Farmacotherapie: geneesmiddelen en zwangerschap

16 belangrijke vragen over Farmacotherapie: geneesmiddelen en zwangerschap

Hoeveel procent gebruikt geneesmiddelen tijdens de zwangerschap, waarom is dit?

85% gebruikt geneesmiddelen tijdens zwangerschap à incl vitaminen. 69% als dit eraf is.
Reden medicatie:
  • - Vrouwen met chronische medicatie
  • - Gebruikte toen ze nog niet wist dat ze zwanger was
  • - Zwangerschap gerelateerde klachten
  • - Kortdurende aandoening/behandeling 

Bij hoeveel procent van geboortes komen aangeboren afwijkingen voor, wat is de oorzaak?

- Komen sws voor bij 2-4% bij geboorte (is een spontaan risico zonder dat er specifiek geneesmiddel aan ten grondslag ligt).
- 8% op 5-jarige leeftijd.

Oorzaak aangeboren afwijkingen:
- 70% onbekend
- 20% erfelijk
- 10% exogeen à schadelijke invloed van buitenaf

Wat zijn exogene agentia die voor aangeboren afwijkingen kunnen zorgen?

- Geneesmiddelen
- Infecties (rode hond)
- Maternale aandoeningen
- Alcohol, roken
- Metalen
- Straling
- Beroep
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart


De aangeboren aandoeningen kun je indelen in major en minor.  Wat is het verschil tussen major en minor? Geef voorbeelden van beiden:

Major maakt medisch ingrijpen noodzakelijk, en/of functioneel beperkend.
- Linksboven bijoortje: minor
- Rechtsboven: palatum schisus: major
- Linksonder: sacrale dimpelà minimaal uitvloeisel open ruggetje à is nu minor omdat het geen functionele beperking met zich meebrengt nu
- Syndactilie: major, omdat vingers uit elkaar gehaald moeten worden

Mogelijke effecten exogene agentia:

  • -     Aangeboren afwijkingen
  • - Spontane abortus/intra uteriene vruchtdood
  • - Intra uteriene groeivertraging
  • - Farmacologische effecten (op verloop zwangerschap, partus of kind)
  • - Functionele ontwikkelingsstoornissen (op functie organen)
  • - Transgenerationele carcinogenese (des, hormoon dat voor zwangere vrouwen werd gebruikt om miskraam te voorkomen, geeft voor disdochters een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker).

Wat zijn onderliggende mechanismen van teratogene middelen?

- > Vaak onbekend
- Vasculaire disruptie: misoprostol
- Foliumzuurantagonist: valproinezuur
- Aangrijpen specifieke receptor: ace-remmer

- Ervaring met het geneesmiddel à welke is meest geschikt. Wat kan je hierover zeggen?

o Soms lastig te zeggen van geneesmiddelen, want zwangere vrouwen worden geëxcludeerd uit clinical trails. Op een gegeven moment case reports (van vrouwen die middel gebruiken terwijl ze niet wisten dat ze niet zwanger waren). Vervolgens case series en cohortstudies. Maar zijn allemaal observationele studies. Duurt gemiddeld 27 jaar voor men meer kan zeggen over risico.
  • o Onderverdelen ervaring in:
    • § Ruime ervaring, geen aanwijzingen nadelige effecten
    • § Redelijke ervaring of overwegend geruststellend
    • § Weinig tot geen ervaring
    • § Verhoogd risico afwijkingen à mogen echt niet gebruikt worden
    • § Geen afwijkingen, wel farmacologische effecten 

Hoe verschillende de verschillende termijnen wat de effecten zijn van geneesmiddelen?

  • o Eerste trimester: organogenese. Dit is meest gevoelige periode voor schadelijke invloed, aanleg organen aangetast.
    • § Vooral effecten op aanleg weefsel en organen, structurele afwijkingen.
  • o Tweede en derde trimester:
    • § groei en uitrijping (bv. osteogenese). Functionele afwijkingen/farmacologische effecten
  • o Laatste trimester:
    • § Farmacologische effecten: effecten op partus of neonaat. 
  • o Helemaal vroeg in zwangerschap (als cellen nog niet differentieren) en laat in zwangerschap is risico minder.

Casus valproïnezuur:
Mevr. met biploire stoornis. Zij krijgt hiervoor valproinezuur 1200 mg/dag. Zij geeft aan een kinderwens te hebben. Moet er iets gebeuren met de medicatie?

- Mevrouw gebruikt valproïnezuur. Mag echt niet worden gebruikt geeft verhoogd risico op afwijkingen (NBD, hartafwijkingen, schisis, ledemaat-afwijkingen, gelaatskenmerken).
- Geeft kans op ontwikkelingsstoornissen later in leven (autisme, lager IQ, ADHD).
- Risico neemt toe met dosis.
- De enige die dit nog mogen gebruiken zijn vrouwen die echt niet anders behandeld kunnen worden als ze zwanger zijn. Andere vrouwen mogen dit niet gebruiken.

Risico’s (2e -)3e trimester:
Er zijn ook geneesmiddelen die in (2e) en 3e trimester een risico vormen:

- NSAID’s. als ze dit vanaf 26-28wk langdurig (2 weken gebruikt) dan kun je voortijdige sluiting van ductus arteriosus geven. Als het kort gebruikt wordt kan dit reversibel zijn, maar langdurig is irreversibel en kan kind overlijden. Het kan ook voor remming nierfunctie geven waardoor minder vruchtwater wordt aangemaakt, hierdoor kan kind klem komen zitten (wat klompvoetjes kan geven of overlijden).
- à je moet het dus vermijden in 2e helft van zwangerschap

Wat is van invloed op de systemische belasting?

o Hoeveel geneesmiddel van moeder bij kind terecht komt. (hoeveel geneesmiddel zit in bloed moeder)
o Toedieningsroute
o Dosis/duur gebruik
o Opname/biologische beschikbaarheid
o Kinetiek in de zwangerschap
o Drempel-waarde? Geldt bijv. voor valproinezuur.

Waar moet je rekening mee houdne als je lamotrigine geeft?


Lamotrigine: als je dosering niet aanpast zie je dat spiegels tijdens de zwangerschap erg dalen, bij bevalling komen ze snel terug. Daarom moet vrouw soms een 2x hogere dosis krijgen om spiegels op peil houden, en na bevalling snel terug om intoxicatie te voorkomen.

Wat zijn de overwegingen bij borstvoeding? Welke vragen wil je beantwoorden?

- Kan middel overgaan in borstvoeding?
- Hoe hoog is de blootstelling aan kind?
- Kan dit nadelige effecten hebben op de zuigeling?

Hoe gaat geneesmiddel over naar melk?
De overgang naar de melk is afhankelijk van:

  • 1) Concentratie in het bloed van de moeder
    • a. Moet een halfwaarde tijd zijn: want moet tijd zijn om de piek in bloed van moeder naar de melk over te laten gaan
    • b. Toedieningsvorm en dosering
    • c. Biologische beschikbaarheid
  • 2) Chemische eigenschappen van het middel:
    • a. Molecuulgewicht, eiwitbinding, zuurgraad, oplosbaarheid

Hoe bereken je de absolute kind dosis?

- hoeveel geneesmiddel het kind per dag binnenkrijgt. Dit kun je vergelijken met dosering bij neonaten of kinderen. Dit is vaak veel lager dan nodig is voor behandeling.

Wat zijn dus je overwegingen om een middel tijdens borstvoeding te geven?

-  Hoeveel gaat het middel over? Ervaring?
- Wat is/wordt de duur van de toepassing?
- Wordt er nog andere medicatie gebruikt?
- Farmacokinetiek en eigenschappen geneesmiddel?
- Wordt er volledige borstvoeding gegeven?
- Prematuur of a-term geboren
- Leeftijd en gezondheid kind
- Wordt het middel ook gebruikt bij neonaten of kleine kinderen?

Bloedhersenbariere werkt nog niet zo goed, lipofiel middel, kan sneller tot sedatie leiden.
Als vrouw middel tijdens zwangerschap ook heeft gebruikt is dit tijdens borstvoeding vaak veel lager dan tijdens zwangerschap. Sommige anti epileptica mogen tijdens zwangerschap niet worden gebruikt met wel bij borstvoeding.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo