Startpagina / Samenvattingen / Celbiologie (D2) / tumor-dna-initiatie

CEL5 Kanker en stoffen

32 belangrijke vragen over CEL5 Kanker en stoffen

Wat zijn de fasen van kankerontwikkeling?

Initiatie
promotie
progressie

Wat is een kenmerk van kanker?

Het is een verzamelnaam voor verschillende ziektes
De celgroei is ontspoord

willekeurig gaan delen
concentraties verschillen ontstaan--> tumor

Wat is een kenmerk van een goedaardige tumor?

De cellen lijken nog op het origineel weefsel (hebben hetzelfde differentiatie niveau)
groeien op een vreemde manier: ingekapselde tumor
groeit langzaam
kan overgaan in kwaadaardig

Wat is een kenmerk van een kwaadaardige tumor?

Cellen gaan dediffrentireen
cellen kunnen gaan inveseren= omliggende weefsel binnendringen
cellen raken los van de tumor--> verspreiden door het lichaam--> uitzaaiing

Hoe verplaatsen losgeraakte tumor cellen

Heel vaak--> via lymfestelsel

soms--> bloedbaan

Wat zijn belangrijke risico factoren voor het krijgen van kanker?

Het eten van:

processed meat
red meat

genetische factoren
milieufactoren

voeding
straling
stoffen (roken, werkplek)
vezels (asbest)
virussen

hormonale en reproductie factoren
zwangerschap

zwangerschap op late leeftijd
aantal seksuele contacten
anticonceptiemiddelen

Wt gebeurt er tijdens de initiatie fase van kanker?

Veranderingen in het DNA --> mutaties

schade wordt niet gerepareerd vóór replicatie
schade wordt overgeerfd door dochtercellen--> gen/ puntmutatie

Wat gebeurt er op DNA niveau tijdens de initiatie fase?

Base paar substitutie
fraemshift mutatie (insertie/ deletie)

Wat gebeurt er op eiwitniveau tijdens de initiatie fase?

Missense mutaties
nonsense mutaties
silence mutaties

Welke stoffen hebben tijdens de initiatie fase invloed?

Mutagenen (stoffen die DNA schade kunnen veroorzaken)

Welke stoffen hebben tijdens de progressie fase invloed?

Vaak mutagenen (Tumor progresoren)

Hoeveel procent van de factroren die invloed hebben op kankerontwikkeling zijn stoffen?

Minder dan 1% (excl. roken)

Welke soorten carcinogene stoffen zijn er?

Genotoxische stoffen (beschadigen DNA)

mutagene stoffen (veroorzaken overerfbare veranderingen in DNA sequentie)

Niet- genotoxidsche carcinogenen (tumor promoverende stoffen--> celdeling versnellen)

Hoe ontstaat DNA schade?

Stoffen kunnen een covalente binding vrome met DNA --> hierdoor wordt DNA verkeerd over geschreven
Stoffen die binden:

electrofiele stoffen --> binden aan base
intercalerende stoffen--> zitten tussen 2 nucleotiden

Welke soorten mutagenen zijn er?

Indirecte mutagenen--> moet eerst worden gemetaboliseerd
directe mutagenen--> kan aan DNA binden

Wat is metabole activatie?

Een stofdei normaal niet reactief is wordt in het lichaam omgezet naar een reactieve metaboliet --> deze zal aan dan binden

Wat is een missence mutatie?

Bij een DNA substitutie zal Op eiwit niveau een ander aminozuur coderen

Wat is een nonsens mutatie

Bij een nucleotide verandering zal op eiwit niveau een codon nu coderen voor een stop codon imlv. Aminozuur

Hoe wordt gemeten of een stof in stat is om mutaties te veroorzaken?

Eerst kijken of een stof chemotoxix is--> in staat om dan te beschadigen

cellen blootstellen aan een stof
dna knippen in lossen nucleotiden
reactief label hangen aan nucleotiden
kan alleen bij nucleotiden waar een groot abduct aan zit
een chromatochoom maken

kijken of stof mutageen is:

een bacterie cultuur blootstellen aan waarschijnlijk mutagene stof
bacterie heeft geen histidine--> bacterie kan niet groeien
met die mutagene stof gaat bacterie wel groeien
--> dus stof zorgt voor dan verandering
bij indirecte mutagenen wordt een ratten lever gebruikt om stof te metaboliseren

Welke verschillende DNA repair mechanisme heeft een cel?

voorbeeld:
Base excision repair

damaged base wordt weggeknipt en nieuwe erin geplakt

Wat zijn de kenmerken van de stoffen die invloed hebben op tumor promotie?

Zijn NIET toxisch
hebben GEEN invloed op het DNA
Kunnen cellen aanzetten tot proliferatie
--> is reversible
hebben een drempelwaarde
apoptose wordt verminderd
veel zijn "natuurlijke" stoffen (zoals hormonen)

Wat is de relatie tussen initiatie en de tumor promotie fase?

Om in de kankerfase te komen moet je

eerst een initiatie hebben en
dan de tumorpromotie drempel waarde overschrijden (veel promotie achter elkaar)

er kan een lange tijd zitten tussen initiatie en promotie

Hoe kan je meten of een stof een tumor promoverende stof is?

Het meten van intracellulaire communicatie

cellen in petrischaaltje
stopt stof erbij
sprik in 1 cel GFP (fluoriserende stof)
bij een gezonde cel zullen de buurcellen ook groen kleuren
--> wanneer de stof tumor promoverend is zal de verspreiding minder goed gaan

Wat zijn kenmerken van de tumorprogressie fase?

Tumor wordt kwaadaardig
tumor gaat verspreiden met uitzaaiing
karyotype veranderd TOTAAL
er gaan meer tumorsupressor genen uit-> door extra mutaties
er gaan meer pro-oncogenen aan--> door extra mutaties
onomkeerbaarprocess

Hoe kan men zien in welke fase van het kankerproces een tumor zit?

Door te kijken naar welke genen + in hoeverre genen mutaties hebben

Welke typen mutagene stoffen zijn er?

Reactieve stoffen (electrofiel)

direct mutageen
indirect mutageen

Intercalerende stoffen (stoffen die precies passen in DNA)

Welke PAKs zijn mutageen?

Het heeft een baai regio+ een epoxide groei naast baairegio

Wat gebeurt er bij oxidatieve stress?

Er ontstaan radicalen

HOe is het lichaam bewapend tegen oxidatieve stress?

We hebben antioxidanten
--> die bijv superoxide weg te vangen (oxide radicaal)

we halen nonenzymatische stoffen uit voeding (bijv vitaminen)

Wat gebeurt er als er teveel oxidative radicalen zijn?

Het lichaam kan ons niet meer beschermen--> radicaal bindt aan guanine--> zorgt voor mutatie (G-C-->T-A)

De overgang van hydroquinon naar quinon kan leiden tot:

Oxidatieve stress
omdat--> het bij overgang naar een tussenvorm moet (deze is radicaal)

Waar wordt de grenswaarde op gebaseerd?

Elke stof zou kanker kunnen veroorzaken

met de maatschappij is besloten dat 1 op de 100 000 de grenswaarde is

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Celbiologie (D2)

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding