Pijnstillers en reumatische aandoeningen
65 belangrijke vragen over Pijnstillers en reumatische aandoeningen
Wat kunnen oorzaken van acute pijn zijn?
* stress, spanningen (buik-, maag- of hoofdpijn)
* bepaalde eetgewoontes (maagpijn)
Wat is het verschil tussen snelle en trage pijn?
* pijn die weinig of kort, maar direct wordt ervaren
Bv. elektrische pijn, scherpe pijn, prikkende pijn of acute pijn.
Trage pijn = pijn wat afkomstig is uit diepere weefsels en huid.
Bv. brandende, jeukende of chronische pijn.
Wat doen de snelle en de trage pijn?
De trage pijn treedt op na de snelle pijn en zorgt ervoor dat het lichaam rust en aandacht krijgt en het aangetaste weefsel tijd krijgt om te herstellen.
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Wat zijn de bekendste pijnstillers en worden uitgegeven als zelfzorgmedicatie?
* paracetamol
* ibuprofen
* acetylsalicylzuur
Wat is de indeling van de zelfzorgstandaard?
* Klachten
* Symptomen
* Mogelijke oorzaken
* Wanneer naar de huisarts
* Duur van de zelfbehandeling
* Advies bij hoofdpijn (zonder zelfzorgmedicatie)
* Middelen bij hoofdpijn ( eerste- en tweedekeusgeneesmiddelen)
Wat is de werking van paracetamol (eerstekeusmiddel) en wat is de dosering voor volwassenen en kinderen?
Dosering voor volwassenen: max. 4 gram per dag, kortdurend en op advies van een arts. (de maximumdosering niet langer gebruiken dan 2 weken.)
Dosering voor kinderen: afhankelijk van de leeftijd.
Dosering tijdens zwangerschap of borstvoeding: max. 2 gram per dag.
Bij overdosering of chronisch gebruik kan vergiftiging en leverbeschadiging ontstaan.
Wat zijn NSAID's (tweedekeusmiddel) en wat is het nadeel?
De bekendste zijn:
- ibuprofen
- diclofenac
- naproxen
Een nadeel van het gebruik van NSAID's is de bijwerking op het maagslijmvlies.
NSAID's zijn UA- of UAD-geregistreerd. Wat betekent dit en waarom?
UA = uitsluitend apotheek.
UAD = uitsluitend apotheek of drogist.
Wat zijn UA- UAD- en AV-middelen, op basis van het CBG?
* diclofenackalium, 25 mg, ongeacht het aantal tabletten.
* naproxennatrium, 550 mg, ongeacht het aantal tabletten.
* diclofenackalium 12, 5 mg, meer dan 24 tabletten.
* acetylsalicylzuur, 500 mg, meer dan 24 tabletten.
UAD-middelen:
* naproxennatrium, 275 mg, meer dan 12 tabletten.
* naproxennatrium, 220 mg, meer dan 12 tabletten.
* ketoprofen, 25 mg, meer dan 16 tabletten.
* ibuprofen, 400 mg, meer dan 24 tabletten.
AV-middelen:
* ibuprofen, 200 mg, meer dan 48 tabletten.
Waarvoor worden pijnstillers op recept voorgeschreven?
* reuma en andere gewrichtsklachten
* ziekte van Bechterew (= chronische gewrichtsaandoening)
* syndroom van Reit (= een vorm van ontstekingsreuma of reactieve artritis)
* kanker
Dit zijn zwaardere pijnstillers.
Op welke grond worden pijnstillers voorgeschreven?
Wat zijn opioïden en niet-opioïden?
Niet-opioïden zijn: pijnstillers die voor een deel zonder recept verkrijgbaar zijn.
Deze werken op zwakke of matige pijn, koorts of ontsteking en hebben weinig tot geringe bijwerkingen.
Wat zijn analgetica, waar NSAID's onder vallen?
Wat zijn prostaglandinen en wat is hun functie?
Functies van prostaglandinen zijn:
* het gevoeliger worden van de uiteinden van de sensibele zenuwen.
* het activeren van de lichaamstemperatuur (koorts).
* indirect: het toebrengen van schade aan kraakbeen en/of bot.
* het beschermen van het maagslijmvlies.
Ze spelen onder andere een belangrijke rol bij het ontstaan van pijn en bij het ontstaan van weeën.
Wat zijn nadelen van NSAID's?
* door de remming van prostaglandinen-synthetase (= productie van de prostaglandinen) valt de beschermende werking van de prostaglandinen op het maagslijmvlies weg, waardoor er bij langdurig gebruik of bij patiënten met een gevoelige maag sneller kans is op een maagwandirritatie of een maagzweer.
Dit kan voorkomen worden door tijdelijk een maagbeschermer, zoals omeprazol, te gebruiken.
* NSAID's hebben de neiging in te werken op de maagwand en lichte schade te veroorzaken. De schade en bloedingen kunnen verergeren tijdens het voortzetten van de behandeling met het NSAID. (het NSAID zorgt er ook voor dat het antistollingsmiddel sterker werkt.)
In welke groepen kunnen NSAID's ingedeeld worden?
* Salicylaten: acetylsalicylzuur en carbasalaatcalcium
* Azijnzuurderivaten: aceclofenac, diclofenac, indometacine
* Oxicamderivaten: * meloxicam bij reumatische aandoeningen
* piroxicam tegen artrose, reumatische artritis en ziekte van Bechterew
* Propionzuurderivaten: ibuprofen, naproxen, ketoprofen
* Pyrazolinonderivaten: fenylbutazon en propyfenazon
* Selectieve COX-2-remmers: celecoxib, etoricoxib bij artrose en reumatische aandoeningen
Wat zijn COX-2-remmers?
Naast een pijnstillende (= analgetisch) werking hebben COX-2-remmers ook een ontstekings-remmende werking (= anti-infammatoir) en koortswerende werking (= antipyretisch).
Wanneer wordt, door de WHO (= Wereld Gezondheidsorganisatie) een maagbeschermer dringend geadviseerd en wanneer wordt er geadviseerd een maagbeschermer te overwegen?
* bij actuele/verleden maagbloeding
* voor patiënten ouder dan 70 jaar
* bij gebruik van geneesmiddelen die de kans op een maagbloeding vergroten
Over het algemeen wordt geadviseerd een maagbeschermer te overwegen voor:
* patiënten ouder dan 60 jaar
* patiënten die sterkere en/of langdurige NSAID's gebruiken
* patiënten met een contra-indicatie, zoals hart- en vaatziekten
Wat zijn combinatiepreparaten binnen de groep analgetica?
* Paracetamol/coffeïne: coffeïne versterkt de werking van paracetamol.
* Paracetamol/codeïne: codeïne, opioïde, die de werking van paracetamol kan versterken.
* Acetylsalicylzuur/coffeïne: coffeïne kan de werking van acetylsalicylzuur bevorderen.
Bij de uitgifte van NSAID's en COXib's geeft de KNMP een formulier voor een risicocheck mee. Waarom is dat?
Wat zijn contra-indicaties van het gebruik van NSAID's?
* maagzweer (ulcus pepticum)
* diabetes mellitus
* reumatische artritis
* hartfalen
Wat kunnen bijwerkingen zijn bij het gebruik van COXib's?
* blauwe plekken
* huiduitslag
* vocht vasthouden
* slaperigheid
* hoofdpijn
* tijdens zwangerschap: * kan het zorgen voor afwijkingen bij het ongeboren kind
* vergroot de kans op een miskraam
Door het gebruik van COXib's wordt de werking van bepaalde geneesmiddelen versterkt. Bij welke geneesmiddelen is dat?
* een hartinfarct of herseninfarct heeft (gehad)
* te maken heeft (gehad) met cardiovasculaire problemen (vaatvernauwing of -verwijding).
* een beroerte heeft gehad.
* angina pectoris (pijn op de borst) heeft.
Welke merknamen, waaronder pijnstillers, worden oa uitgegeven op het gebied van zelfzorgmedicatie?
* Advil ®
* Aleve ®
* Antigrippine ®
* Ascal ®
* Aspro 500 Bruis ®
* Hot coldrex ®
* Saridon ®
* Voltaren K® 12,5 mg (Voltaren® K 25 mg)
Wat doen opioïden en waarvoor worden ze gebruikt?
Agonisten = opioïden die receptoren activeren. (morfine, oxycodon, fentanyl)
Antagonisten = opioïden die receptoren blokkeren. (naloxone, naltrexone)
Opioïden worden gebruikt bij langdurige (chronische) hevige pijn en bij acute hevige pijn.
Wat is de werkzame stof binnen de groep opioïden?
Wat zijn morfinomimetica en hoe werken ze?
Morfinomimetica werken sederend (versuffend) en remmen de ademhaling.
Bijwerkingen kunnen zijn:
* misselijkheid
* braken
* hersenen en het zenuwstelsel worden gedempt, wat een vertraagd reactievermogen veroorzaakt. (Autorijden is daarom beslist af te raden.)
! Bewustzijnsdemping gebeurt geleidelijk en de patiënt merkt hier zelf nauwelijks iets van.
* de zenuwen in de darmwand worden beïnvloed, wat kan leiden tot obstipatie. Daarom worden veel opiaten verstrekt in combinatie met laxeermiddelen.
Welke soorten opioïden zijn er?
* Codeïne dempt de hoestprikkel (in de vorm van tablet, zetpil of drank)
* Tramadol (half-opioïd, omdat de lichamelijke afhankelijkheid niet goed bekend is)
* Morfine (sterke opioïd, bij chronische pijn, in de vorm van drank, tabletten, injectie of zetpil)
* Methadon (sterke pijnstiller, in de vorm van drank of injectievloeistof)
* Fentanyl bij hevige tot ernstige pijn na bv operatie, bij kanker of een ernstige verwonding.
* Oxycodon een sterk morfinepreparaat (werkt 2x zo sterk als morfine.)
Wanneer wordt methadon ook wel voorgeschreven?
Wat voor werking heeft oxycodon?
* heeft een dempende werking op pijn
* werkt kalmerend tegen gevoelens van onrust (= sedatieve werking)
* werkt kalmerend tegen gevoelens van angst (= anxiolytische werking)
Wat is het vierstappenschema wat betreft de pijnladder van het WHO?
Stap 2: een licht opioïd gecombineerd met een niet-opioïd, bv paracetamol codeïne.
Stap 3: een opioïd transdermaal (pleister) of rectaal (zetpil).
Stap 4: een opioïd parenteraal infuus in het ruggemerg (epiduraal) subcutaan.
Wat zijn nadelen van opioïden?
* Gewenning, bij gebruik op langere termijn.
* Pseudo-afhankelijkheid (= schijn afhankelijkheid)
* De behandeling moet geleidelijk opgebouwd worden.
* Contra-indicaties kunnen astma en COPD zijn, bij het gebruik van opioïden voor patiënten met een aandoening aan de luchtwegen.
Wat kunnen bijwerkingen van algehele narcose zijn?
* misselijkheid
* braken
* allergie
* spier- en rugpijn
* (heel zelden) overlijden
Wat zijn bijwerkingen van lokale anesthetica, gebruikt als hulpmiddel bij kleine chirurgische ingrepen?
* een korte periode van sufheid
* misselijkheid in geval van een te hoge dosering
Welke lokale anesthetica zijn er?
* regionale anesthesie: een groot deel van het zenuwstelsel wordt geblokkeerd.
* geleidingsanesthesie: een zenuw wordt geïnjecteerd bij bv het trekken van een kies.
* infiltratieanesthesie: huidweefsel wordt geïnjecteerd en verdoofd.
* plexusanesthesie: dmv een injectie in de hals, oksel of been wordt, resp, een arm, borstdeel of been afzonderlijk verdoofd.
* oppervlakteanesthesie: verdoving bewerkstelligen door de vloeistof op het slijmvlies te brengen, bijvoorbeeld in de keel (spray) of de ogen (oogdruppels)
Wat zijn contra-indicaties bij lokale anesthetica?
In de vorm van een gel, crème of druppels is dit niet het geval.
Welke symptomen hebben reumatische aandoeningen?
* dikke en warme gewrichten
* langdurige pijn aan spieren en/of gewrichten
* pijn en stijfheid na stilzitten of liggen.
Waar lokaliseert een reumatische aandoening zich?
* gewrichten
* spieren
* pezen
* peesscheden
* gewrichtskapsels.
Wat is reumatische artritis (reuma)?
Wat is de immunitieitsreactie van het lichaam en wat is het gevolg? Hoe zit het bij reuma?
Het gevolg is: dat uit de afweerreactie de ontsteking ontstaat.
Zodra de lichaamsvreemde stof is teruggedrongen en deze geen schade meer kan toebrengen aan het lichaam, stopt de afweerreactie.
Bij reuma stopt de afweerreactie niet, maar gaat door en keert zich tegen het eigen lichaamsweefsel. Hierdoor raakt het weefsel beschadigd en ontstoken.
Hoe werkt het ontstekingsproces bij reuma?
Het kraakbeen, de peesschede, het bot en de gewrichtsbanden raken beschadigd en slijten snel.
Uiteindelijk blijven er littekens in het gewricht achter, wat motorische (bewegings-)belemmeringen kan geven.
Wat zijn de oorzaken van artrose?
* leeftijd (ouder dan 70 jaar)
* een afwijking van de cellen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van het kraakbeen.
Wat is een smalle therapeutische breedte, zoals sulfasalazine?
Wat is de werking van immunosuppresiva?
Bv. Methotrexaat (mtx), wat slechts 1x per week wordt voorgeschreven, omdat het in een dagelijkse dosis lethaal (= dodelijk) is. (wordt ook voorgeschreven bij de behandeling van kanker, maar dan in een hogere dosis)
Wat is de toedieningsvorm van methotrexaat en hoe werkt het?
* oraal
* subcutaan
Methotrexaat werkt in op het maagdarmkanaal en wordt daarom in combinatie met foliumzuur voorgeschreven.
Mtx breekt het foliumzuur af, dus moet er zo lang mogelijke tijdsduur tussen het gebruik van beide middelen zitten. (Bv. woensdag de mtx, zondag de foliumzuur)
Wat zijn TNF-a-remmers (= tumor-necrose-factor a)?
* Spelen een sleutelrol als boodschapper bij reumatoïde artritis en de ziekte van Crohn. Het doet de ontsteking toenemen. Dit heeft weefselafsterving (= necrose) tot gevolg.
* Stimuleren de ontstekingsreactie in het lichaam. Hierdoor kan het tumorcellen doden.
* Het is ook verantwoordelijk voor ziektemanifestaties buiten de gewrichten, zoals vermoeidheid, vermagering, bloedarmoede enz.
Mogen alleen door het ziekenhuis worden voorgeschreven.
Hoe ontstaat jicht en waardoor wordt jicht gekenmerkt?
Deze kristallen veroorzaken als gevolg van de ontsteking rode en warme, zeer pijnlijke gewrichten.
Jicht wordt gekenmerkt door: aanvallen.
Wat kunnen oorzaken zijn van jicht?
* overmatig alcoholgebruik
* het nuttigen van teveel eiwitrijk voedsel
* het gebruik van geneesmiddelen als plastabletten.
Waar richt men zich op bij de behandeling van acute jicht en wat wordt er voorgeschreven?
* pijnbestrijding
* uitdrijving van urinezuur
Er wordt een NSAID (diclofenac en indometacine) voorgeschreven.
Mocht dit niet helpen wordt er overgegaan op colchicine, wat nauwkeurig gedoseerd moet worden, ivm smalle therapeutische breedte, wat wil zeggen, dat er gauw kan worden overgedoseerd.
Waar richt men zich op bij gecompliceerde jicht en wat wordt er voorgeschreven?
Het voorkomen van urinezuurafzetting in het gewricht.
Allopurinol wordt voorgeschreven, omdat dat een werkzame stof is die de afbraak van stofwisselingsproducten en de verlaging van de urinezuurspiegel in het bloed remt.
Wat zijn middelen bij gecompliceerde jicht en hun merknamen?
* allopurinol (Zyloric®)
* benzbromaron (Desuric®)
Wat is een eerstekeusgeneesmiddel en waarom?
Wat zijn tweedekeusgeneesmiddelen en waarom?
COX-2-remmers voorkomen dit probleem, maar echt uitgesloten is deze bijwerking niet.
Wat is een nadeel van het gebruik van DMARD's en TNF-a-remmers?
Wat is gecompliceerde jicht?
Wat is een hulpstof bij infiltratieanesthesie en wat doet die hulpstof?
Epinefine vernauwt de bloedvaten, waardoor het geïnjecteerde anestheticum zich minder verspreid en bloedingen worden verminderd.
Wat wordt voorgeschreven tegen de pijn die patiënten ervaren bij reuma?
Ze worden hoog gedoseerd.
Er wordt een maagzuurremmende stof bij voorgeschreven, omdat het risico bestaat dat er maagklachten kunnen ontstaan.
Waarin uit gecompliceerde en acute jicht zich?
Een Acute jichtaanval is binnen 1 - 3 weken voorbij.
Wat wordt bedoeld met hyperalgesie en wanneer kan dit voorkomen?
Kan voorkomen na toediening van een zeer hoge dosis morfine.
Hoe kunnen ontwenningsverschijnselen na gebruik van een opioïd worden voorkomen?
Welke bijwerking geeft een opioïd als morfine en wat is een voorzorgsmaatregel daartegen?
Voorzorgsmaatregel: het middel wordt verstrekt met een laxans.
Welke antireumatica hebben een "smalle therapeutische breedte" en zijn daarom snel overgedoseerd?
Onder welke geneesmiddelengroep vallen DMARD's en TNF-a-remmers?
Welke bijwerkingen geeft prednisolon en hoe kunnen deze bijwerkingen worden tegengegaan?
* botafbraak.
Deze bijwerkingen kunnen tegengegaan worden door toediening van een calciumpreparaat (calciumcarbonaat).
Wat zijn statines, wat zijn de bijwerkingen? En noem 2 voorbeelden van statines?
Bijwerkingen zijn: bv. misselijkheid, obstipatie, hoofdpijn, neusbloedingen
2 voorbeelden van statines: atorvastatine, simvastatine.
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden