Startpagina / Samenvattingen / Colleges + stof / stress-systeem-cortisol

Stress: fysiologie en relatie met gezondheid

Q: Hoe reageert het lichaam op stress?

Hogere hersenfuncties bepalen of er gevaar dreigt Vervolgens wordt het limbisch systeem geactiveerd, zodat emoties vrijkomen (hippocampus & amygdala) Het limbisch systeem activeert vervolgens de hypothalamus , welke de volgende twee systemen controleert: - SAM systeem (Sympathetic Adrenal Medullary) - HPA as (Hypothalamic Pituitary Adrenal) --> deze systemen controleren samen het cardiovasculaire systeem en het immuunsysteem Afgifte van adrenaline en cortisol (hormonen) & effecten op hart- en vaatstelsel en immuunsysteem

Q: Waaruit bestaat de HPA-as (hormonaal systeem)?

Hypothalamus CRF Corticotrophin releasing factor, wordt afgescheiden door de hypothalamus Hypofyse (pituitary gland / bijnier) ACTH AdrenoCorticoTrophic Hormone, wordt afgescheiden door de hypofyse Als reactie hierop: bijnier scheidt cortisol af Vervolgens geeft cortisol zelf negatieve feedback aan de hypothalamus, hypofyse en hippocampus, zodat cortisol haar eigen aanmaak afremt (cortisol is dus zelfregulerend) Wordt ingezet als er langere tijd stress is.

35 belangrijke vragen over Stress: fysiologie en relatie met gezondheid

Welke twee fysiologische reacties op stress zijn er?

Het SAM systeem en de HPA as, SAM treedt op bij acute stress en HPA bij chronische stress.

Hoe reageert het lichaam op stress?

Hogere hersenfuncties bepalen of er gevaar dreigt
Vervolgens wordt het limbisch systeem geactiveerd, zodat emoties vrijkomen (hippocampus & amygdala)
Het limbisch systeem activeert vervolgens de hypothalamus, welke de volgende twee systemen controleert:
- SAM systeem (Sympathetic Adrenal Medullary)
- HPA as (Hypothalamic Pituitary Adrenal)
--> deze systemen controleren samen het cardiovasculaire systeem en het immuunsysteem
Afgifte van adrenaline en cortisol (hormonen) & effecten op hart- en vaatstelsel en immuunsysteem

Wat is de rol van het zenuwstelsel?

Detecteren wat er binnen en buiten het lichaam gebeurt, deze informatie interpreteren en er een juiste respons op genereren.

Wat is de werkende stof bij beide reacties op stress?

SAM zorgt ervoor dat er door de bijnier merg adrenaline wordt afgegeven. HPA zorgt ervoor dat er via de hypofyse en de bijnier schors cortisol wordt afgegeven.

Wat is het sympathisch systeem?

Bestaat uit een zenuwstelsel en een hormonaal component, welke zowel adrenaline als noradrenaline (samen catecholaminen) afgeeft.
Stress / arousal (sympathisch)

Verhoogde hartslag
Verminderde maagactiviteit
Pupillen vergroten
Glucose wordt vrijgegeven

Ontspanning (parasympatisch)

Verlaagde hartslag
Vergrote maagactiviteit
Pupillen verkleinen
Glucose blijft opgeslagen

!!Nooit tegelijk actief! (het autonoom zenuwstelsel werkt antagonistisch)

Welke soorten social support zijn er?

Informational support, anderen helpen om juiste coping te vinden en stressvolle gebeurtenis te begrijpen; emotional support, ervoor zorgen dat iemand zich van waarde voelt; instrumental support, tastbare hulp zoals financiele diensten.

Wat is het Symptathetic Adrenal Medulla systeem?

Onderdeel van het sympathisch zenuwstelsel
Adrenaline uit medulla van bijnier (adrenal gland = bijnier)
Bij acuut gevaar! Komt er adrenaline in het bloed

Wat gebeurt er bij herhaalde activiteit van adrenaline?

Schade aan bloedvaten > meer toelaten van vetten en dus vetophoping (plaque) binnen de bloedvaten > atherosclerose (aderverkalking) > hartinfarct / beroerte

Waaruit bestaat de HPA-as (hormonaal systeem)?

Hypothalamus
CRF Corticotrophin releasing factor, wordt afgescheiden door de hypothalamus
Hypofyse (pituitary gland / bijnier)
ACTH AdrenoCorticoTrophic Hormone, wordt afgescheiden door de hypofyse
Als reactie hierop: bijnier scheidt cortisol af
Vervolgens geeft cortisol zelf negatieve feedback aan de hypothalamus, hypofyse en hippocampus, zodat cortisol haar eigen aanmaak afremt (cortisol is dus zelfregulerend)

Wordt ingezet als er langere tijd stress is.

Wat is het verschil tussen Symptathetic Adrenal Medulla systeem (SAM) en Hypothalamic Pituitary Adrenal as (HPA)?

SAM…

Reageert snel
Direct effect
Snel over
Niet diagnostisch voor stress
“Lucifer”

HPA…

Reageert traag
Vertraagd effect
Langdurig effect
Wel diagnostisch voor stress
“Vuur”

Wat zijn de 2 strategieën van het immuunsysteem?

Th1 (celgemedieerde immuniteit) : pathogeen wordt actief vernietigd; wanneer een virus (pathogeen) al de cellen binnen is gedrongen = T-cellen; ook NKC (natural killer cells) welke tevens kanker en virussen bestrijden; vooral ’s nachts
Th2 (humoral immuniteit): zorgen voor antilichamen die pathogeen onschadelijk maken en vervolgens het lichaam uitdrijven = B-cellen; vooral overdag

(leukocyten worden in het mergbeen geproduceerd, waarvan sommigen daar blijven om verder te ontwikkelen, namelijk B-cellen, en waarvan sommigen naar de thymus gaan, namelijk T-cellen).

Onderdrukt stress het immuunsysteem?

Balans tussen strategieën wordt verstoord door herhaalde stressrespons. Een herhaalde fysiologische stressrespons is gerelateerd aan een verminderde regulatie van Th1, en aan geen verandering of omhooggaan van de regulatie van Th2.

Dus: stress onderdrukt het immuunsysteem niet, want als de ene respons wordt onderdrukt wordt de ander meestal overactief, maar het gaat om de balans die wordt verstoord door stress.

Wat is de relatie tussen stress en depressie?

Cortisol kan vrijelijk door de hersenen stromen en kan invloed uitoefenen op levels van bepaalde neurotransmitters, en zo ook op neurotransmitters die verantwoordelijk zijn voor mood. Hoge levels van cortisol kunnen leiden tot verminderde beschikbaarheid van tryptofaan in het brein, wat een voorloper is van serotonine, waarbij geldt dat lage levels ervan geassocieerd worden met een gedeprimeerde mood.

Wat zijn diathese stressmodellen? En wat is het probleem ermee?

Individuele verschillen in stressgevoeligheid.

Probleem: aspecten van werkstress verschillen in invloed op fysiologische maten.

Wat zijn typen fysiologische maten?

Bloeddruk
Hartslag
Adrenaline
Cortisol
Pupil

Waardoor komt het dat er een matige samenhang bestaat tussen subjectief ervaren stress en fysiologische stress?

De onbetrouwbaarheid van de metingen aan zowel de psychologische als de fysiologische kant
Het feit dat stress slechts een van de vele factoren is die invloed heeft op iemands fysiologie

Hoe meten we fysiologische stress?

Verschillen tussen personen (binnen groepen)
Verschillen binnen personen of groepen (tijd) (i.p.v. verschillen tussen groepen)
Mate en manieren van herstel : proces waarbij psychofysiologische stressreacties zich stabiliseren na blootstelling aan stress (unwinding)

Uiteraard lost dit het probleem niet helemaal op, want er bestaan ook binnen groepen nog steeds verschillen tussen mensen, bijv. het gebruik van verdovende middelen. Om dit probleem op te lossen is verschillen binnen personen dus beter (hoewel mensen door de tijd heen ook veranderen).

Waar zorgt high demand x low control voor?

De hoogste bloeddruk van de 4 combinaties.

Wat gebeurd er met cortisol bij acute werkstress en bij chronische stress?

Acute werkstress: cortisol stijgt
Chronische stress: eerst hoge cortisol, daarna lage (uitputting?)

Hoe meet je de hartslag en wat zegt het over stress?

Makkelijk te meten en gevoelig voor stress, gemeten via cardiogram
Relevantie van hartslag voor gezondheid is de rol van de hartslag bij de bloeddruk & de rol van de hartslag bij de balans tussen de sympathicus en de parasympathicus (= autonome balans)

= som van sympathische en parasympatische activiteit; door hartslag te meten kan de afzonderlijke invloed van beide in kaart gebracht worden: verhoogde sympathische activiteit en een gebrek aan parasympatische activiteit verhoogd risico op hart- en vaatziekten

Hoger bij E-R onbalans: zowel op werk als ’s avonds

Hoe meet je adrenaline en wat zegt het over stress?

Gemeten via bloed of urine
Een betere psychologische stressindex dan noradrenaline
Hoger tijdens werk, maar kan slechts met wisselend succes worden toegeschreven aan werkstress
Mobilisatiehormoon dat tevens vrijkomt wanneer er gepresteerd moet worden, zonder dat dit perse als onaangenaam wordt ervaren
Samenhang met klachten en verzuim

Wat zijn de wisselende bevindingen over adrenaline en stress?

Bij mannen is de samenhang tussen adrenaline en stress meer aanwezig dan bij vrouwen
Interpretatie van adrenalineniveaus is moeilijk te interpreteren, want een laag adrenalineniveau kan naast ontspanning ook uitputting en vermindering va mobiliseerbaarheid betekenen

Waardoor is de relatie tussen stress en gezondheid lastig vast te stellen?

Gezondheid wordt beïnvloed door veel factoren (weinig variantie die door stress kan worden verklaard)
Gezondheid is relatief stabiel en verandert langzaam
Longitudinaal onderzoek is nodig en dat is duur en duurt lang
Onduidelijke definitie van gezondheid

Wat wordt er gevonden over hart- en vaatziekten & stress?

Gemengde resultaten
Wordt vaak gezien in relatie tot DCM (Kasarek): taakeisen en autonomie
Meeste bewijs voor relatie met autonomie
Beperkt bewijs voor relatie met taakeisen

Beperkte steun voor relatie tussen DCM en hart- en vaatziekten
Er kunnen geen eenduidige conclusies worden getrokken, maar het lijkt er wel op dat de combinatie low control high task demands leidt tot hogere CVD, waarbij de rol van control het grootst lijkt te zijn. Er is meer onderzoek nodig: welk aspect van controle? > labonderzoek

Wat is er gevonden over verkoudheid en stress?

Bewijs voor verband tussen psychologische (chronische) stress en verkoudheid
Het lijkt erop dat major life events zelfs leiden tot griep wanneer de event niet (bewust) als stressvol wordt ervaren, wat leidt tot de vraag: “moeten we ons gestrest of angstig voelen betreffende een major life event om deze een impact te kunnen laten hebben op onze gezondheid?”
Onderscheid tussen infectie en symptomen: emotionele distress sterker gerelateerd aan infectie, en (zowel negatieve als positieve) levensgebeurtenissen sterker gerelateerd aan daadwerkelijke symptomen

Wat is stress? En volgens Selye?

Basaal biologisch mechanisme: Adaptatie van een organisme aan bedreigingen in de omgeving
Selye: Stress is aspecifieke opwinding (arousal) in reactie op alle situaties die de mobilisatie van energie vereisen (dus geen onderscheid positief / negatief)

Welke maat meet de 'echte' stress?

Er is overlap, wanneer iemand aangeeft ik heb stress, dan overlapt 10-15% met wat je fysiologisch bij die persoon meet.

Wat is het verschil in stress tussen vroeger en nu?

Ons systeem is ingericht op kortdurend en levensbedreigend. Omgeving is veranderd, maar het systeem werkt nog zoals vroeger. Fysiologie is dus niet snel genoeg geëvolueerd. Daardoor raken systemen in de war.

Hoe werd er vroeger naar de oorzaak van stress gekeken?

Objectieve kenmerken zijn hoeveel shifts of vrijheid. Maar stress hoeft niet altijd fysiek ervaren te worden, het kan dus fysiek gemeten worden (verhoogde hartslag), maar niet ervaren.

Er moet dus niet 1 maat gebruikt worden voor het meten van stress.

Wat gebeurt er bij herhaalde activiteit van de HPA-as?

Vrijgekomen energie wordt niet (volledig) gebruikt > Vetophoping (plaque) > Atherosclerose > Hartinfart/Beroerte.

Waar kan effectieve sociale steun van afhangen?

De juiste match / balans tussen de behoeftes va de ontvanger en wat het sociale netwerk aanbiedt aan type steun

Sociale steun kan stress namelijk ook vergroten

Wat zijn andere factoren dan stress die de verschillen tussen mensen in niveau van fysiologische maten bepalen?

Erfelijkheid, leeftijd, sekseverschillen, lichaamsgewicht, voedingspatroon en fysieke conditie.

Wat is door metingen van het hart mogelijk om in kaart te brengen?

De afzonderlijke invloed van de twee takken van het autonome zenwustelsel: de sympathicus (versnellend) en de parasympathicus (remmend).

Wat kunnen de mechanismen zijn die ten grondslag liggen aan een verband tussen stressoren en lichamelijke gezondheid en ziekte?

Stephoe(1991) identificeert twee belangrijke verbanden waarbij stressreacties gekoppeld kunnen zijn aan gezondheid:

De cognitieve gedragsweg: een werknemer voelt zich angstig (affectief element), denkt dat sigaret wel helpt (cognitie) en gaat daardoor meer roken (gedrag).
Psychofysiologische weg: hyperactiviteit kan zorgen voor verhoogde bloeddruk en kan chronisch worden, hyperactiviteit kan het betermaakproces ondermijnen en stressoren hebben een effect op de immuunreactie.

Wat is het affect regulation model en het self-control model?

Affect regulation: onder condities van stress kan een substance een omgaansfunctie(coping) hebben omdat het angst terug dringt.
Self-control: stress laat zelfcontrole teruggaan omdat het verhoogt de cognitieve belasting en vermindert gevoelens van werkzaamheid die beide kunnen invloed hebben op het behoud van zelfbeheersing en weerstand bieden aan verleidingen

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Colleges + stof

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Stress: fysiologie en relatie met gezondheid

Stress: fysiologie en relatie met gezondheid - The physiology of stress. Uit: Jones, F., & Bright, J. (2001)

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding