangrijke vragen over Cognitive modulation of pain

Wat is een placebo en wat is het placebo effect?

Wat is het placebo analgesia response?

Welke twee factoren zorgen voor de pijnstillende werking van een placebo?

Hoe kan het zijn dat een een placebo werkt bij sommigen?

Welke assumptie over placebo's is niet waar en welke andere redenen zou je kunnen geven?

Wat is er gekomen uit meta-analyses die onderzoek deden naar de werkzaamheid van placebo's?

Welke invloed heeft een cognitieve bias op placebo effecten? (5 punten)

Wat is de sensorische decision theory?

Wat is het effect van placebo's op schadelijke stimuli volgens een fMRI?

Wat is het effect van placebo's op schadelijke stimuli volgens een ERP?

Met welke psychologische correlaten correleren placebo's?

Hoe werkt conditioneren bij placebo's?

Welke hersenactiviteit is er gevonden onder placebo condities?

Welke hersenactiviteit is er gevonden onder placebo condities?

Welke factoren zijn van belang voor de impact van behandelingsuitkomsten?

Wat is de (aanleiding van) de hypothese in het artikel van Eipppert?

Wat zijn de resultaten in het artikel van Eippert?

Wat is de conclusie in het artikel van Eippert?

Wat is het doel van het onderzoek van Reicherts?

Wat is de methode van experiment 1 in het artikel van Reicherts?

Wat is de methode van experiment 2a en 2b in het artikel van Reicherts?

Wat zijn de resultaten/conclusies van het eerste en tweede experiment in het artikel van reicherts?

Wat is de overkoepelende/algemene conclusie in het artikel van Reicherts?

Wat houdt de open-hidden approach in?

Wat houdt de open-hidden approach in?

Welke hersengebieden zijn betrokken bij het hebben van negatieve verwachtingen?

Wat is het doel in het artikel van Klinger (2014)?

Wat gebeurt er als je zekerheid van positieve verwachtingen vergroot?

Wat is er bekend over het geven van meer uitleg (verhogen verwachting) over placebo effecten? (wat werkt?)

Wat is het intermittent amplification of the placebo effect?

Wat is nocebo algesia?

Welke drie soorten algetische nocebo effecten zijn er mogelijk?

Wat is het doel van de review van Klinger (2017)?

Waarom is het hebben van negatieve verwachtingen niet goed?

Wat is de invloed van informatieprocessen op de behandelingsuitkomst van een patiënt?

Wat zijn 5 contextuele aspecten van de behandeling van patiënten met chronische pijn waaraan algetische nocebo effecten zijn gerelateerd?

Wat hebben cued en contextuele conditionering te maken met nocebo effecten? (aspect 4 - Klinger)

Wat houdt het aspect hidden administration in? (Klinger)

Hoe kunnen de vijf aspecten van Klinger worden verholpen?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan What is it?

3.3 Pain (keuzevak)

Social Psychology

Verschillen tussen mensen

Statistiek Blok 3

Biologische psychologie

Klinische psychologie

Arbeidspsychologie

Human learning

2.1 cognitieve psychologie

2.3 Filosofie en geschiedenis van de psychol…

Blok 2.4 Perceptie

Blok 2.5 Psychometrie