Startpagina / Samenvattingen / Bestuurlijk sanctierecht / sanctie-overtreding-bestuurlijk

Klassieke bestuurlijke sancties

32 belangrijke vragen over Klassieke bestuurlijke sancties

Wanneer en waar is een algemene regeling over bestuursdwang opgenomen?

Bij de totstandkoming van de Awb in afdeling 5.3: herstelsancties. Deze afdeling geeft regels over de besluitvorming en de toepassing. De Awb regelt niet wanneer een bestuursorgaan over deze sanctie beschikt.

Wat kan het bestuursorgaan doen indien de overtreder niet aan de opgelegde last voldoet?

Het bestuursorgaan kan maatregelen nemen om bestuursdwang toe te passen. Daartoe mogen plaatsen en woningen worden betreden, zaken worden meegevoerd en opgeslagen en gebouwen, terreinen en hetgeen zich daarin of daarop bevindt, worden verzegeld. Het toepassen van bestuursdwang bestaat immers uit een feitelijk handelen.

Noem het verschil tussen een last onder dwangsom en een last onder bestuursdwang.

Bij een last onder dwangsom krijgt de overtreder een geldsom opgelegd, indien hij niet binnen een bepaalde termijn bepaalde herstelmaatregelen heeft getroffen.
Bij een last onder bestuursdwang richt het bestuursorgaan zich op feitelijke handelingen om een bepaalde situatie te herstellen. Hierbij kan worden gedacht aan het (doen) afbreken van een illegaal geplaatst bouwwerk.

Wat bepaalt art. 5:31 Awb?

Dat een bestuursorgaan dat bevoegd is om een last onder bestuursdwang op te leggen, in spoedeisende gevallen kan besluiten dat bestuursdwang kan worden toegepast zonder voorafgaande last. Indien de situatie zo spoedeisend is, dat een besluit niet kan worden afgewacht, kan terstond bestuursdwang worden toegepast, maar wordt zo spoedig mogelijk nadien alsnog een besluit als bedoeld in het eerste lid bekendgemaakt.

Wat hebben het opleggen van een last onder bestuursdwang en last onder dwangsom als doelstelling?

Het ongedaan maken, dan wel het voorkomen van een overtreding. Ook indien de situatie van een overtreding nog steeds voortduurt, kan een dwangsom worden opgelegd.

Waarom introduceerde de wetgever in de Vierde tranche van de Awb diverse strafrechtelijke begrippen?

Daarmee beoogde de wetgever eenheid te brengen in het begrippenapparaat en tevens gebruik te maken van een in de strafrechtelijke jurisprudentie redelijk uitgekristalliseerd jargon.

Wat bepaalt art. 5:1, tweede lid, Awb?

Onder overtreder wordt verstaan: degene die de overtreding pleegt of medepleegt.

Zoeken de bestuursrechters aansluiting bij hetgeen de strafkamer van de Hoge Raad over medeplegen heeft geoordeeld?

Ja.

Zijn de 'uitlokker' en de 'doen pleger' overgenomen in de Awb en waarom?

Nee, de wetgever merkt hierover slechts op dat deze deelnemers in het bestuursrechter niet of nauwelijks voorkomen. Dat geldt ook voor de medeplichtige.

Wat bepaalt art. 5:5 Awb?

Het bestuursorgaan legt geen bestuurlijke sanctie op voor zover voor de overtreding een rechtvaardigingsgrond bestond. Bijvoorbeeld overmacht in de zin van noodtoestand.

Het strafrecht kent een gesloten systeem van de strafrechtelijke rechtvaardigingsgronden. In welk arrest heeft de HR eenmaal en niet zonder kritiek een buitenwettelijke rechtvaardigingsgrond aangenomen?

HR 20 februari 1933
Huizense veearts, ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid.

Kent de Awb een beroep op een expliciete (strafrechtelijke) schulduitsluitingsgrond?

Nee. De wetgever oordeelde dat niet nodig. Soms kan een bestuurlijke sanctie worden opgelegd (geheel) los van de vraag of de overtreder enig verwijt te maken valt, soms wordt de mate van de verwijtbaarheid beoordeeld tegen het licht van het evenredigheidsbeginsel, of kent de wet een afzonderlijke bepaling. Een voorbeeld van zo een bepaling is art. 5:41 Awb: Het bestuursorgaan legt geen bestuurlijke boete op voor zover de overtreding niet aan de overtreder kan worden verweten.

Welke sanctie heeft de wetgever met de Vierde tranche in de Awb vooral uitgewerkt?

De bestraffende sanctie: bestuurlijke boete.

Hoe zijn strafrechtelijke sancties in de kern te beschouwen?

Als een machtsmiddel van de overheid tot bekrachtiging van een norm en tot afweer van gedragingen die de gelding van de norm aantasten.

Wat zijn strafrechtelijke sancties?

De door de wetgever als straffen, maatregelen en gedragsvoorwaarden en gedragsaanwijzingen gerubriceerde directe reacties op een strafbaar feit.

Hoe wordt een bestuurlijke sanctie in de literatuur vaak aangeduid?

Een door het publiekrecht voorziene maatregel die de overheid jegens een burger kan aanwenden als reactie op niet-naleving van verplichtingen die voortvloeien uit bestuursrechtelijke normen. Een bestuurlijke sanctie wordt door een bestuursorgaan opgelegd.

Welke bestuurlijke sanctie komt minder overeen met de in de Awb geformuleerde definitie van een bestuurlijke sanctie?

De intrekking van een (begunstigende) beschikking. De bewoordingen 'opgelegde verplichting of onthouden aanspraak' lijken niet aan te sluiten bij het karakter en de aard van een intrekkingsbesluit.

Verschilt bij een bestuurlijke herstelsanctie en een bestuurlijke bestraffende sanctie de intensiteit van de bestuursrechtelijke toetsing van het evenredigheidsbeginsel?

Ja. Hierbij moet in ogenschouw worden genomen dat de begrippen bestuurlijke herstelsanctie en bestuurlijke bestraffende sanctie in de rechtspraak bepaald nog niet volledig zijn uitgekristalliseerd en tussen de hoogste bestuursrechters (Afdeling bestuursrechtspraak, Belastingkamer HR, CBB en de CRvB) al dan niet op onderdelen ook nog verschillen kunnen worden aangenomen.

Wat bepaalt artikel 5:2, eerste lid, sub b, Awb?

In deze wet wordt verstaan onder: herstelsanctie: een bestuurlijke sanctie die strekt tot het geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of beëindigen van een overtreding, tot het voorkomen van herhaling van een overtreding, dan wel tot het wegnemen of beperken van de gevolgen van een overtreding. Uit deze bewoordingen kan worden geconcludeerd dat een herstelsanctie (ook wel reparatoire sanctie) niet is gericht op de pleger van de overtreding, maar juist op de gepleegde overtreding, de overtreding die nog steeds voortduurt en/of de uit de overtreding voortvloeiende gevolgen.

Welke twee sancties zijn aan te merken als een herstelsanctie?

De last onder dwangsom en de bestuursdwang; met behulp van een geldsom of een last tot feitelijk handelen tracht het bestuursorgaan een einde te maken aan een onrechtmatige toestand.

Hoe werken de herstelsancties primair?

Toekomstgericht. Dit type sanctie ziet namelijk vooral toe op het herstel van een onrechtmatige toestand in een rechtmatige toestand.

Waarvoor is het onderscheid tussen herstelsancties en bestraffende sancties onder meer bepalend?

Voor de aard van de rechterlijke toetsing en de daarbij toepasbare normen.

Hoe toetst de rechter de herstelsanctie aan het evenredigheidsbeginsel van art. 3:4 lid 2 Awb?

Marginaal, de rechter toetst de evenredigheid van de opgelegde sanctie ten opzichte van de overtreding terughoudend.

Zonder wat kan het bestuur niet overgaan tot leedtoevoeging?

Zonder verwijtbaarheid aan de zijnde van de overtreder. Het achteraf bestraffen van de dader staat voorop, waardoor de verwijtbaarheid een belangrijke rol speelt. Vereist is vast te stellen dat de overtreder een verwijt kan worden gemaakt.

Tot wie richt de bestraffende sanctie zich?

Direct tot de overtreder. Het herstellen van een onrechtmatige toestand is aldus geen primaire doelstelling van de bestraffende sanctie. Enig herstel van de situatie of het wegnemen van de gevolgen van de overtreding zijn geen doelstellingen van de bestraffende sanctie. Evenals een strafrechtelijke boete en een vrijheidsstraf, valt een bestuurlijke bestraffende sanctie aan te merken als een vorm van punitieve rechtshandhaving door de overheid.

Waaruit bestaat leedtoevoeging volgens de Afdeling?

Een financiële prikkel die is gericht aan de overtreder. Deze prikkel leidt tot een geïndividualiseerd concreet financieel nadeel. Hieruit kan worden geconcludeerd dat een zeker nadeel dient te ontstaan voor de overtreder middels sanctionering.

Met welke bewoordingen kenmerkt leedtoevoeging zich in de rechtspraak van de Afdeling (materieel criterium voor het vaststellen van de vraag of een bepaalde maatregel als een bestraffende sanctie kan worden beschouwd)?

Dat een herstel van de onrechtmatige toestand niet meer mogelijk is.

Wanneer kan volgens de literatuur ook worden gesproken van een bestraffende sanctie?

Indien datgene door de overheid wordt afgenomen, waarop de overtreder (ondanks de gepleegde overtreding) nog steeds een aanspraak had.

Wat impliceert art. 5:2 lid 1 sub c Awb nu het de bewoordingen 'voor zover deze beoogt de overtreder leed toe te voegen' omvat?

Dat een sanctie tegelijkertijd zowel een herstelkarakter als een bestraffend karakter kan omvatten. Deze formulering is in het wetsvoorstel opgenomen, nadat de Afdeling had geoordeeld dat een sanctie rechtsherstel, maar ook bestraffing als doel kan hebben. Hierbij denkt de Afdeling aan een sanctie die kan worden gesplitst in een hersteldeel en een strafdeel, maar ook aan een sanctie die (zonder te kunnen worden opgesplitst) bestaat uit een dubbel karakter. In dat geval is de sanctie in het geheel zowel gericht op bestraffing als op herstel.

Welk principieel onderscheid wordt in het strafrecht bij de sanctie gemaakt?

Straffen die leedtoevoeging beogen en maatregelen die in het teken van de beveiliging van de samenleving staan.

Voor welke gevallen is de strafrechtelijke maatregel bedoeld?

Van origine heeft de maatregel een uitgesproken speciaal-preventieve strekking en is ze bedoeld voor de gevallen, waarin met de straf niet, althans onvoldoende de noodzakelijk geachte beveiliging te bereiken is.

Wanneer is sprake van een bestuursrechtelijke maatregel?

Michiels en De Waard spreken van een bestuursrechtelijke maatregel indien door het overheidsorgaan aan de burger ''een verplichting wordt opgelegd of een recht wordt ontnomen zonder dat er een directe relatie is met een gepleegde overtreding.''

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Bestuurlijk sanctierecht

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding