Cariës voor de kwetsbare ouderen

34 belangrijke vragen over Cariës voor de kwetsbare ouderen

Waardoor neemt bij het ouder worden de kans op terug trekkend tandvlees toe?

  • Verkeerde poetsmethoden;
  • Parodontale aandoeningen;
  • Parodontale behandelingen.

Wat is het gevolg van terugtrekkend tandvlees?

Het gevolg is dat voorheen de gingiva en bot bedekte tandworteloppervlakken bloot worden gesteld aan het mondmilieu, waardoor kans op wortelcariës ontstaat.

Waar begint wortelcaries en hoe verloopt het proces verder?

Het begint cervicaal van het glazuur (niet waar te nemen), later is het een ondiepe diffuus begrensde, geel tot lichtbruin gekleurde aantasting. Wanneer het voortschrijdt zal het lateraal toenemen, omdat mineraal wordt afgezet in de dentinetubuli, waardoor deze geblokkeerd worden en de cariës wordt afgeremd. Odontoblasten worden aangezet tot vorming van reparaties en tertiair dentine op de grenslaag van dentine en pulpa. Bij verdere voortschrijding van de laesie treedt oppervlaktedestructie op met verweking van het dentine en in een later stadium cavitatie.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat gebeurt er bij een neutrale pH (demineralisatie)?

De organische matrix worden afgebroken onder invloed van proteolytische enzymen uit speeksel en sulcusvloeitstof. Is het dentine eenmaal gedenatureerd dan is remineralisatie niet meer mogelijk.

Wat kan herstel van wortelcariës bevorderen bij het remineralisatieproces?

Het voorkomen of vertragen van denaturatie door het aantal zuurmomenten te verminderen of de gezondheid van het parodontium te verbeteren, kan het remineralisatieproces en daarmee het herstel van wortelcariës bevorderen.

Wanneer zal de wortelcaries uitbreiden naar de breedte?

Het is belangrijk dat de collagene vezels gaat binden aan eiwitten, waardoor het gaat denatureren --> hierdoor breidt het zich eerst uit in de breedte voordat het een cavitatie wordt en zal het dentine zacht en pappig worden (in plaats van glazuur wat meteen instort).

Welke twee typen wortelcarieslaesies heb je?

  • Actieve wortelcarieslaesie;
  • Inactieve wortelcarieslaesie.

Wat zijn de kenmerken van actieve wortelcarieslaesies?

  • Verweekt of leerachtige consistentie;
  • Verkleurd;
  • Met of zonder cavitatie;
  • Lokalisatie dichtbij de gingiva;
  • Meestal zichtbaar bedekt met plaque.

Wat zijn de kenmerken van inactieve wortelcarieslaesies?

  • Harde consistentie;
  • Verkleurd maar glimmend;
  • Met of zonder cavitatie;
  • Verder van de gingiva gelokaliseerd;
  • Meestal niet bedekt met plaque.

Wat is op de afbeelding als B weergegeven?

Circumpulpaal dentine

Wanneer wordt tertiair dentine gevormd en waar is het aanwezig ?

Het is altijd in de pulpahoorn aanwezig en het wordt gevormd na een prikkel of trauma bij de pulpa.

Wanneer ontstaat secundaire dentine?

Ontstaat op het moment dat de kies doorbreekt en de wortels nog niet zijn afgevormd. Er is geen plek om dat allemaal in de kaak af te vormen dus wordt dat later afgemaakt.

Wat is sclerotisch dentine?


De uitlopers van de odontoblasten trekken zich wat terug en zetten kristallen af en zetten zouten neer. Het is een natuurlijke mechanisme op het cariësproces --> nooit wegboren bij het maken van een vulling.

Waarom is het van belang dat mensen met een verleden van parodontitis, wortelcariës moeten voorkomen?

Omdat de tandhalzen/dentine blootligt waardoor hier sneller wortelcariës kan ontstaan. Ook omdat door de behandeling van paro er verwijdering van fluoriderijk cement of dentine in het oppervlak heeft plaatsgevonden.

KIMO wortelcaries bij ouderen: Bij welke anamnestische en/of klinische bevindingen is bij (kwetsbare of zorgafhankelijke) ouderen radiologisch onderzoek geïndiceerd om bij wortelcariës gebitselementen te kunnen behouden?

Visuele en tactiele inspectie wordt aanbevolen als eerste optie voor diagnostiek. Als op basis hiervan actieve wortelcariës wordt vastgesteld, wordt radiologisch onderzoek door middel van bitewings aanbevolen om de approximale gebitsvlakken te beoordelen. Bij histologie van wortelcariës wordt aanbevolen het tijdsinterval van radiologisch onderzoek door middel van bitewings te verkleinen, ook als er bij visuele en tactiele inspectie geen (actieve) wortelcariës waargenomen wordt.

Wat zijn de primaire adviezen van het Ivoren Kruis ten aanzien van wortelcariës?

  • Voorkomen van: gingivarecessies en iatrogene schade.
  • Verder zelfde maatregelen als bij krooncariës.


De preventie van wortelcariës dient intensiever te zijn dan krooncariës, gezien de geringere weerstand van het worteloppervlak tegen demineralisatie (hoge pH optreedt).

KIMO wortelcaries bij ouderen: Op basis van welke risicofactoren voor wortelcariës moet bij (kwetsbare of zorgafhankelijke) ouderen het tijdsinterval tussen periodieke mondonderzoeken worden verkocht?

Als er sprake is van
  • wortelcariës
  • verslechtering van de mondhygiëne,
  • polyfarmacie
  • hyposialie-inducerende medicatie
wordt aanbevolen het tijdsinterval tussen periodieke mondonderzoeken te verkleinen. Het interval is afhankelijk van de algemene conditie van de patiënt en andere risicofactoren, maximaal 6 maanden.

KIMO wortelcaries bij ouderen: Welke medicamenten vergoten het risico op hyposialie en geven daarmee een vergrote kans op wortelcariës bij (kwetsbare of zorgafhankelijke) ouderen en welk beleid wordt daarbij aanbevolen?

Er dient een aanbeveling te beschikken over een actueel medicatieoverzicht van de apotheek en bedacht te zijn op de medicatie geïnduceerde hyposialie (bepaalde medicatie). Bij twijfel van aanwezigheid van hyposialie kan de behandelaar de speekselsecretiesnelheid in rust en na stimulatie bepalen. Bij hyposialie als gevolg van medicatie kan de behandelaar overleggen met het voorschrijven en betrokken apotheker of medicatie eventueel aangepast kan worden.

Wat zijn de secundaire adviezen van het Ivoren Kruis ten aanzien van wortelcariës?

  • Fluoride basisadvies
  • Caviteit contoureren
  • Lokale fluorideapplicatie na scaling en planing.
  • Speekseltest uitvoeren

Wat zijn de secundaire adviezen van het Ivoren Kruis ten aanzien van wortelcariës?

  • Fluoride basisadvies
  • Caviteit contoureren
  • Lokale fluorideapplicatie na scaling en planing.
  • Speekseltest uitvoeren

Wat zijn de aanvullende adviezen van het Ivoren Kruis ten aanzien van wortelcariës?

  • Fluoride spoelen
  • Fluorideapplicatie (Duraphat)
  • Dentine-adhesieven


Nog geen resultaat dan:
  • Spoelen met CHX (0,12%/0,2%)
  • Hulpmiddelen drenk in CHX
  • CHX behandeling met EC 40 of 1% gel.

Wat is het DFS getal?

Dit is het aantal carieuze (decayed) en gerestaureerde (filled) worteloppervlakken (surfaces).

Wat geeft het wortelcuries-index (RCI) weer?

Deze index geeft een percentage carieuze en gerestaureerde worteloppervlakken aan

Wat is het effect op wortelcariës naarmate je ouder wordt?

De prevalentie en incidentie van wortelcariës nemen toe bij het ouder worden. Echter is het niet dat de gevoeligheid voor wortelcariës toeneemt met het stijgen van de leeftijd. Het effect van leeftijd op wortelcariës hangt samen met een toename van het aantal blootliggende worteloppervlakken ten gevolge van meer gingivale recessies.

Wat kan bij het ouder worden nog meer effect hebben op het ontstaan van wortelcaries?

  • Toename van aantal plaqueretentieplaatsen (door prothetische voorzieningen);
  • Verminderde speekselsecretie;
  • Verminderde mondhygiëne (vaardigheden nemen af);
  • Verminderd kauwvermogen;
  • Toegenomen suikergebruik.

Wat zijn risicofactoren voor wortelcariës?

  • Voeding (suiker)
  • Speekselvloed (laag)
  • Parodontitis
  • Recessies
  • Scaling/rootplaning
  • Poetstrauma
  • Plaque
  • Droge mond
  • Polyfarmacie
  • Radiotherapie
  • Kwetsbaarheid, cognitie
  • Handicap.

Wat is de behandeling van wortelcariës?

  • Non-invasief
  • Micro-invasief
  • (minimaal)Invasief behandeld worden.
Het is belangrijk om zolang mogelijk het proberen te voorkomen om invasief te behandelen. De voorkeur gaat naar vroegdiagnostiek en het uitstellen van de invasieve behandeling.

Wat is de preventie van wortelcaries bij Paro-nazorgpatiënten?

  • Tweedaags poetsen met fluoride tandpasta
  • Het gebruik van interdentale mondhygiëne middelen
  • Het verminderen van de suikerinname.

Wat is de non invasieve behandeling bij wortelcarieslaesies?


Fluoride + speekselstimuleren.

Duraphat: 50mg/ ml natriumfluoride, 1 tube van 500 mg bevat 226 mg fluoride (in vergelijking met gewone tandpasta bevat maximaal 150 mg fluoride).


Duraphat is voor kwetsbare oudere (ouder dan 16 jaar) en hoog cariës risico. Voor duraphat is een recept nodig van een (tand)arts. Het advies is driemaal daags poetsen met duraphat (tweemaal is ook voldoende).

Wat zijn de indicatie en risicofactoren voor duraphat?

  • Actieve caries, recent verleden van veel caries;
  • Veel gingivarecessies;
  • Veelvuldig suiker gebruik en of niet (kunnen) navolgen basisadvies voeding;
  • Orthodontische apparatuur aanwezig;
  • Droge mond;
  • Leeftijd;
  • Veel plaque;
  • Hyposalie (door bestraling of medicatie);
  • Parodontale aandoeningen / behandelingen (want verwijdering fluoridering cement/ dentine oppervlak), reductie (pseudo)pockets resulteert in expositie van nieuwe oppervlak, gezonde gingiva --> minder (oude plaque en minder proteolytische enzymen).

Wat is micro-invasieve behandeling?

  • Fissuren sealen
  • Kunsthars sealant.

Wat zie je vaak bij kwetsbare ouderen?

Verandering in smaak- en reukbeleving.

Wat zijn de vragen bij oral care plan?

  • Benadering;
  • Wat vraag je?;
  • Wat maak je schoon en hoe? En wie doet het dagelijks?
  • (Hoe bewaar je prothese? Indien aanwezig);
  • Hoe moet patiënt zitten?
  • Wat moet je poetsen? En hoe? En wie? Met welke tandpasta?
  • Wat moet de patiënt doen tijdens poetsen?
  • Wat als je iets geks ziet?
  • Dieet?

Laat de verpleging altijd zien waar wortelcariës zou kunnen voorkomen (de locatie) en hoe het eruit ziet.

Wat doe je als je ulceraties ziet veroorzaakt door een scherpe rand van een prothese of tand?

Voor het weghalen van de oorzaak eerst de tandarts laten kijken.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo