Historische ontwikkeling - Het maatschappelijk contract

13 belangrijke vragen over Historische ontwikkeling - Het maatschappelijk contract

Wat is de theocratische leer

De vorst als plaatsvervanger Gods heeft het recht en de plicht zijn onderdanen het ware geloof op te leggen.,

Welk gevolg hebben investituurstrijd en de godsdienstburgeroorlogen?


Het gezag van de paus en keizer verzwakt door hun onderlinge strijd over bisschopsbenoemingen. Vorsten claimen op hun grondgebied aan geen macht van buiten meer onderworpen te zijn en eisen externe soevereiniteit.


De door de Hervorming veroorzaakte geloofsverdeeldheid en daaruit voortvloeiende godsdienstburgeroorlogen leiden er toe dat de staat- de vorst, de koning - zich steeds meer kan ontwikkelen tot de hoogste macht binnen het grondgebied (interne soevereiniteit)

In de 17e eeuw werd (Philips II en Lodwijk XIV) teruggegrepen naar de theocratische leer en werd het 'droit divin' met meer succes afgedwongen door een grotere hoeveelheid machtsmiddelen. Waar leidde dit sterven naar vergroting van de centrale macht toe?

Een opstand door de strijd met de privileges van de feodale adel zoals ze was gewaarborgd in de charters van de 13e en 14e eeuw. Onder Philips II leidt deze centralistische politiek tot het verzet dat uiteindelijk resulteert in de afscheiding van de Zeven Provincieën.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat wordt verstaan onder maatschappelijk verdrag

Met het ontstaan van de inidiviuele vrijheidssfeer ontstaan ook de conflicten over de reikwijdte van een ieders vrijheid en ontstat de behoefte aan een centrale instantie die deze middels duidelijke wetgeving afbakent en waarborgt. Hiertoe werd een centrale macht opgericht: de staat.

Daaraan staan de burgers een deel van hun natuurlijke vrijheid af opdat opdat de staat het rustige en ongestoorde genot van de rest van de vrijheid garandeert en verzekert. Van beide kanten bestaat de plicht om aan de verplichtingen te voldoen verzaakt de staat dan is er een recht tot opstand.

Wat wordt bedoeld met 'droit divin'?

Dit is het goddelijk recht (geloof dat God de vorst had aangesteld om over zijn onderdanen te regeren)

Wat is de remedie voor de door de Hervorming teweeggebrachte geloofsverdeeldheid en oorlogen?


De versterking van de macht van de vorst. De vorst als soevereine instantie boven de religiestrijd.

Hij dient niet van andere machten afhankelijk te zijn en hij moet de bevoegdheid hebben nieuw recht te creëren. Recht wordt positief recht.

De afscheiding van de Zeven Provincieën werd gerechtvaardigd door de verzetsleer, ontleend aan de natuurrechtstheorie. In welk document vinden we deze leer terug?

Het Plakkaat van Verlatinge (1581) - De onafhankelijkheidsverklaring van de Noordelijke Nederlandse provincies.
- Gaat uit van collectief, historisch verworven privileges. Dragers van de rechten zijn de standen, vooral de adel. Het individu heeft nog niets in te brengen, alleen het collectieve belang. Geen democratische volksvertegenwoordiging, maar vertegenwoordiging van de oude hiërarchische orde.

Wat houdt het 'Plakkaat van Verlatinge' in?

Dit is een, in 1585 geschreven, onafhankelijkheidsverklaring van de Noordelijke Nederlandse Provincies en gaat uit van collectieve, historisch verworven privileges.

De staat is opgericht op basis van een maatschappelijk contract. Wat is hiervan het voordeel voor de burgers?

Wanneer de staat niet aan zijn opdracht doet, en hij bijvoorbeeld de vrijheid van de burgers buiten zijn bevoegdheden inperkt, pleegt hij contractbreuk. Hierdoor zijn de burgers van hun kant ook niet meer aan het maatschappelijk verdrag en hun daaruit voortvloeiende (gehoorzaamheids)plichten verbonden en ontstaat dus een recht op opstand.

Waarom is het versterken van de macht van de vorst niet toereikend?


Wanneer de vorst voldoende macht heeft verzameld zou de vorst partij kunnen kiezen voor de ene partij om de andere partij de genadeslag toe te dienen.

Ter rechtvaardiging van absolutisme wordt teruggegrepen op de theocratische leer. Nu is hij anders dan in de middeleeuwen met voldoende machtsmiddelen toegerust.

Deze machtsconcentratie leidt uiteindelijk tot verzet.

De verzetsleer was onvoldoende intellectueel onderbouwd, hierop werd een antwoord gevonden door vooral John Locke. Hoe noemen we deze leer? Wat houdt het in?

Natuurrechtelijke contracteer:
- Gaat uit van een bovenhistorisch, aan het individu als zodanig toekomende vrijheidsrechten (mensenrechten).
- De mens wordt begrepen als een van nature vrije en ongebonden persoon, gelijkwaardig aan alle anderen.
- Middels een gezamenlijk contract (Maatschappelijk contract) richten die individuen een centrale macht op die het natuurlijke eigenbelang en menselijke vooroordelen kunnen vormen door duidelijke wetgeving ter voorkoming van escalatie van conflicten -> De Staat.

Voldoet de Staat niet aan zijn opdracht dan pleegt hij contractbreuk en daarmee ontstaat een recht op opstand.

Wat was de functie van het maatschappelijk verdrag?

Zonder overkoepelende centrale instantie die de individuele vrijheidssfeer door wetgeving omlijnt en waarborgt, zouden conflicten escaleren.

Middels het maatschappelijk contract wordt zo'n centrale macht opgericht: de staat.

Mensen staan een deel van hun natuurlijke vrijheid af, opdat de staat hun dan de resterende vrijheid garandeert en verzekert. Voldoet de staat niet aan zijn opdracht, dan pleegt hij contractbreuk en is er recht op opstand.

Wat is het maatschappelijk verdrag

De oprichting van een centrale macht, tw de Staat door de vrije mens.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo