Startpagina / Samenvattingen / Beginselen van de democratische rechtsstaat / vorst-macht-stelsel

Historische ontwikkeling - De opkomst van de soevereine staat

18 belangrijke vragen over Historische ontwikkeling - De opkomst van de soevereine staat

Welke visie stond tegenover de theocratische leer en was in de middeleeuwen dominant?

De leer van het natuurrecht:

de uit de natuur voortvloeiende rechtsbeginselen
Onderscheid tussen legitieme vorst, die het natuurrecht respecteerde en de Tiran.

Welk effect heeft de Reformatie in de zestiende en zeventiende eeuw op de staatsvorming in Europa

De eenheid van de christelijke wereld, de res publica christiana die geleid werd door paus en keizer gaat verloren. Er ontwikkelen zich staten die zowel extern als intern soeverein zijn.

De positie van de vorst wordt versterkt. Hij moet boven de religieuze partijen staan en aldus vrede brengen tussen de strijdende partijen. Het recht wordt positief recht, het product van doelbewuste rechtsschepping.

Was de feitelijke praktijk in overeenstemming met de hiërarchisch-theocratische theorie?

In het algemeen ontbrak het de vorst aan militaire macht en financiële middelen om overspannen claims van deze theorie daadwerkelijk af te dwingen. -> Feodalisme

Wat betekend de term 'corruptio legis'? Wie schreef hier over in de 13e eeuw? Wat was een geoorloofd gevolg van dit denken?

'De wet die van het natuurrecht afwijkt, geen wet is maar een verdorvenheid van de wet' Thomas van Aquino (1225-1274)

Verzet tegen de 'tiran' die het natuurrecht niet respecteerde was geoorloofd. 'Het is niet rechtvaardig omdat het beleid niet gericht is op het algemeen welzijn maar op het privébelang van de bestuurder'.

Welke stelsel wordt bedoeld met het Feodalisme?

Dit is een stelsel waarbij leenheren grond toebedeelde aan hun leenmannen in ruil voor een verplichting van persoonlijke trouw, militaire bijstand en belastinginkomsten

Hoe werkte de theocratische theorie in de praktijk? Hoe noemen we dit stelsel?

Feodalisme: De vorst had vaak niet genoeg militaire macht en financiële middelen om zijn absolute gezag af te dwingen. Vaak werd aan machtige onderdanen (leenheren/vazallen) land (domeingoederen) in gebruik gegeven in ruil voor geld of militaire diensten.

Wat kenmerkt het feodale stelsel?

De contractuele relatie tussen leenheer en leenman. Het niet voldoen aan de verplichting (contractbreuk) heft de verplichting aan de andere zijde op of schort het op.

Waaruit bestaat de band tussen leenheren en leenmannen?

Een contractuele relatie, bestaande uit wederzijdse rechten en plichten

Enkele voorbeelden van contracten/charters uit het feodale tijdperk

Magna Carta (1215): Engelse koning, aantal machtige baronnen
De Blijde Incomste (1356): Hertogin Johanna en de steden van Brabant

Wat is de Magna Carta?

Een charter in de vorm van een overeenkomst die de verhouding tussen de Engelse koning, de leenheer, en een aantal machtige baronnen, de leenmannen, vastlegt.

Wat was het primaire doel van de charters

a) Het gewoonterecht, uitwerking van het natuurrecht, te codificeren en te bestendigen.
b) Het bewaren van het van oudsher geldende recht ('Das gute alte recht' , 'the law of the land')

Er is een trendbreuk in het feodale stelsel vanaf de 13e eeuw, welke?

Het gezag van de paus en de keizer verzwakt door hun onderlinge strijd in het recht van de bischopbenoeming (investituurstrijd).
- De vorsten stellen zich in toenemende mate onafhankelijk op
- De keizer wordt niet formeel meer erkend als hoogste soeverein

Er wordt Externe (volkenrechtelijke) soevereiniteit geëist

In de tweede helft van de 16de eeuw waren er godsdienstoorlogen, welke waren dat?

In het Duitse Rijk waren de Lutherse landheren in conflict met keizer en andere katholieke vorsten.
In Frankrijk heerste er een burgeroorlog tussen de katholieke Lique en de Hugenoten.
In de Nederlanden was er een opstand tegen Philips II en Alva, die de hervormingen met de inquisitie willen uitroeien

Welke grote verandering vindt plaats in de 16e eeuw en wat is het gevolg daarvan voor de vorsten?

De Hervorming, welke de geloofseenheid vernietigt (res publica Christiana, waarvan de paus en de keizer de leiders waren).

- De vorst kan zich door meer lokale grip op de kerk door de gebroken eenheid meer ontwikkelen tot hoogste macht binnen zijn grondgebied -> interne soevereiniteit

De kanselier van de Franse koning 'De l'Hospital' doet een belangrijke uitspraak, welke is dat?

"Het gaat er niet om dat we de ware religie beschermen, maar dat we vreedzaam samen kunnen leven".

De door de Hervorming teweeggebrachte geloofsverdeeldheid leidt tot hevige godsdienstoorlogen, welke remedie zien de meeste politieke denkers in die tijd voor de bloederige oorlogen?

Versterking van de macht van de vorst zodat deze in religieuze zaken het laatste woord kan hebben (soevereine instantie boven de macht van de kerk). Slechts onder deze conditie kan hij zijn meest fundamentele taken vervullen.

Hoofddoel: Waarborgen van een vreedzame politieke ordening

Aan welke condities moet voldaan zijn, wil de vorst de functie van beschermer van de politieke rust kunnen uitvoeren (3)

Hij dient niet van andere machten afhankelijk te zijn
Hij moet de bevoegdheid hebben nieuw recht te creëren (tegen het gewoonterecht in) -> Positief recht
Hij moet zich niet met 1 der partijen identificeren, maar elk van hen een minimum aan levensruimte gunnen

Waarom kreeg de vorst in de Hervorming van de zestiende eeuw zowel in aardse als in kerkelijke zaken macht?

Zodat hij een vreedzame politieke ordening kon waarborgen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Beginselen van de democratische rechtsstaat | 9789013113440

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Historische ontwikkeling - De opkomst van de soevereine staat

18 belangrijke vragen over Historische ontwikkeling - De opkomst van de soevereine staat

Welke visie stond tegenover de theocratische leer en was in de middeleeuwen dominant?

Welk effect heeft de Reformatie in de zestiende en zeventiende eeuw op de staatsvorming in Europa

Was de feitelijke praktijk in overeenstemming met de hiërarchisch-theocratische theorie?

Wat betekend de term 'corruptio legis'? Wie schreef hier over in de 13e eeuw? Wat was een geoorloofd gevolg van dit denken?

Welke stelsel wordt bedoeld met het Feodalisme?

Hoe werkte de theocratische theorie in de praktijk? Hoe noemen we dit stelsel?

Wat kenmerkt het feodale stelsel?

Waaruit bestaat de band tussen leenheren en leenmannen?

Enkele voorbeelden van contracten/charters uit het feodale tijdperk

Wat is de Magna Carta?

Wat was het primaire doel van de charters

Er is een trendbreuk in het feodale stelsel vanaf de 13e eeuw, welke?

In de tweede helft van de 16﻿de﻿ eeuw waren er godsdienstoorlogen, welke waren dat?

Welke grote verandering vindt plaats in de 16e eeuw en wat is het gevolg daarvan voor de vorsten?

De kanselier van de Franse koning 'De l'Hospital' doet een belangrijke uitspraak, welke is dat?

De door de Hervorming teweeggebrachte geloofsverdeeldheid leidt tot hevige godsdienstoorlogen, welke remedie zien de meeste politieke denkers in die tijd voor de bloederige oorlogen?

Aan welke condities moet voldaan zijn, wil de vorst de functie van beschermer van de politieke rust kunnen uitvoeren (3)

Waarom kreeg de vorst in de Hervorming van de zestiende eeuw zowel in aardse als in kerkelijke zaken macht?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Het onderwerp van het staats- en bestuursrecht - Het basismateriaal van het staats- en bestuursrecht: overheidsbesluiten

Beginselen van de democratische rechtsstaat

Recht en efficiëntie : een inleiding in de e…

Beginselen van het Nederlandse staatsrecht

DYA : stap voor stap naar professionele ente…

Pia Pia Método di Papiamentu

Basisboek journalistiek

Sociale hygiëne.

Cognitive development and learning in instru…

Eeuwige schoonheid

Nederland in de prehistorie. Revised ed.

Beleidsinstrumentatie

Onderneming en omgeving, handboek

In de tweede helft van de 16de eeuw waren er godsdienstoorlogen, welke waren dat?