Startpagina / Samenvattingen / Class notes - Capita Selecta Rechtssociologie / recht-burgers-advocaat

Literatuursamenvatting

20 belangrijke vragen over Literatuursamenvatting

Twee modellen over de verhouding tussen de markt en de staat.

1. Het Angelsaksisch model: negatief tegenover big governance, veel vertrouwen in het eigen initiatief van burgers en in het probleemoplossend vermogen van de marktwerking
2. Het continentaal europese model/Rijnlandse model: het is de taak van de overheid om burgers te helpen (big governance)

Van Walsum 'Cultural defense'

gedrag van de verdachte is strafbaar in het land waar hij/zij woont maar niet volgens de cultuur van de verdachte, de verdediger pleit voor opheffing van strafbaarheid. Kritiekpunten:
1. Geen ruimte voor progressieve tegenbewegingen
2. Leidt gemakkelijk tot stereotyperingen
3. vrouwen in ondergeschikte positie

Instrumentele functie van het recht vs expressieve functie van het recht

1. Instrumenteel: het recht als middel van de overheid om doeleinden te kunnen realiseren.
2. Expressief: wetten drukken de waarden in de samenleving uit.

4 soorten maatschappelijke bronnen van het recht (sociale productie)

1. Politieke machtsverhoudingen
2. Juridische professionals: regels krijgen pas betekenis als de rechter ze in een concreet geval toepast.
3. Wetenschappelijke/economische ontwikkelingen
4. Rechtsopvattingen van burgers: het is van belang om te onderzoeken welke rechtskennis burgers paraat hebben, het vertrouwen dat zij hebben in instituties binnen de rechtsstaat en in het recht als oplossingsmethode voor hun geschillen. Legal consciousness.

Driedeling legal consciousness

1. Before the law: mensen nemen kennis van het recht en erkennen de waarde ervan
2. With the law: men maakt gebruik van het recht wanneer het hun uitkomt
3. Against the law: men ziet juridische instituties als de tegenstander.

Autopoietische rechtstheorie van Teubner

Wetgever moet aansluiten bij zelfregulerende capaciteiten van maatschappelijke instituties, en niet de pretentie hebben dat hij de maatschappij kan sturen. Het recht heeft geen betekenis buiten de grenzen van het rechtssysteem.

Recht vgl Durkheim

Restitutief recht: recht gebaseerd op herstel van de oude situatie (schadevergoeding bijvoorbeeld). Dader en slachtoffer in contact brengen- harmonie

Verschil tussen symboolwerking en sociale werking

Sociale werkingstheorie is meer verklarend sociologisch van aard. Kijkt naar concreet gedrag van groepen mensen en individuen. Daarnaast staat het veel neutraler tegenover de bedoelingen van de wetgever. De symboolwerkingstheorie past meer binnen de interpreterende sociologie.

3 redenen van regelnaleving (van Erp)

1. Cognitief: heeft te maken met het kennisniveau in de groep. Als een regel te ingewikkeld is voor de doelgroep schiet het al snel zijn doel voorbij
2. Economische redenen: regelnaleving kost vaak geld, deze kosten moeten wel passen binnen de economische mogelijkheden van een bedrijf. Een andere factor die hierbij een rol speelt is de kans op een boete. Als deze klein is is het winstgevend om de regel niet na te leven
3. Normatieve redenen: is er draagvlak onder ondernemers voor de regel, ervaren zij deze als legitiem? Handig om rekening te houden met hun motieven.

Toepassing top-down en bottom-up perspectief op bestudering van toezicht

Ook bij bestudering van het toezicht is het onderscheid tussen top-down en bottom-up verhelderend. In de top-down benadering is de controle door ambtenaren de eindfase in het beleidsketen. In het bottom-up perspectief zijn controlefunctionarissen juist de primaire actoren van het beleid, omdat zij vaak als enige in direct contact staan met de burgers.

Twee handhavingsstijlen voor handelen controlefunctionarissen

Twee fasen onderscheiden in handelen van controlefunctionarissen.
Fase 1: oordeel veilen over het gedrag van het bedrijf waarop de functionaris controle uitoefent.
Fase 2: beslissen welke stappen hij vervolgens gaat zetten.

-> Twee handhavingsstijlen:
1. Overredend: hierbij kijkt de functionaris met name naar de toekomst: hoe kan het bedrijf gemotiveerd worden om zich in de toekomst wel goed te gedragen (zich te houden aan de regels oid)
2. Sanctionerend: hierbij wordt er vooral teruggekeken - hoe kan het bedrijf het best gestraft worden? Wat was de schade?

Aanbevelingen van Van Braam en Surie - analyse van de balie

1. Commercialisering: het elitaire karakter moest uit de advocatuur verdwijnen. Moest een commerciële bedrijfstak worden en dus net zo gaan functioneren als elk ander bedrijf - dus ook gaan concurreren
2. Specialisering: het idee dat je met al je problemen bij 1 advocaat terecht kon is achterhaald - (generalisten van vroeger). Specialiseren in een bepaald rechtsgebied. Te complex geworden.
3. Schaalvergroting: niet slechts in eigen arrondissement functioneren maar meegroeien met de grote bedrijven om deze als klant te kunnen behouden

Pijlers van de advocaat als vertrouwensberoep

1. Onafhankelijkheid van bijvoorbeeld het OM en de rechter. Om dit te waarborgen beschikt de advocaat over:
2. Verschoningsrecht en geheimhoudingsplicht. Zodat hij:
3. Eenzijdige belangenbehartiging: hoeft zich niet te bekommeren om het slachtoffer bijvoorbeeld. Slechts het belang van zijn client
4. De advocaat als dominus litus: procesmonopolie: bepaalt de juridische strategie.
(5. Controle op rekrutering en opleiding)
(6. Monopolie op kennisterein: alleen de advocaat mag bepaalde handelingen voltrekken, net als dat de dokter de enige is die in je mag snijden. In Nederland niet heel erg restrictief)

Gevolgen van de Wet op de Rechtsbijstand (WRB) voor bureaus voor rechtshulpverlening

Op twee manieren verzwakte de WRB de positie van de bureaus voor de rechtshulpverlening. Ze verloren allereerst hun toevoegingstaak. Daarnaast kwamen ze onder toezicht te staan van de Raden voor Rechtsbijstand.
Daar tegenover stond dat ze uitgebreidere rechtshulpverlening mochten bieden - dus ook mochten procederen (tweedelijnsrechtshulp)

Geschilbeslechtingsdelta Ter Voert en Velthoven (2003)

Empirisch en systematisch onderzoek naar het verloop en de afloop van (potentieel) juridische problemen van burgers. Blijkt dat mensen alleen een geschil aangaan als de verwachte baten hoger zijn dan de moeite in tijd en geld (bijvoorbeeld proceskosten) om deze baten te verkrijgen. Verder blijkt dat het doel vaker behaald wordt wanneer men onderling tot een oplossing komen dan wanneer zij dit door een derde laten beslechten.

'Idealtypen' van gezag vgl Weber:

1. Traditioneel gezag: gebaseerd op traditie en gewoonte. Bijvoorbeeld de Paus.
2. Charismatisch gezag: gebaseerd op persoonlijkheid en uitstraling. Bijvoorbeeld Mandela maar ook Hitler.
3. Legaal gezag: gebaseerd op formele gronden - wettelijke positie. Bijvoorbeeld Rutte maar ook rechters - hebben via de Grondwet de bevoegdheid gekregen tot het nemen van bindende beslissingen.

Functies van de motivatie van rechterlijke uitspraken (3)

1. Inscherpingsfunctie: heeft betrekking op de besluitvorming van de rechter. Doordat hij in zijn vonnis rekenschap moet geven van zijn beweegredenen, komt hij tot een betere inscherping van voor- en tegenargumenten van zijn beslissing
2. Controlefunctie: betreft rechterlijke toetsing in hoger beroep en in cassatie.
3. Explicatiefunctie: betrekking op de uitleg en legitimatie van het rechterlijk oordeel aan procesdeelnemers en aan derden

Waarom gehoorzamen mensen een uitspraak van de rechter - Niklas Luhmann

Meest voor de hand liggende antwoord is uit angst voor de toepassing van dwangmiddelen. Luhmann geeft origineel antwoord: stelt dat de bindende kracht van het rechterlijk oordeel niet in de inhoudelijke juistheid of in de superioriteit van het rechtvaardigheidsoordeel van de rechter ligt, maar in de vormkenmerken van de procedure.

Sociologische systeemtheorie van Luhmann

Wereld wordt als een alomvattend systeem gezien dat bestaat uit verschillende onderdelen die elk een eigen functie hebben. In de premoderne samenlevingen stond de mens centraal in zijn eigen wereld. Moderne samenlevingen zijn veel groter geworden en gaan verder dan iemands persoonlijke waarnemingsvermogen. Om de complexiteit van het dagelijks leven te kunnen reduceren zijn we meer en meer afhankelijk van (de communicatie met) anderen. Er voltrekt zich een proces van functionele differentiatie: ieder individu heeft binnen de deelsystemen zijn eigen rol.

Nadeel proces functionele differentiatie (Luhmann)

In de moderne samenleving heb je de vrijheid om van rollen te wisselen. Nadeel van het proces is dat je meer en meer afhankelijk wordt van de waarheid van anderen en van instituties. Dit kan leiden tot gevoelens van vervreemding. We kunnen niet langer alleen op onze eigen waarneming vertrouwen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Capita Selecta Rechtssociologie

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

Literatuursamenvatting

20 belangrijke vragen over Literatuursamenvatting

Twee modellen over de verhouding tussen de markt en de staat.

Van Walsum 'Cultural defense'

Instrumentele functie van het recht vs expressieve functie van het recht

4 soorten maatschappelijke bronnen van het recht (sociale productie)

Driedeling legal consciousness

Autopoietische rechtstheorie van Teubner

Recht vgl Durkheim

Verschil tussen symboolwerking en sociale werking

3 redenen van regelnaleving (van Erp)

Toepassing top-down en bottom-up perspectief op bestudering van toezicht

Twee handhavingsstijlen voor handelen controlefunctionarissen

Aanbevelingen van Van Braam en Surie - analyse van de balie

Pijlers van de advocaat als vertrouwensberoep

Gevolgen van de Wet op de Rechtsbijstand (WRB) voor bureaus voor rechtshulpverlening

Geschilbeslechtingsdelta Ter Voert en Velthoven (2003)

'Idealtypen' van gezag vgl Weber:

Functies van de motivatie van rechterlijke uitspraken (3)

Waarom gehoorzamen mensen een uitspraak van de rechter - Niklas Luhmann

Sociologische systeemtheorie van Luhmann

Nadeel proces functionele differentiatie (Luhmann)

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Een uitstapje naar de sociologie

Class notes - Capita Selecta Rechtssociologie

Class notes - Methoden en Technieken II

Class notes - Rechtssociologie

Class notes - M&T II

Class notes - Theoretische Theorie

Class notes - Materieel Strafrecht

Class notes - Ontstaan en Ontwikkeling van C…

Class notes - Strafprocesrecht

Class notes - Preventie en straffen

Class notes - Victimologie

Class notes - FORENH

Omgevingscrimi HC 1