Leerprocessen/De automatische nawerking van vroegere ervaringen - Modeling - Operante conditioneringsmechanismen

14 belangrijke vragen over Leerprocessen/De automatische nawerking van vroegere ervaringen - Modeling - Operante conditioneringsmechanismen

Wie was Burrhus Skinner?

Het was vooral hij die de typische kenmerken van het leren door gissen en missen verder uitgediept heeft. Hij wordt wel eens de laatste behaviorist genoemd. Hij was er immers van overtuigd dat het mogelijk moest zijn om via een nauwkeurige en objectieve studie van het gedrag, de belangrijkste werkingsprincipes ervan in kaart te brengen en deze vervolgens, als een soort gedragsingenieur, te gebruiken om ieder gedrag in een gewenste richting te sturen.

Wat ontwierp Skinner om het leerproces nauwkeurig te kunnen onderzoeken?

Een verbeterde versie van de puzzelbox van Thorndike. Zijn Skinnerbox bood een veel meer gecontroleerde situatie, waarin de gedragsprocessen een stuk nauwkeuriger geobserveerd konden worden.

Hoe ging een klassiek experiment van Skinner in zijn werk?

In het kader van zijn militaire onderzoeksopdracht gebruikte skinner vooral duiven als proefdieren. Wanneer een duif in de Skinnerbox geplaatst wordt, ziet ze voor zich enkel een knop en een voederbakje. Zodra ze op de knop pikt, valt er een maïskorrel in het bakje. Op die manier leert ze heel snel om, telkens wanneer ze honger heeft, op de knop te pikken. Het is dus een heel simpel procedé. Maar juist door zijn eenvoud stelde het Skinner in staat om het operant leren gedetailleerd te onderzoeken.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat zijn een aantal mechanismen en wetmatigheden die typisch zijn voor de manier waarop de operante conditionering gebruikt kan worden bij het vorm geven van het gedrag?

  • Het gebruik van bekrachtigers
  • Uitdoving bij niet-bekrachtigen
  • gevolgen van het toedienen van straf
  • prikkeldegeneralisatie en -discriminatie
  • bekrachtigingsschema's

Wat zijn de gevolgen van het toedienen van straf?

Voor leerpsychologen verwijst een straf naar een prikkel die er uit zichzelf toe leidt dat het stellen van een bepaald gedrag gaat afnemen. Parallel met een bekrachtiger kan het hierbij zowel gaan om het toedienen van een negatief gewaardeerde prikkel (een positieve straf: een tik op de vingers, iemand uitschelden), als om het wegnemen van een positief gewaardeerde prikkel (een negatieve straf: geen televisie vanavond, iemand negeren).

Dooft het gedrag bij het toedienen van een straf uit net zoals bij het niet verstrekken van een beloning?

Nee, er is een belangrijk onderscheid. Ook al hebben beide doorgaans als uitwerking dat het geviseerde gedrag achterwege blijft, bij het toedienen van straf zijn de gevolgen minder eenduidig en vooral veel brozer en vluchtiger dan wat je bij het systematisch achterwege laten van een bekrachtiger kunt verwachten.

Wat weet je over prikkelgeneralisatie bij operante conditionering?

Net zoals bij klassieke conditionering treedt er ook hier vrij vlot prikkelgeneralisatie op. Hoe meer gelijkenis er is tussen de oude en de nieuwe situatie, des te meer er ook nu weer gegeneraliseerd zal worden.

Wat is leeroverdracht of leertransfer?

In de context van een scholing of training spreekt men ipv prikkelgeneralisatie ook wel van leeroverdracht of leertransfer. Men onderscheidt daarin 2 soorten:
  • wanneer de prikkelgeneralisatie ervoor zorgt dat het gedrag in de nieuwe situatie vlotter verloopt, is er een positieve transfer.
  • Wanneer de nieuwe situatie een heel ander gedrag vereist dan wat in de oorspronkelijke situatie geleerd werd, dan werd de prikkelgeneralisatie contraproductief en is er sprake van een negatieve leeroverdracht.

Wat is een discriminatief leerproces?

In geval van een negatieve leeroverdracht zal er na verloop van tijd een discriminatief leerproces optreden. Dit betekent dat je het geleidelijk wel zult leren om in de ene situatie anders te reageren dan in de andere. Op die manier ontwikkelt er zich in beide situaties gaandeweg een aangepast gedrag.

Hoe komt zo'n discriminatief leerproces tot stand?

Door het selectief bekrachtigen van het gedrag in de ene en het bestraffen of doen uitdoven ervan in de andere situatie. Eventueel kan tegelijk ook het omgekeerde gebeuren met een ander gedrag, waarbij dit dan enkel bekrachtigd wordt in de tweede en per se niet in de eerste situatie. Welk specifiek gedrag er in de toekomst opgeroepen zal worden, wordt dan afhankelijk van de aan- of afwezigheid van een specifieke discriminatieve stimulus.

Kan er hier ook een experimentele neurose worden uitgelokt?

Ja. Het volstaat om aanvankelijk twee duidelijk onderscheiden prikkels aan te bieden die ieder een verschillend gedrag uitlokken of die bij eenzelfde gedrag een tegengesteld effect teweegbrengen, en het onderscheid naderhand geleidelijk te doen wegvallen.

Wat is een continu bekrachtigingsschema?

Wil je een nieuw gedrag aanleren, dan zul je er verstandig aan doen om telkens wanneer het doelgedrag gesteld wordt meteen de bekrachtiger toe te dienen. In dat geval maak je gebruik van een continu bekrachtigingsschema.

Wat is de partiële paradox?

Elk van die bekrachtigingsschema's blijkt een karakteristiek effect te hebben op het gedrag. Zo stelde Skinner vast dat een gedrag veel moeilijker uit te doven is wanneer het voordien slechts af en toe beloond werd dan wanneer het continu bekrachtigd werd. Hij noemde dat de partiële paradox.

Wat is het verschil tussen een bekrachtiger en straf?

  • Bekrachtiger: doet het gedrag toenemen
    • Positieve bekrachtiger: toedienen van een positieve prikkel (bv een kind krijgt applaus nadat het op het potje is geweest)
    • Negatieve bekrachtiger: wegnemen van een negatieve prikkel (bv je hoofdpijn verdwijnt na het nemen van een aspirine)
  • Straf: doet het gedrag afnemen
    • positieve straf: toedienen van een negatieve prikkel (bv een hardrijder krijgt een bekeuring)
    • negatieve straf: wegnemen van een positieve prikkel (bv een tiener die te lang wegbleef krijgt geen zakgeld)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo