Startpagina / Samenvattingen / Class notes - basisopleiding apothekersassistente / geneesmiddel-geneesmiddelen-opname

Opname, werking, omzetting, uitscheiding en medicatiebewaking

Q: Wanneer kan een geneesmiddel voor systemische (over het lichaam verspreid) toediening zijn werking uitoefenen?

Het geneesmiddel kan zijn werking uitoefenen na opname in het bloed .

Q: Wat gebeurt er met het geneesmiddel bij orale toediening?

Bij orale toediening volgt het geneesmiddel de weg van het voedsel. Door inname met een slok water komt het geneesmiddel amper in aanraking met het mondslijmvlies. Het tablet gaat via de slokdarm naar de maag. In de slokdarm vindt dus geen opname van het geneesmiddel plaats. In de maag valt het tablet of capsule uiteen, waardoor het geneesmiddel vrijkomt.

Q: Welke geneesmiddelen moeten juist wel met het mondslijmvlies in aanraking komen?

Dit zijn geneesmiddelen die onder de tong (sublinguaal) moeten worden gehouden en die niet direct mogen worden ingeslikt. Bv. bepaalde harttabletten.

Q: Wat is het doel van rectale toediening van een geneesmiddel?

Doel : * een lokale werking. Bv . een zetpil tegen aambeien. * het geneesmiddel moet niet worden opgenomen in het bloed, maar op de plaats van werking.

34 belangrijke vragen over Opname, werking, omzetting, uitscheiding en medicatiebewaking

Wanneer kan een geneesmiddel voor systemische (over het lichaam verspreid) toediening zijn werking uitoefenen?

Het geneesmiddel kan zijn werking uitoefenen na opname in het bloed.

Wat gebeurt er met het geneesmiddel bij orale toediening?

Bij orale toediening volgt het geneesmiddel de weg van het voedsel.

Door inname met een slok water komt het geneesmiddel amper in aanraking met het mondslijmvlies. Het tablet gaat via de slokdarm naar de maag. In de slokdarm vindt dus geen opname van het geneesmiddel plaats. In de maag valt het tablet of capsule uiteen, waardoor het geneesmiddel vrijkomt.

Wanneer is het raadzaam om een geneesmiddel op de nuchtere maag (een half uur voor of 2 uur na de maaltijd) in te nemen?

Als medicijnen niet bestand zijn tegen het maagzuur en verteringsenzymen, want die worden door het maagsap minder werkzaam.
(Deze medicijnen worden voorzien van een extra beschermlaagje, waardoor ze niet in de maag, maar in de darmen uiteenvallen.)

Welke geneesmiddelen moeten juist tijdens, na de maaltijd of samen met het voedsel worden ingenomen?

Dit zijn de geneesmiddelen die de maagwand sterk kunnen prikkelen.
Om deze geneesmiddelen zitten ook een extra beschermlaagje.

Welke geneesmiddelen moeten juist wel met het mondslijmvlies in aanraking komen?

Dit zijn geneesmiddelen die onder de tong (sublinguaal) moeten worden gehouden en die niet direct mogen worden ingeslikt. Bv. bepaalde harttabletten.

Hoe werkt een geneesmiddel bij opname via rectale toediening (zetpil)?

Als het vet smelt van de zetpil smelt, komt het geneesmiddel vrij en wordt via het slijmvlies van het rectum direct in het bloed opgenomen.

A. Wat is er bekend over een geneesmiddel tegen epilepsie, wat betreft de opname via rectale toediening?
b. Wat is een beter alternatief?

a. Het geneesmiddel tegen epilepsie wordt niet of nauwelijks opgenomen als er een zetpil wordt toegediend.
b. Men gebruikt beter een rectiole (= een flexibel spuitje waarmee men door er in te knijpen, vloeibare geneesmiddelen in de endeldarm kan spuiten.)

Wat is het doel van rectale toediening van een geneesmiddel?

Doel: * een lokale werking. Bv. een zetpil tegen aambeien.
* het geneesmiddel moet niet worden opgenomen in het bloed, maar op de plaats van werking.

Hoe kan het dat 2 verschillende toedieningsvormen die dezelfde hoeveelheid stof bevatten, door andere hulpstoffen en een andere bereidingswijze, een verschillende bloedspiegel aangeven?

* De overgang van de darm naar het bloed kan worden verstoord door de spijsvertering.
* Het geneesmiddel mag bv niet aan de hulpstoffen blijven vastzitten.
* Het geneesmiddel moet ook in zodanige vorm vrijkomen, dat het door de darm kan worden opgenomen. Daarin kan verschil zitten tussen tabletten en capsules, of tussen drank en tabletten.
* Als het geneesmiddel in het bloed zit, moet het eerst de lever passeren. In de lever wordt een deel van het geneesmiddel al onwerkzaam gemaakt voordat het op de plaats van werking is.

Wat is de rol van de lever bij de opname en omzetting van veel geneesmiddelen?

In de lever wordt het geneesmiddel omgezet in een afbraakproduct (metaboliet), wat afgestaan wordt aan het bloed, zodat het voor het overgrote deel gemakkelijker door het lichaam is uit te scheiden. (door de nieren)

Waarom zijn een goed lever- en nierfunctie heel belangrijk voor het verwijderen van geneesmiddelen uit het lichaam?

Leverfunctie: vet oplosbare geneesmiddelen worden eerst in de lever omgezet tot meer water oplosbare metabolieten, waarna ze via de nieren of gal worden uitgescheiden.
Nierfunctie: water oplosbare geneesmiddelen worden via de nieren uitgescheiden.

Geef een rekenvoorbeeld van halfwaardetijd van geneesmiddel A 500 mg met een halfwaardetijd van 6 uur:

Stel: * Geneesmiddel A 500 mg heeft een halfwaardetijd van 6 uur.
         * Na 6 uur is de hoeveelheid geneesmiddel nog 250 mg.
         * Nog eens 6 uur later is de hoeveelheid geneesmiddel nog 125 mg, wat terug te vinden is              in het lichaam.
         * Als we 6 uur later opnieuw zouden kijken in het bloed, vinden we 62,5 mg terug en                          weer 6 uur later nog 31,25 mg enz.

Het kan zo dus dagen duren voordat een geneesmiddel volledig uit het lichaam is verdwenen.

Als een geneesmiddel een lange halfwaardetijd heeft, verdwijnt het langzaam uit het lichaam.

Wat is de Nederlandse ApotheekNorm (NAN)?

De NAN = de basis voor een toetsbaar kwaliteitssysteem in de openbare apotheek.
(gaat met name over de inrichting van de organisatie van de apotheek, maar, bevat ook regels over farmaceutische zorg.)

Wat is het doel van NAN 2.0 en de bijbehorende richtlijnen?

Doel van NAN 2.0: Duidelijkheid verschaffen aan de patiënt en de maatschappij over wat er van de beroepsgroep van apothekers mag worden verwacht.

Wanneer is medicatiebewaking van toepassing?

Medicatiebewaking is van toepassing, als
* iemand vanuit het ziekenhuis weer naar huis gaat.
* er een nieuwe patiënt in de apotheek komt.

Welke problemen kunnen zich voordoen bij de keuze van het geneesmiddel?

* interacties (wisselwerking met andere medicijnen)
* dubbelmedicatie
* intolerantie
* verkeerd geneesmiddel meegegeven
* ongeschikte toedieningsvorm
* contra-indicaties
* de dosering is te hoog of te laag
* de doseringsfrequentie is niet goed of niet goed toe te passen

Wat kunnen problemen bij geneesmiddelengebruik zijn?

* maagbescherming bij NSAID's (pijnstillers)
* laxantia (laxeermiddelen) bij opiaten (opiumbevattend geneesmiddel)
* er is verwarring bij de patiënt door verschillende of onduidelijke uitleg van arts en apotheek
* er zijn bijwerkingen door bv een te hoge dosering, of bij een verhoogd risico op bijwerkingen.
* om de juiste dosering te kunnen vaststellen, zijn er laboratoriumwaardes nodig, bv bij patiënten met een verminderde nierfunctie of schildklier, of bij diabetes.

Wat geeft de computer automatisch aan op het scherm bij het invoeren van een recept?

De computer geeft automatisch de signalen voor medicatiebewaking aan op het scherm.

Waarin zijn de signalen voor medicatiebewaking vastgelegd?

Die zijn vastgelegd in de geneesmiddelendatabank van de z-index.
De z-index verzamelt informatie over zorgproducten en plaatst deze in de G-Standaard.
In de G-Standaard staat belangrijke informatie over de geneesmiddelen, bv.
* verpakkingsvorm
* prijs
* doseringen
* interacties
* innameadvies

Wat staat er in een privacyreglement?

In het privacyreglement staat: * wat er wel en niet met de computergegevens mag                                                                                  gebeuren.
                                                       * wie de medicatiehistorie mag raadplegen
                                                        * wie er wijzigingen mag aanbrengen in de medicatiehistorie

Wat doet het CBG (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen)?

Het CBG:
* beoordeelt en bewaakt de werkzaamheid, risico's en kwaliteit van de geneesmiddelen voor mens en dier.
* beoordeelt de veiligheid van nieuwe voedingsmiddelen voor de mens.

Wat is een FTO-overleg (farmacotherapeutisch overleg)?

FTO-overleg = een farmacotherapeutisch overleg tussen apothekers en huisartsen en eventueel andere zorgverleners in de gezondheidszorg die dicht bij elkaar werken en met elkaar afspraken maken om een zo goed mogelijke zorg
te kunnen verlenen.

Wat kan de apothekersassistent om therapieontrouw te voorkomen?

* meer aandacht schenken aan de klacht en de persoon, waardoor er meer vertrouwen is in de behandeling.
* het geven van goede voorlichting over het geneesmiddel en zijn eigenschappen.
* goede medicatiebegeleiding via de computer bieden.
* extra informatie meegeven en bij de eerste uitgifte het belang van therapietrouw benadrukken.

Welke vormen van voorlichting wb geneesmiddelen zijn er?

1. voorlichting over hoe het geneesmiddel moet worden gebruikt, bv:
    * heel doorslikken
    * het geneesmiddel oplossen in water
    * een zetpil rectaal inbrengen en niet in de mond
    * het geneesmiddel vóór het eten innemen of juist na de maaltijd
2. voorlichting over de eigenschappen van het geneesmiddel, bv:
    * waarom wordt dit geneesmiddel voorgeschreven?
    * hoe werkt het geneesmiddel?
    * wat zijn de eventuele bijwerkingen?
    * mag je alcohol bij deze medicijnen gebruiken?

Welke informatie is er nodig om het gebruik van geneesmiddelen toe te lichten?

* mondelinge informatie
* schriftelijke informatie in de vorm van bijsluiters, geneesmiddeleninformatiefolders (GIF), patiënteninformatiefolders (PIF) en veiligheidsmededelingen (FSN)

Zal de halfwaardetijd van een geneesmiddel bij een slechte nierfunctie groter of kleiner worden?

De halfwaardetijd van een geneesmiddel bij een slechte nierfunctie wordt groter.

Waar vindt de opname van een oraal toegediend geneesmiddel vooral plaats?

De opname van een oraal toegediend geneesmiddel vindt vooral plaats in de dunne darm.

Door welke instantie is de NAN ontwikkeld?

De NAN is ontwikkeld door: KNMP

Waar vindt de opname van een sublinguale tablet vooral plaats?

De opname van een sublinguale tablet vindt vooral plaats in het mondslijmvlies.

Welke orale toedieningsvorm passeert de maag zonder uit elkaar te vallen?

Dit is een maagsapresistente tablet.

Waarom is het belangrijk om in de apotheek bij onbekende patiënten naar hun medicatiegebruik te vragen?

Dit is noodzakelijk om de juiste en goede medicatiebewaking en begeleiding toe te passen.

Waarom wordt er bij het innemen van een tablet altijd aangeraden om te gaan staan of zitten?

Men moet altijd staan of zitten, omdat de tablet bij een liggende houding in de slokdarm kan blijven steken.

Is de biologische beschikbaarheid groter of kleiner als we laxantia gebruiken?
Licht je antwoord toe.

De biologische beschikbaarheid is kleiner, als we laxantia gebruiken, want de passage langs de darmvlokken is veel sneller.

Wat is het doel van medicatiebewaking?

Doel: * een betere kwaliteit van leven voor de patiënt,
           * een goede behandeling
           * een zo klein mogelijke kans op ongewenste bijwerkingen.
           * het geneesmiddel voor de patiënt moet de beste werking hebben met zo min mogelijk                  bijwerkingen.

Dit geldt voor zowel geneesmiddelen op recept als geneesmiddelen die in de handverkoop worden verkocht.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

basisopleiding apothekersassistente

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding