Besluiten in de zin van de Awb - De publiekrechtelijke rechtshandeling

17 belangrijke vragen over Besluiten in de zin van de Awb - De publiekrechtelijke rechtshandeling

Een besluit is volgens artikel 1:3 lid 1 Awb een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan, inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling. Wat houdt de eis van schriftelijkheid precies in?

De eis van schriftelijkheid betekent niet meer dan dat het genomen besluit uit een schriftelijk stuk kenbaar moet zijn. Het rechtzekerheidsbeginsel brengt met zich mee dat besluiten in de regel schriftelijk genomen moeten worden.

Kunnen besluiten die niet de vorm hebben van een schriftelijke beslissing aangemerkt worden als besluit in de zin van de Awb?

Nee, het zijn wel andere handelingen van een bestuursorgaan waarop de Awb deels via de schakelbepaling (art. 3:1 lid 2 Awb van toepassing is. Zo kan het mondeling vorderen van inlichtingen door een toezichthouder (bijv. een milieu inspecteur) niet worden aangemerkt als een besluit in de zin van de Awb.

Welke voorwaarden worden er gesteld aan een besluit in de zin van de Awb?

  • Het rechtsgevolg van een besluit moet door het bestuursorgaan zijn beoogd
  • Het rechtsgevolg van een besluit moet extern werken
  • Een besluit moet definitief zijn
  • Er moet sprake zijn van een publiekrechtelijke rechtshandeling.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat betekent het rechtsgevolg van een besluit moet door het bestuursorgaan zijn beoogd?

De woordgroep gericht op geeft uitdrukking aan een bepaald oogmerk aan een bewuste intentie die ten grondslag ligt aan het van het bestuursorgaan afkomstige besluit.

Wat betekent het rechtsgevolg van een besluit moet extern werken?

Dat wil zeggen dat een besluit de rechtspositie van een of meer burgers moet beïnvloeden of wijzigen. Beslissingen die louter interne voor het bestuursorgaan relevante rechtsgevolgen hebben zijn geen besluiten in de zin van de Awb.

Wat word bedoeld met een besluit moet definitief zijn?

Allerlei feitelijke voorbereidingshandelingen bijv. louter informatieve mededelingen of kennisgevingen van bestuursorganen aan burgers zijn geen appellabele besluiten.

Wat wordt er bedoeld met dat er sprake moet zijn van een publiekrechtelijke rechtshandeling?

Om te kunnen spreken van een publiekrechtelijke rechtshandeling zal er in het algemeen sprake moeten zijn van een uitdrukkelijke door de wetgever in het leven geroepen bestuursbevoegdheid (wetmatigheid van bestuur). Deze bestuursbevoegdheid moet door de wetgever zijn toegekend in een organieke wet (bijv. de Gemeentewet) of in een bijzondere bestuursrechtelijke wettelijke regeling (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht of een APV).

Privaatrechtelijke rechtshandelingen steunen anders dan publiekrechtelijke rechtshandelingen niet op een uitdrukkelijke wettelijke grondslag, leg uit.

Het verrichten van privaatrechtelijke rechtshandelingen is inherent aan het zijn van natuurlijk persoon of een rechtspersoon ( privaatrechtelijke autonomie)

Globaal gesproken is er een viertal categorieën besluiten die niet op een specifieke wettelijke bevoegdheid steunen:

  • besluiten die steunen op een (bekendgemaakte) beleidsregel;
  • besluiten die steunen op een (wettelijke) publieke taak;
  • besluiten die steunen op een algemeen rechtsbeginsel;
  • besluiten die een (appellabel) rechtsoordeel van een bestuursorgaan inhouden.

In het verleden was de Afdeling rechtspraak van de Raad van state in beginsel bereid om een beschikking aan te nemen terwijl die niet steunde op een wettelijke grondslag maar op een bekendgemaakte beleidsregel. Waar ging het daarbij vooral om?

Besluiten waarbij werd beslist over het toekennen van nadeelcompensatie.

De bestuursrechters nemen een enkele keer ook een besluit aan op grond van het zgn. publieke taak-criterium. Wat valt er onder publieke taak?

Bestuursbevoegdheden die min of meer als vanzelfsprekend als overheidstaak worden gezien maar niet expliciet zijn neergelegd in de wet.

Noem de belangrijkste rechtsbeginselen waaraan je in dit verband moet denken:

  • Het beginsel dat op toerekenbare wijze onrechtmatig toegebrachte schade moet worden vergoed (vgl. art. 6:162 BW);
  • Het beginsel dat hetgeen onverschuldigd is betaald in beginsel kan worden teruggevorderd (vgl. art. 6:203 BW);
  • Het beginsel van egalite devant les charges publiques. Dit beginsel is een typisch publiekrechtelijk beginsel.  Het houdt in dat het bestuur onevenredige nadelen die bepaalde burgers (in vergelijking met anderen) ondervinden van rechtmatig bestuurshandelen door middel van een financiële compensatie moet vergoeden.

Deze besluiten gebaseerd op rechtsbeginselen worden aangeduid als:

  • zelfstandige schadebesluiten ( voor zover het ging om schadevergoeding gebaseerd op een onrechtmatige daad);
  • zelfstandige terugvorderingsbesluiten (voor zover er sprake was van onverschuldigde betaling); en
  • zelfstandige compensatiebesluiten (voor zover er sprake was van nadeelcompensatie).

Speelt het zelfstandig nadeelcompensatiebesluit nu nog wel een rol?

De Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten zal in de toekomst de Algemene wet bestuursrecht voorzien van een algemene wettelijke grondslag voor deze besluiten (art. 4:126 e.v. Awb nog niet in werking getreden). De rol van het zelfstandige nadeelcompensatiebesluit zal dan ook zijn uitgespeeld.

Hoe zit dit met het zelfstandig terugvorderingsbesluit?

Deze zal alleen in de toekomst nog wel betekenis hebben, althans in de gevallen waarin een beslissing betreffende terugvordering van een bestuursrechtelijke geldschuld niet op een wettelijke grondslag kan worden gebaseerd.

Wanneer kan een rechtsoordeel worden aangemerkt als besluit?

Wanneer een andere mogelijkheid om een oordeel van de bestuursrechter over een bepaalde kwestie te krijgen onevenredig bezwarend is kan een rechtsoordeel  als een appellabel in de zin van de Awb worden aangemerkt ook al steunt een dergelijk oordeel niet op een wettelijke bevoegdheid en is evenmin duidelijk wat de exacte rechtsgevolgen van dit oordeel zijn.

In de jaren 90 van de vorige eeuw aanvaardde de bestuursrechter dat besluiten soms kunnen steunen op ongeschreven rechtsbeginselen. Aan wat voor soort besluiten moet je denken bij deze zelfstandige besluiten?

Het gaat bijv. om een besluit van een bestuursorgaan waarin wordt beslist dat een aan een burger onverschuldigd betaald bedrag zal worden teruggevorderd zonder dat er een publiekrechtelijke regeling is waarop deze terugvorderingsbeslissing kan worden gebaseerd. De bestuursrechtspraak erkent sinds de jaren negentig van de vorige eeuw besluiten die steunen op algemene rechtsbeginselen in de vermogensrechtelijke sfeer. Dit betekent dat in dat geval een algemeen ongeschreven rechtsbeginsel als bevoegdheidsgrondslag dient. Het gaat hier om beginselen die gemeenschappelijk zijn aan publiek en privaatrecht.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo