Startpagina / Samenvattingen / Class notes - Brein & cognitie 1 / parkinson-cognitieve-hypokinetic-rigid

Klinische neuropsychologen - Parkinson's disease

Q: Het spectrum van Parkinson wordt gevormd door meerdere progressieve neurodegeneratieve stoornissen die allemaal deze symptomen hebben:

1. Motor symptomen, ook genoemd: parkinsonsim of hypokinetic-rigid syndroom 2. Cognitieve problemen 3. Affectieve problemen

Q: Het hypokinetic-rigid syndroom (gaat dus over motorische symptomen) omvat de volgende symptomen:

1. Te weinig bewegingen of langzaamheid akinesia hypokinesia bradykinesia freezing 2. Stijfheid (rigidity) 3. Rust tremor 4. Postural instability

43 belangrijke vragen over Klinische neuropsychologen - Parkinson's disease

Het spectrum van Parkinson wordt gevormd door meerdere progressieve neurodegeneratieve stoornissen die allemaal deze symptomen hebben:

1. Motor symptomen, ook genoemd: parkinsonsim of hypokinetic-rigid syndroom
2. Cognitieve problemen
3. Affectieve problemen

Gebaseerd op het hypokinetic-rigid syndroom van parkinson, kan er door de ernst van de symptomen een onderscheiding worden gemaakt tussen:

parkinson & atypisch parkinsonisme.

Atypische vormen binnen het Parkinson spectrum:

Ontwikkelen sneller
laten geen of een gelimiteerde reactie zien op anti-parkinson medicatie
hebben een kortere overlevingstijd
komen vaak samen met ernstige cognitieve schade in een vroeg stadium.

Wanneer komt vascular parkinsonism (secondary parkinsonism) voor?

Als parkingson symptomen worden veroorzaakt door schade aan het vascular systeem (bloedvaten systeem)

Het hypokinetic-rigid syndroom (gaat dus over motorische symptomen) omvat de volgende symptomen:

1. Te weinig bewegingen of langzaamheid

akinesia
hypokinesia
bradykinesia
freezing

2. Stijfheid (rigidity)
3. Rust tremor
4. Postural instability

2: stijfheid (rigidity) bij hypokinetic-rigid syndroom =

strakke/pijnlijke spieren door tegelijk aanspannen van flexors & tensors, wat zorgt voor stijve bewegingen = cogwheel fenomeen.

Daarbij is er micrographia (klein kriegelig bewegen bij bijv. Schrijven), hypophonia (niet harder kunnen praten) en kleine shuffle stappen onder het lopen.

3: rust tremor bij hypokinetic-rigid syndroom =

deze tremor komt alleen voor als het lichaamsdeel niet beweegt. Het kan bijna niet of helemaal niet onderdrukt worden.

4: Postural instability bij hypokinetic-rigid syndroom =

een typisch voorover-buig postuur.
dit symptoom is niet significant voor een diagnose en komt vaak pas later in het verloop voor.
als dit symptoom later pas voorkomt, moet een atypisch parkinsonian syndroom overwogen worden.

Bij Parkinson zijn er veel symptomen die NIET gerelateerd zijn aan motorische bewegingen en die vaak niet herkend worden. Ze komen in alle stadia voor.

Deze symptomen komen vaak voorafgaand aan de motorische problemen voor en kunnen zijn:

Slaap stoornissen:

moeite met gaan slapen, waakzaamheid, toename benodigde slaap, REM slaap gedragsstoornis (= ongecontroleerde bewegingen en geluiden, nachtmerries, cognitieve disfuncties en/of hyposmia)

hyposmia (reukverlies), autonomische stoornissen, affectieve stoornissen, apathie, cognitieve problemen, impuls control stoornissen, psychoses (hallucinaties), vermoeidheid

Bij het diagnosticeren van parkinson moet het verloop van de ziekte in acht worden genomen.
Dit komt doordat:

De eerste klachten voor Parkinson vaak niet specifiek zijn. Ook is het moeilijk om te onderscheiden tussen atypisch parkinsonian syndromen en parkinson zelf.

Een definitieve diagnose van Parkinson kan op dit moment gegeven worden:

Post-mortem. Omdat neuroimaging technieken niet accuraat genoeg zijn.

Met welke symptomen kan parkinson worden gediagnosticeerd?

Als er sprake is van bradykinesia (langzaamheid), samen met een of meer van de volgende syndromen:
- rigidity (stijfheid)
- (rust) tremor
- postural instability (gait & balance)

Andere factoren die bijdragen aan het diagnosticeren van parkinson (maar dit zijn niet de belangrijkste symptomen) zijn:

- verbetering/reactie door medicatie
- een unilaterale start
- een toename van de klachten

Diagnose van parkinson is gebaseerd op examination en observatie van een :

Arts

De diagnose wanneer in het eerste jaar visuele hallucinaties en dementie voorkomen:

DLB = dementie met lewy bodies

De diagnose wanneer de patiënt leidt aan
- verminderde balans;
- voorovergebogen postuur;
- spraak stoornissen of dysphagia(slikstoornis);
- koude handen en voeten.
- vaak afhankelijk van een rolstoel.

MSA = multiple system atrophy

De diagnose wanneer een patiënt
- een beetje een naar achter geboden postuur heeft
- problemen met oogbewegingen
- inhibitie
- emotionele stabiliteit.

PSP = progressive supranuclear paralysis

De diagnose wanneer de patiënt cognitieve problemen heeft, waarvan onder andere afasie (taalstoornis) en apraxia (moeite complexe bewegingen)

CBD =

In NL hebben 2,38/1000 parkinson. Wie hebben het net iets vaker?

Vrouwen

Er wordt een toename in parkinson in Nederland verwacht. De reden hiervoor:

De populatie wordt steeds ouder (levensverwachting).

De meest gebruikte multidisciplinaire schaal om de ernst en de behandelingseffecten van Parkinson te evalueren =

De unified Parkinson's disease rating scale.

deze heeft 6 secties, waaronder de Hoehn and Yahr scale (HY Scale).

Parkinson wordt veroorzaakt door (neuropathologie uitleg aetiology):

- Een tekort aan dopaminergic neurons (50%) in de basale ganglia: meer specifiek in de substantia nigra; de structuur die communiceert met de thalamus (cognitieve processen en motivatie), en de motor cortex.

- de afname van dopaminergic neuronen veroorzaken dat de subthalamisch nucleus (STN) hyperactief worden, wat opnieuw zorgt voor een inhibitie van de motor cortex via de thalamus.

- naast het dopaminergic systeem, kunnen ook het noradrinergic, serotonergic en het cholinergic systeem in de war zijn.

- ook kunnen lewy bodies voorkomen (ophopingen in de celkern van a-synuclein proteïnes)

Parkinson kan niet worden behandeld maar de symptomen wel. 3 manieren zijn:

1. Medicatie:
- vooral levodopa en dopamine agonisten.
- Andere drugs helpen met de metabolisme van dopamine.
- non-motor symptomen: spier ontspanners en analgesics (pijnstiller).

2. Brein operatie:
Deep brain stimulation (DBS) van de STN (subthalamische nucleus) door een geïmplanteerde electrode

3. Paramedische zorg:
Houdt de patiënt mobiel en onafhankelijk voor zo lang als mogelijk.

Bijwerkingen van medicatie voor parkinson

- narcolepsy
- verwarring
- visuele hallucinaties
- paranoïde delusies
- psychoses
- impulse control problemen
- aandachtsproblemen
- geheugen problemen

een ander probleem is dat tolerantie ontwikkelt.

lange termijn inname van levodopa kan ook juist zorgen voor hyperkenetic bewegingen, dyskinesia en "aan/uit" fluctuaties.

Hoeveel procent van de patiënten met parkinson ervaren cognitieve problemen aan het begin van de ziekte?

24%.
Maar ondanks dat worden ze vaak niet goed geïdentificeerd.

Cognitieve problemen door Parkinson kunnen geleidelijk ontwikkelen naar dementie.

cognitieve problemen bij parkinson kunnen zijn:

Executieve problemen door degeneratie in front striatal circuit

problemen met aandacht en psychomotorische snelheid

geheugen problemen:
komen onafhankelijk voor van executieve problemen en bevatten problemen met werkgeheugen, expliciet episodisch leren, lack of internal generation of automatism (dat een nieuw ding niet het onderbewuste level kan bereiken)

verminderde theory of mind (TOM): problemen verwerken negatieve emoties en prosody (toon,klemtoon,ritme van zin)

te weinig cognitieve flexibiliteit, problemen om complexe taken op te lossen
- valt samen met afname in initiatief nemen en behoefte voor nieuwe sensatie en introvert worden

Diagnostische criteria voor PDD (parkinson's disease dementie):

- cognitieve problemen in ten minste twee domeinen
- problemen zijn progressief
- problemen interfereren ernstig met dagelijks functioneren

Waarom veroorzaken cognitieve problemen die komen door Parkinson, zulke problemen in het dagelijks leven en met sociale interacties?

Omdat ze de onafhankelijkheid van de patiënt laten afnemen.

Komt de degeneratie in het brein van iemand met parkinson domein-specifiek of algemeen voor?

Dat is onbekend

Het verschil bij taal, tussen dementie door parkinson & alzheimer:

Dementie door parkinson =
taal problemen,
apraxia (moeite complexe handelingen),
agnosia (moeite dingen herkennen),
afasie (taalstoornis),

* komen amper voor

* taal problemen door motor symptomen (lager stem volume) komen voor

alzheimer =
taal problemen,
apraxia,
agnosia,
afasie

* komen vaak voor

De 2 syndromen van parkinson die makkelijker te associeren zijn met dementie dan de anderen, en de reden daarvan:

PSP en CBD.
ze laten hogere corticale verslechteringen zien.

Risicofactoren voor het krijgen van dementie in Parkinson patiënten

- RSBD (remsleep behaviour disorder)
- aanvang op een latere leeftijd
- axiale symptomen (loopstoornis)

Depressie bij patiënten met parkinson zijn vaak mild tot moderate, en worden gekarakteriseerd door:

Dejected mood
anhedonia (vermindering plezier)
gevoelens schuld en minderwaardigheid (inferiority)

deze dingen maken het moeilijk om te onderscheiden tussen depressieve symptomen en apathie (lack of motivation, emotion en goal-orientation)

Suicide als gevolg van depressie in parkinson komt niet veel voor, maar suicidale gedachten worden vaak gezien. Vooral na:

Deep brain stimulation (DBS)

Het kan zo zijn dat angst en depressie gerelateerd zijn aan ........ (fases/stadia)

Off - stages

Wanneer komen psychotisch gedrag en psychoses (dellusies, illusies, hallucinaties) meestal voor in Parkinson en waardoor?

Meestal in een later stadium van de ziekte.
Het komt vaak door een verlies aan cholinergic structures.

Medicatie en DBS (deep brain stimulation) van de STN (subthalamische nucleus) kunnen het volgende veroorzaken:

Impuls controle stoornissen (ICDS).
die komen voor in compulsief gedrag in elke vorm (schoonmaken, verzamelen, etc.)
punding.
betrokkenheid in irrelevante activiteiten
levodopa verslaving.
kan leiden tot hypomania en self-harm

De meest voorkomende stoornis in het parkinson spectrum =

Parkinson's disease.

heeft een progressief verloop.

bewegingsstoornissen, psychiatrische stoornissen, klachten over autonome ZS en cognitie (vooral geheugen en executieve functies)

De verdeling van het Parkinson spectrum, uit de college slide:

Zie afb

Hoeveel patienten met parkinson hebben last van angsten?

40%

Affectieve symptomen (stemming, gevoel) komen vaak voor bij Parkinson maar ook echt altijd?

Nee niet altijd

Wanneer start behandeling bij patiënten met parkinson?

Als de patiënt problemen ondervind en/of ongemak. Maar dat is subjectief en kan verschillen per patiënt.

Een complicatie van langdurig medicijn gebruik bij Parkinson is dat het kan zorgen voor dyskinesia (onvrijwillige bewegingen). Dit komt meestal voor bij

Peak-dose. (het moment dat de concentratie levodopa het hoogst is, dus vaak 2/3 u na inname bijvoorbeeld, maar dit verschilt per persoon)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Brein & cognitie 1

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding