Startpagina / Samenvattingen / Academische Vaardigheden / kritiek-deskundig-strafrechter

Verschillende rationaliteiten

39 belangrijke vragen over Verschillende rationaliteiten

Wat zijn de twee opties voor juristen om (toch) hun eigen rationaliteit door te drukken

marginale toetsing en vergewisplicht

Wat was de kritiek op de strafrechters in het boek 'de slapende rechter' van W.A. Wagenaar c.s.

- closed shop (hand boven hoofd van elkaar/interne kritiek wordt niet getoloreerd/kritiek van buitenaf wordt genegeerd
- niet geïnteresseerd in waarheidsvinding
- niet genoeg kennis
- onvoldoende alert
- uitspraken nauwelijks inzichtelijk en begrijpelijk
- wat niet bevalt wordt weggestreept
- niet geëquipeerd om vak uit te oefenen

Wat moet de rechtspraak doen om te voorkomen dat vertrouwen in de rechtspraak afbrokkelt

de rechtspraak zal duidelijk moeten maken wat er met de kritiek wordt gedaan en waarom

Op welke manier geven rechters inzicht in hun functioneren

door hun motiveringen (strafrecht: Promis/359 lid 2 Sv nieuw)

Wat zijn de twee voorbeelden (arresten) waarin onderzoeksmethode deskundige een rol speelde

schoenmakersarrest Hoge Raad 27 januari 1998
poppenspelarrest Hoge Raad 14 maart 1989

Poppenspelarrest Hoge Raad 14 maart 1989

- incestzaak
- ondervraging jonge kinderen, gebruik makend van anatomisch correcte poppen, waarmee seksuele handelingen kunnen worden gedemonstreerd
- omstreden methode, zeker als resultaten in strafzaak worden gebruikt als bewijs
- verdediging vocht betrouwbaarheid methode en onderzoek aan
- hof passeerde dat en gebruikte gewraakte onderzoeksrapport voor bewijs
- Hoge Raad vernietigde uitspraak 'hof had verwerping van verweer met redenen moeten omkleden'

Binnen forensische wetenschappen is er sprake van spectaculaire ontwikkelingen, maakt voor de strafrechter bepaald niet makkelijker

- DNA bewijs
- ontwikkelingen in morfologisch haaronderzoek
- forensische psychologie
- toxiologie
- letseldatering
- digitale technologie

Wat zijn de vragen waar de strafrechter voor komt te staan

- is de deskundige werkelijk deskundig op betreffend terrein
- gebruikt hij een betrouwbare onderzoeksmethode
- hoe kunnen en moeten de uitkomsten van zijn onderzoek worden geinterpreteerd

Hoe kan een rechter (forensische) kennis verkrijgen en behouden

- rechtenstudie: ook aandacht voor forensische wetenschappen in brede zin
- ook tijdens RAIO en RIO opleiding aandacht voor forensische wetenschappen
- hele loopbaan rechter cursussen en opleidingen om kennis op peil te houden (30 PE punten per jaar)
- verplichte deelname aan bepaalde cursussen en opleidingen op dit terrein voor strafrechters zou wenselijk zijn

Waar gaat het boek 'strafrechters en profil' over

over de noodzakelijke materie deskundigheid bij strafrechters en de verhouding tussen generalisten en specialisten

Waar moeten strafrechters volgens aanbeveling 'de strafrechter en profil' beter in opgeleid worden

de grondbeginselen van logica, wetenschapsleer en wetenschapsfilosofie

Hoe kunnen fouten volgens Corstens worden vermeden

- betere opleiding
- meer alertheid met betrekking tot deskundigenbewijs
- kritischer inzicht in de eigen beperkingen
- kritischer inzicht in de beperkingen van de deskundigen
- bewaken en bevorderen van de kwaliteit van de rechtspraak in Nederland door middel van intiatieven en maatregelen

Waar pleit Corstens omtrent het register voor

1. dat het register zoveel mogelijk deskundigheidsgebieden gaat beslaan
2. dat zoveel mogelijk 'echte' deskundigen in het register worden opgenomen

Wat is het nieuwe artikel 51k lid 2 Sv

een aanscherping van de motiveringsplicht 'dat de rechter bij benoeming van een deskundige die niet is opgenomen in het register dient te motiveren op grond waarvan hij als deskundige wordt aangemerkt -> aanknopingspunt de in artikel 14 van het besluit opgenomen kwaliteitseisen

Strafrechters moeten kun beslissingen inzichtelijk maken

- begrijpelijk en helder formuleren
- ook mbt benoeming deskundige
kanttekeningen Corstens daarbij:
- waarom keuze deskundige die niet in register voorkomt motiveren als OM en verdediging keuze niet weerspreken?
- gevaar bestaat dan namelijk dat rechters zich gaan bedienen van standaardformules. Daar is niemand bij gebaat

Welke 4 rationaliteiten onderscheid bestuurskundige Snellen in zijn werk 'Boeiend en geboeid'

politieke rationaliteit
economische rationaliteit
wetenschappelijke rationaliteit
juridische rationaliteit

Waarom heeft Snellen afstand genomen van zijn vier-rationaliteiten-model

omdat het hem niet is gelukt om aan te tonen dat de bestuurskunde een handvat zou kunnen beiden om op een hoger abstractie niveau tussen de vier rationaliteiten te bemiddelen

Waaraan biedt het vier-rationaliteiten-model in de praktijk een handvat

in een gecompliceerd dossier de aangevoerde argumenten te ordenen en uit te zoeken welke deskundigheid nodig is om welke argumenten te weerleggen

Wat was, toen Crombag in het jaar 2000 zijn rede uitsprak, de zwakke stee van ons bewijsstelsel

dat de strafrechter mag zwijgen over bewijsmiddelen die niet met zijn overtuiging stroken.aldus de wettelijke bepaling 359 lid 3 Sv moet de strafrechter in zijn vonnis de redengevende feiten en omstandigheden voor de veroordeling aanwijzen.

Aan welke voorwaarden moet het deskundigenbewijs volgens het Daubert-arrest voldoen/criteria voor de aanvaarding van wetenschappelijk bewijs

- de onderliggende theorie of methode moet wetenschappelijk zijn getoetst en op de feiten in geschil kunnen worden toegepast
- is de theorie falsificeerbaar
- is de theorie of methode gepubliceerd in een peer reviewed tijdschrift
- wat is de foutenmarge
- zijn er protocollen voor de betrokken onderzoeksmethode
- is er sprake van algemene acceptatie binnen de betrokken wetenschappelijke kring

Op de ideeën van welke wetenschapsfilosofen is dit arrest gebaseerd

Popperiaanse falsificatie en verificatie (hypothese toetsbaar en getoetst moet zijn)
Latour, vanwege de voorwaarde dat het onderzoek in wetenschappelijke kring algemeen aanvaard moet zijn

Hoe kan de rechter nagaan of het aangeboden deskundigenbewijs aan deze voorwaarden voldoet

uit het verslag van de deskundige zal blijken van toetsbaarheid en toetsing.
De beoordeling van de foutenmarge is moeilijker. Hiervoor zal de rechter niet altijd op zijn eigen oordeel kunnen vertrouwen en moet hij weer bij andere deskundigen te raden gaan.
De rechter kan wel nagaan of de redactie van het betrokken tijdschrift aangeboden artikelen door andere wetenschappers laat beoordelen (eis van min of meer formele aard). Heeft de voorwaarde van algemene aanvaarding nog zelfstandige betekenis? Dat wordt niet duidelijk. Of het zou moeten zijn dat tijdschriften die niet meetellen buiten de deur worden gehouden

Wanneer is bewezen dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan

als de rechter uit de inhoud van wettige bewijsmiddelen de overtuiging heeft gekregen dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan. Kern van artikel 338 Sv zijn dus de rechterlijke overtuiging en de wettige bewijsmiddelen

Wat is het belangrijkste verschil tussen een rechter en een wetenschapper

rechter: geschil binnen redelijke tijd beslechten en knopen doorhakken
wetenschapper: hij kan eindeloos blijven onderzoeken en zeggen dat hij het nog niet weet.
bij twijfel moet de strafrechter vrijspreken

Welke kritiek op ons bewijsstelsel delen Clieren en Crombag

dat de rechter zelf mag kiezen uit het aanwezige bewijs en stukjes daarvan mag negeren

Moet de strafrechter de juiste toedracht achterhalen

de rechter moet slechts de tenlastegelegde feiten onderzoeken. Niet wat er daarbuiten is gebeurd

Welke kritiek hebben Clieren en Crombag op de opleiding van juristen

dat er sprake is van een grote kloof tussen alfa- en bètawetenschappen. Zij zouden graag zien dat juristen in hun opleiding enige wetenschapsfilosofische bagage meekrijgen

Waarom blijft er altijd behoefte aan juridisch onderzoek zonder innoverend karakter

Omdat het recht voortdurend verandert, is er behoefte aan inventarisatie en systematische beschrijving van de rechtsnormen die door de wetgever worden uitgevaardigd en door de rechter worden toegepast

Lezen taalkundigen een tekst op dezelfde manier als juristen

neen. De rechtswetenschap is gericht op precieze en accurate wijze van weergeven. De literatuurwetenschap is gericht op meest creatieve of originele interpretatie

Welke elementen kent het onderzoek van een deskundige doorgaans

Volgens het Advies van de Raad van State
- een empirisch deel (waarnemingen, bv het hart van het slachtoffer is doorboord)
- een wetenschappelijk deel (conclusies, bv de doorboring van het hart is de doodsoorzaak)

Maar waarom zouden waarnemingen en de beschrijving van verschijnselen niet wetenschappelijk zijn? Feiten vaststellen is toch ook een onderdeel van de empirische cyclus? Het lijkt erop dat het advies uitgaat van een heel enge opvatting van wetenschap.

Valt het onderscheid tussen deze elementen samen met de scheidslijn tussen wat een rechter nog wel en niet meer zelf kan vaststellen

Niet helemaal, het hangt af van de breedte en diepte van de algemene ontwikkeling van de betrokken rechter af wat hij nog aanmerkt als feiten e.d. van algemene bekendheid, lees waarvan hij zelf nog op de hoogte is (zie hetgeen in leereenheid 4 is geschreven over achtergrondkennis). Overigens leidt dit tot de voor sommigen wellicht schokkende conclusie dat de intensiteit van de rechterlijke controle kan uiteenlopen van persoon tot persoon, van deelgebied tot deelgebied en van geval tot geval

Wat is de kritiek op de rechterlijke macht van Wagenaar c.s. De Wakkere rechter

dat de rechtspraak een zelfreferentieel systeem is. Er wordt alleen gereageerd op kritiek die in juridische argumenten is verpakt, andersoortig kritiek wordt genegeerd. Daarbij komt dat de rechterlijke macht een hiërarchisch systeem is waarbinnen interne kritiek niet wordt geaccepteerd en men elkaar de hand boven het hoofd houdt.

Na de afscheidsrede van Crombag is artikel 359 Sv gewijzigd. Wat is de strekking van de wijziging

dat niet langer kan worden volstaan met het alleen vermelden van argumenten die de uitspraak ondersteunen. Tegenwoordig moet de strafrechter ook uitdrukkelijk reageren op onderbouwde argumenten van verdediging en vervolging (OM)

Rechters spreken door hun uitspraken. Geldt dit adagium onverkort

In beginsel moeten de overwegingen van een individuele uitspraak voor zichzelf spreken en moeten zij zo duidelijk zijn dat de lezer geen behoefte heeft aan nadere uitleg. Dat neemt niet weg dat verwijzing naar uitspraken geen adequate reactie is als de kritiek een meer algemeen karakter heeft en is gericht op de algemene gang van zaken in het rechtsbedrijf. Dan is er wellicht aanleiding voor zelfonderzoek en, mocht de kritiek niet terecht blijken, voor meer voorlichting.

Welke drie vragen moet een rechter (zichzelf) stellen als hij een deskundige inschakelt

1. Is de deskundige op het betreffende terrein werkelijk deskundig
2. zijn de gebruikte onderzoeksmethoden betrouwbaar
3. hoe moeten de uitkomsten worden geïnterpreteerd

(4e vraag in voetspoor van Kuhn en Latour: vertegenwoordigt de deskundige de op zijn gebied gangbare opvattingen, behoort hij niet tot een school met extreme opvattingen)

Op welke twee niet juridische gebieden moeten strafrechters zich volgens de auteur alten bijscholen

1. forensische wetenschappen
en
2. logica en wetenschapsfilosofie

Wat zijn de vier rationaliteiten in het redactionele commentaar over vulkaanas

wetenschappelijke rationaliteit (testvluchten)
economische rationaliteit (commerciële maatschappijen belang)
juridische rationaliteit (dreigen met schadevergoeding)
politiek rationaliteit (belangenafweging minister)

Wat wordt bedoeld met volle toetsing van besluiten door de rechter

volle toetsing vindt met name plaats in bezwaar en administratief beroep. In een bestuursrechtelijke procedure wordt een beslissing opnieuw ter beoordeling voorgelegd aan hetzelfde of een ander orgaan. In deze procedure kunnen alle aspecten van het bestreden besluit aan de orde komen en wordt de beslissing volledig overgedaan. Het beslissende orgaan kan een geheel ander beleid voorstaan.

Hoe breed (of smal) is de marge waarbinnen hier wordt getoetst en wie bepaalt deze breedte

hoever de toetsing gaat wordt uiteindelijk door de rechter zelf bepaald. Terughoudendheid blijkt uit de formulering die wordt gebruikt. Van groot gewicht blijft altijd weer de overtuigingskracht van de over en weer aangevoerde argumenten. Met een goed onderbouwd en vooral helder betoog kan veel worden bereikt. Maar een ontoegankelijk geschreven verhaal kan veel bederven en de rapportage van deskundigen blinkt niet altijd uit in helderheid.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Academische Vaardigheden

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Verschillende rationaliteiten

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding