Startpagina / Samenvattingen / Begrippen: steden en burgers in de lage landen 1050-1700 / grondwet-parlement-nationalisme

De Verlichting - basisvragen - opkomst van ismen in de 19e eeuw

6 belangrijke vragen over De Verlichting - basisvragen - opkomst van ismen in de 19e eeuw

Leg uit dat de afscheiding van België past bij het liberalisme

Een van de belangrijke oorzaken die tot de afscheiding leidden, was de grote aanhang van het liberalisme in het Zuiden. De liberalen vonden dat er veel in de grondwet niet deugde (zo was de pers niet geheel vrij) en zij wilden dat het parlement meer macht zou krijgen (Denk ook aan de Belgische opstand, 1830)

Leg uit dat de herziening van de Nederlandse grondwet in 1848 past bij het liberalisme.

Omstreeks 1840 kreeg het liberalisme ook in Nederland steeds meer aanhangers. Johan Rudolf Thorbecke werd de leider van de liberalen. Ook de Nederlandse liberalen wilden dat het parlement meer macht kreeg en de koning minder. Daarvoor was een nieuwe grondwet nodig. In 1848 kwam die nieuwe grondwet tot stand. De belangrijkste verandering in die nieuwe grondwet was dat de ministers voortaan verantwoording schuldig waren aan het parlement en niet meer aan de koning, de ministeriële verantwoordelijkheid. Het kwam erop neer dat niet meer de koning maar het parlement bepaalt welke regering het land heeft. Nederland werd een parlementaire monarchie.

Leg in één zin uit wat het begrip socialisme inhoudt.

Het begrip socialisme houdt in: het ideaal dat de gemeenschap alle of tenminste de belangrijkste productiemiddelen bezit en beheert, en dat de opbrengst van de productie zodanig wordt verdeeld, dat ieder een redelijk aandeel ontvangt.

Leg in één zin uit wat het begrip feminisme inhoudt.

Feminisme is het streven naar gelijke rechten voor vrouwen (afgeleidvan het Latijnse woord ‘femina’: vrouw). De aanhangers zijn feministen.

In welke kringen ontstonden in de tweede helft van de 19de eeuw feministische bewegingen?

Onder vooral welgestelde vrouwen én volgens de HC ook mannen. Anders dan de vrouwen uit de lagere bevolkingsgroepen hadden zij tijd en geld om activiteiten te ontplooien voor gelijke rechten voor vrouwen.

Zij richtten organisaties op voor de emancipatie van vrouwen op alle terreinen. Voorbeelden:
- De Vrije Vrouwenvereniging, opgericht door Wilhelmina Drucker (1889)
- De Vereniging voor Vrouwenkiesrecht(1894), geleid door Aletta Jacobs. Feministen waren verder actief op congressen, organiseerden tentoonstellingen, schreven boeken, gaven tijdschriften uit hielden betogingen en organiseerden petities (verzoekschriften aan de overheid).

Welk gevolg had de groei van het nationalisme voor de staten in Europa?

Afhankelijk van het aantal volkeren binnen de grenzen konden staten hierdoor door de groei van het nationalisme meer of minder samenhang krijgen. Voorbeelden:
• In het Habsburgse rijk (Oostenrijk-Hongarije) leefden veel verschillende volken in één rijk. Behalve de Duitstaligen voelden al deze volken zich onderdrukt door vreemde overheersers en streefden naar zelfstandigheid of autonomie binnen het rijk waartoe ze behoorden.
• Hetzelfde gold voor het Turkse rijk. Op de Balkan waren de eigen talen en de godsdienst (de christelijke Orthodoxe Kerk) van groot belang voor het nationalisme. Vooral christelijke geestelijken waren de leiders van het nationalisme binnen het Turkse rijk.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Begrippen: steden en burgers in de lage landen 1050-1700

Bekijk samenvatting