Startpagina / Samenvattingen / Constitutioneel recht / amvb-delegatie-wetgever

LE 11 Regelgeving door en vanwege de regering

70 belangrijke vragen over LE 11 Regelgeving door en vanwege de regering

Waaruit bestond de constitutionele strijd om het materieel wetsbegrip?

De Gw verdeelde een aantal taken tussen de wetgever en de regering maar zweeg over de resterende overheidstaken. Het gevolg was dat men zich begon af te vragen of de regering bevoegd was zelfstandig extern werkende algemene regels vast te stellen, ook wanneer de Gw de regering op de aan haar toegewezen taakgebieden geen regelgevende bevoegdheden had toegekend. Teven ontstond de vraag wie - de wetgever of de regering - bevoegd was tot regelgeving op al die beleidsterreinen die niet in de Gw werden genoemd.

Hoe heeft de HR de kwesties die de 19 eeuwse strijd om het materieel wetsbegrip beheersten opgelost?

Door in het Meerenberg arrest te oordelen dat de Gw (van 1848) aan de formele wetgever de bevoegdheid heeft toegekend om algemeen verbindende voorschriften vast te stellen en aan de regering de uitvoerende macht heeft opgedragen. Uit dit Gw stelsel leidde de HR af dat aan de regering geen zelfstandige regelgevende bevoegdheid toekwam op die beleidsterreinen welke de Gw aan de wetgever had toebedeeld, noch op die beleidsterreinen welke niet in de Gw werden genoemd.

Wat heeft de HR geoordeeld in het Meerenberg arrest?

dat het de taak van de wetgever is om algemeen verbindende voorschriften vast te stellen op die beleidsterreinen die niet in de Gw worden genoemd en is de regering terzake uitsluitend bevoegd om wetten uit te voeren

Waarvoor is een delegatie mogelijkheid in de formele wet niet meer nodig?

voor amvb waaraan geen straffen zijn verbonden

Wat is rechtens wanneer de Gw zwijgt over een bepaald terrein?

dan kan de regering in principe zelfstandig amvb's uitvaardigen zolang ze geen voorschriften bevatten door straffen te handhaven

Waaraan ging de meerenberg oplossing voorbij?

aan het feit dat amvb ook bepalingen zouden kunnen bevatten die de burgers niet binden. Zou dit het geval zijn dan gold niet het klassiek rechtsstatelijke legaliteitsbeginsel dat alleen voor de burgers bindend overheidsoptreden een (formeel) wettelijke grondslag eiste. Niettemin was in deze oplossing een wettelijke grondslag altijd nodig

Werd in de periode van 1814-1879 gekozen voor een materieel of formeel wetsbegrip?

er werd in die periode feitelijk een formeel wetsbegrip aangehangen; de bevoegdheid tot het zelfstandig - dwz zonder specifieke en uitdrukkelijke grondslag in Gw of wifz - extern werkende algemene regels vast te stellen was in deze periode niet voorbehouden aan de formele wetgever, zowel de wetgever als de regering konden avv in de vorm van een amvb danwel in een wetsvorm uitvaardigen

Wat betekende het dat in de periode 1814-1979 een formeel wetsbegrip werd aangehangen?

dat behalve de regering en StG gezamenlijk (de formele wetgever) ook de regering bevoegd was om zelfstandig avv vast te stellen

Licht artikel 89 Gw eens toe?

hierin wordt bepaalt dat de regering bevoegd is om zelfstandig amvb vast te stellen muv bepalingen door straffen te handhaven. Deze laatste categorie vereist een grondslag in een wifz en bovendien dient de formele wetgever zelf de straffen te bepalen (lid 2). Aan dit tweede lid ligt een materieel wetsbegrip ten grondslag omdat strafbepalingen altijd op een wifz moeten berusten

Aan welk beginsel van de rechtsstaat heeft de Gw gever in artikel 89 tweede lid toepassing gegeven?

aan het legaliteitsbeginsel

Noem de voordelen van delegatie van wetgeving?

men kan zo tegemoet komen aan de behoeft aan snel aanpasbare regelgeving en er bestaat soms de behoefte aan slagvaardigheid

Hoe ziet het door van der vlies ontwikkelde wetsbegrip eruit?

van der vlies heeft een wetsbegrip geformuleerd dat kan worden samengevat onder de noemer: ingrijpende besluiten. Ingrijpende besluiten moeten volgens vd Vlies door de wetgever te worden genomen en de regering dient krachtens attributie of delegatie de niet ingrijpende besluiten te nemen.

Welke bezwaren bestaan er tegen het door van der vlies ontwikkelde wetsbegrip?

het grootste bezwaar is dat het weinig houvast biedt. In de eerste plaats omdat de beoordeling van de ingrijpendheid van een besluit mede afhankelijk is van politieke criteria en op de tweede plaats omdat beleidsdoelstellingen kunnen meebrengen dat sommige ingrijpende besluiten beter buiten het parlement om genomen kunnen worden (volgens Boon c.s.)

Aan welke vereisten moet volgens Boon c.s. worden voldaan om te kunnen spreken van een amvb?

een amvb is een kb (1) inhoudende een extern werkende algemene regeling (2) waarover in de ministerraad is beraadslaagd art. 4 2e lid RvOMin (3)waarover de raad van state is gehoord (73 1e lid Gw art. 15 1e lid onder b WRvST) (4) die in het staatsblad werd gepubliceerd (art. 3 Bekendmakingswet)

Wat is een klein kb?

een kb dat niet voldoet aan een of meerdere vormvereisten van een amvb, voor de kwalificatie klein kb is de inhoud van het kb dus niet bepalend

Noem nog eens de vereisten voor een amvb?

AMAP: algemene en externe werking, ministerraad gehoord, advies van de RvSt, publicatie Staatsblad

Schets in het kort de verschillende fasen van de procedure van tsk van een amvb?

interdepartementale voorbereiding door de wetgevingsafdeling van de betrokken departementen; behandeling in de ministerraad (art. 4 RvOMin); adviesaanvraag bij de RvSt (art 73 Gw, 15 1e lid WRvSt); nader rapport aan de koning; evt hernieuwde behandeling in ministerraad wanneer nav het advies van de RvSt een wezenlijke aanpassing van de amvb wordt overwogen (art. 4 RvOMin); ondertekening van de amvb door de koning (47 Gw); contra seign door verantwoordelijke ministers/staatssecr (47 Gw); publicatie in het Staatsblad; inwerkingtreding

Aan welke eis dient te worden voldaan alvorens een amvb in werking kan treden?

deze moet bekend worden gemaakt (89, derde lid Gw jo 7 Bekenmakingswet), dwz gepubliceerd worden in het Staatsblad (artikel 3 Bekendmakingswet) staatsbladarrest!

Is bij de eis van bekendmaking de normatieve of feitelijke situatie doorslaggevend?

de feitelijke situatie bepaalt de juridische situatie, een amvb is verbindend (maakt deel uit van de rechtsorde) na de feitelijke bekendmaking ervan

Hoe zit het met de regels voor de bekendmaking en inwerkingtreding van amvb's?

deze is gelijk aan die mbt wifz - ook amvb's treden, indien een aanduiding daaromtrent ontbreekt in werking miv de eerste dag van de tweede kalendermaand na de datum van bekendmaking (art. 7 Bekendmakingswet)

Wat kunt u zeggen over de tsk van een algemene maatregel van rijksbestuur?

dat ontwerpen daarvan niet langs de 'gewone' ministerraad en de 'gewone' RvSt passeren maar de ministerraad van het koninkrijk en de RvSt van het koninkrijk

In welke gevallen is volgens Boon c.s. een regeling in de vorm van een zelfstandige AMvB mogelijk?

bij de vaststelling van avv welke regels van subjectief staatsnoodrecht inhouden, dwz waarin aan onvoorziene noodsituaties het hoofd wordt geboden (grondslag vormt de noodsituatie en niet 89 Gw); bij de vaststelling van interne regelingen (geen wettelijke grondslag) In deze twee gevallen kan ook worden gekozen voor minder zware en tijdrovende procedures. In noodsituaties kunnen voorschriften van subjectief staatsnoodrecht ook in de vorm van een ministeriele regeling worden uitgevaardigd en voor interne regelingen voldoet de vorm van een klein kb

Hoe kan een bij een zelfstandig klein kb vastgestelde algemene regeling worden gekwalificeerd?

het kan niet worden aangemerkt als avv; een zelfstandig - dwz een wettelijke grondslag ontberend - klein kb met avv is in strijd met 89 Gw en derhalve onverbindend.

Welke drie soorten Kb's zijn er?

AMvB - klein Kb (meer het karakter van een beschikking) - koninklijke beschikking (bijv. regels omtrent de predicaten 'koninklijke' en 'hofleveranciers'

Wat was ook alweer een klein Kb?

een Kb van de regering dat zonder medewerking van de StG wordt genomen

Wat is een zelfstandig AMvB?

de AMvB die rechtstreeks is gebaseerd op art 89 lid 1 van de Gw

Waarom is er slechts een beperkt terrein over voor de zelfstandige Kb?

omdat bij algemene, extern werkende besluiten in zeer veel gevallen als sluitstuk van de regeling een strafbepaling nodig is

Om welke twee redenen is er voor de zelfstandige amvrb betrekkelijk weinig ruimte?

op de eerste plaats is de bepaling van 89 lid 2 van de Gw - door straffen te handhaven voorschriften hebben een wettelijke grondslag nodig - ook op amvrb's van toepassing en op de tweede plaats is er geen ruimte voor een amvrb indien het Statuut uitdrukkelijk de vorm van een rijkswet voorschrijft

Wanneer is delegatie toegestaan maw wanneer mag de wetgever in formele zin aan andere organen, bijv. aan de Kroon, regelende bevoegdheden overdragen of toekennen?

delegatie is toegestaan wanneer een bepaling in enigerlei vorm het werkwoord regelen dan wel de zelfstandige naamwoorden regels of regeling bevat, of de term bij of krachtens bezigt. Delegatie is ook toegestaan wanneer de Gw in het geheel niet rept over wettelijk optreden, immers de hier vermelde delegatieterminologie kan slechts betekenis hebben bij die onderwerpen waarvoor de Gw de tussenkomst van de wetgever in formele zin voorschrijft

Welke twee uitzonderingen bestaan er op de vaste Gw delegatieterminologie?

het onderwijsartikel (23) en het artikel over de belastingheffing (104)

Waarom neemt de wetgever zijn toevlucht tot delegatie?

omdat hij lang niet alles zelf kan regelen

Wat heeft men getracht om de bezwaren van delegatie te ondervangen maar de voordelen te behouden?

gezocht naar constructies waarbij de voordelen van delegatie werden behouden maar de nadelen worden vermeden of beperkt. In grote lijnen zijn er drie oplossingen ontwikkeld: GTV Gecontroleerde delegatie - Tijdelijke delegatie - Voorwaardelijke delegatie

Wat is gecontroleerde delegatie?

dit houdt in dat een voorontwerp van de amvb of de amvb zelf voordat zij in werking treedt wordt medegedeeld aan het parlement. Het parlement krijgt vervolgens enige tijd de gelegenheid opmerkingen over het voorontwerp of de ambv zelf te maken. De Aanwijzingen voor de regelgeving bevelen daarbij een termijn van 4 weken aan

De aanwijzingen geven nadere regels voor tijdelijke delegatie, welke?

de Aanwijzingen voor de regelgeving geven aan dat tijdelijke delegatie beperkt moet blijven tot de gevallen waarin de voorschriften gelet op hun betekenis bij wet moeten worden vastgesteld maar de tsk van een wet niet kan worden afgewacht

Is het mogelijk om bij amvb af te wijken van de wet?

ja, bij bepaalde motieven wel

Noem het belangrijkste bezwaar tegen het afwijken van de wet bij amvb?

men kan niet langer zonder meer op de tekst van de wet afgaan. Men moet nu om zekerheid te krijgen op een bepaald punt niet alleen kijken naar de totale wetgeving in formele zin maar bovendien naar het totale amvb bestand

De formele wetgever kan ook - ogv de in zijn regelgevende bevoegdheid (81 Gw) besloten liggende bevoegdheid tot regelgeving op allerlei beleidsterreinen regelgevende bevoegdheid uitoefenen en delegeren aan een ander ambt, bijv de regering, een minister of een decentraal bestuursorgaan. Bij deze delegatie van regelgevende bevoegdheid door de formele wetgever kan de formele wetgever steeds de mogelijkheid van subdelegatie creeren, waarom?

omdat de Gw delegatie terminologie hierbij geen rol speelt, de formele wetgever handelt immers op grond van 81 Gw en niet op basis van een specifieke Gw grondslag. Overigens maakt de formele wetgever regelmatig gebruik van dezelfde terminologie als de Gw maar men dient zich te realiseren dat de betekenis niet gelijk behoeft te zijn

Met welke termen wordt door de wetgever de mogelijkheid van delegatie/subdelegatie bij voorkeur aangeduidt?

door de termen bij of krachtens of de term nadere regels

Wie zijn in het constitutionele recht enkel bevoegd tot het zelfstandig toedelen van regelgevende bevoegdheid aan andere organen?

alleen de grondwetgever (via attributie) en de wetgever (via delegatie, handelend op basis van 81 Gw)

Wanneer kunnen/mogen ambten de door de Gw aan hen geattribueerde regelgevende bevoegdheden delegeren aan een ander orgaan?

indien en voor zover de Gw dat toestaan (denk op deze plaats aan de vaste delegatieterminologie van de Gw)

Wanneer kunnen/mogen ambten de door de formele wetgever (Regering en StG tezamen) aan hen gedelegeerde regelgevende bevoegdheden subdelegeren aan andere ambten?

indien en voor zover de wifz dat toestaat

Is mandaat van regelgevende bevoegdheid toegestaan?

NEEN, in beginsel is dit verboden uitsluitend wanneer bij de verlening van een regelgevende bevoegdheid tevens is voorzien in mandaatverlening is mandaat van regelgevende bevoegdheid toegestaan (art. 10:3 tweede lid onder a Awb)

Wie kunnen of mogen bestuursbevoegdheden attribueren?

alle organen met regelgevende bevoegdheid, uiteraard binnen de Gw grenzen, kunnen bestuursbevoegdheden attribueren

Wanneer spreekt men van een gedelegeerde amvb?

het is een amvb die te herleiden is tot de Gw; een tot de Gw te herleiden amvb berust op een wifz die is vastgesteld op basis van een specifieke grondwettelijke grondslag. Een uitsluitende tot een wifz herleidbare ambv berust op een ingevolge artikel 81 Gw vastgestelde wet. In beide gevallen is de regering bevoegd tot het uitvaardigen van een amvb krachtens delegatie van regelgevende bevoegdheid door de formele wetgever aan de regering

Wat is de essentie van de parlementaire betrokkenheid bij gecontroleerde delegatie?

het parlement wordt - dankzij een informatieplicht van de regering duidelijk aan zijn controlerende bevoegdheden herinnerd

Wat is de essentie van de parlementaire betrokkenheid bij tijdelijke delegatie?

het parlement verkrijgt, dankzij de aan de regering opgelegde verplichting om alsnog een wetsvoorstel in te dienen, de garantie dat het terzake van zijn wetgevende bevoegdheden kan uitoefenen

Wat is de essentie van de parlementaire betrokkenheid bij voorwaardelijke delegatie?

het parlement verkrijgt een bevoegdheid nl. die om een wettelijke regeling te eisen

Wat is de essentie van de parlementaire betrokkenheid bij delegatie onder voorbehoud van goedkeuring bij wet?

hierbij verkrijgt het parlement een bevoegdheid: nl. de bevoegdheid om de amvb al dan niet goed te keuren

Noem het moment van parlementaire invloed bij voorwaardelijke delegatie?

afhankelijk van de redactie van de desbetreffende wettelijke bepaling voor of na vaststelling van de amvb

Noem het moment van parlementaire invloed bij delegatie onder voorbehoud van goedkeuring bij wet?

na de vaststelling maar nog voor de inwerkingtreding van de amvb, bekrachtiging is immers een voorwaarde voor inwerkingtreding

Tot welk resultaat kan de parlementaire invloed leiden bij gecontroleerde delegatie?

eventueel een aanpassing van de amvb, ook is het mogelijk dat de amvb niet doorgaat

Tot welk resultaat kan de parlementaire invloed leiden bij tijdelijke delegatie?

de amvb treedt wel in werking maar slechts voor een beperkte periode, voor de periode erna komt er een wet of er komt helemaal geen regeling

Tot welk resultaat kan de parlementaire invloed leiden bij voorwaardelijke delegatie?

er komt hetzij een amvb, hetzij - als het parlement dit eist - een wet of helemaal geen regeling

Tot welk resultaat kan de parlementaire invloed leiden bij delegatie onder voorbehoud van goedkeuring bij wet?

beinvloeding van de amvb, bij het ont-houden van goedkeuring komt er geen amvb

Waarom regelt de formele wetgever bij delegatie van regelgevende bevoegdheid soms een vorm van parlementaire inbreng bij de tsk van de gedelegeerde regelgeving?

in zijn algemeenheid kan men zeggen dat hiermee tegemoet gekomen wordt aan het bezwaar dat bij delegatie van regelgevende bevoegdheid de democratisch gelegitimeerde wetgeving geen invloed heeft op de besluitvorming

Waaraan kan de wet delegeren?

aan de kroon maar ook aan andere overheidsorganen

Hoe geschiedt de bekendmaking van bij ministeriele regeling vastgestelde algemeen verbindende voorschriften?

in beginsel door plaatsing in de staatscourant. Wordt voor een ander officieel publicatieblad gekozen dan dient daarvan in de staatscourant mededeling te worden gedaan

Welke regel geldt voor de inwerkingtreding van een ministeriele regeling?

artikel 7 van de Bekendmakingswet : indien een aanduiding daaromtrent ontbreekt treden ook de ministeriele regelingen in werking miv de eerste dag van de tweede kalendermaand na de datum van bekendmaking

Waarop kunnen ministeriele regelingen berusten?

op delegatie en op subdelegatie

Wat is de eis aan subdelegatie van regelingen?

dat er een wettelijke basis dient te zijn (bijv. door te bepalen dat een zekere materie bij of krachtens amvb wordt geregeld

Wanneer spreekt men van verboden subdelegatie?

indien een amvb aan een minister delegeert zonder dat zo'n wettelijke basis aanwezig is

Kent het NL staatsrecht de zelfstandige ministeriele regeling?

een zelfstandige ministeriele regeling is een ministeriele regeling zonder wettelijke grondslag. Er is immers anders dan mbt de zelfstandige amvb ook geen gw grondslag. Het NL staatsrecht ken dit niet.

Bevat de Gw een juridische grondslag voor de ministeriele regelingen?

voor ministeriele regelingen bestaat geen met 89 1e lid te vergelijken gw grondslag hetgeen betekent dat zelfstandige ministeriele regelingen niet zijn toegestaan

Zijn uitvoeringsvoorschriften, beleidsregels en richtlijnen extern werkende algemene regels?

JA, maar zij zijn - omdat een regelgevende bevoegdheid ontbreekt -geen avv of wimz

Maakt de formule bij of krachtens amvb of de formule de minister kan nadere regels stellen subdelegatie door de minister aan de hem of haar ondergeschikte ambtenaren mogelijk?

neen, na de invoering van de derde tranche van de awb is delegatie door een bestuursorgaan aan ondergeschikte ambtenaren niet meer mogelijk. Artikel 10:14 Awb verbiedt nl. delegatie aan ondergeschikten. Delegatie van regelgevende bevoegdheid door bestuursorganen aan niet ondergeschikte ambtenaren is wel mogelijk. Ook mogelijk is delegatie van regelgevende bevoegdheid door de formele wetgever aan ambtenaren

Kan de regering mbt een gedelegeerde bevoegdheid aanwijzingen geven aan een minister?

ja, de delegans kan de delegataris algemene aanwijzingen geven geen bijzondere aanwijzingen. Artikel 10:16 Awb formuleert dit aldus dat het bestuursorgaan tz van de uitoefening van een door hem gedelegeerde bevoegdheid uitsluitend beleidsregels kan geven.

Welke organen op centraal niveau zijn bevoegd tot het maken van wetten?

de regering en de StG --> wifz 81 Gw; de regering zelf --> AMvB 89 Gw); minister individueel --> ministeriele regeling

Op welke wijze kunnen AMvB's worden uitgevaardigd door de regering?

door attributie, dit staat de Gw toe in artikel 89 maar deze kunnen niet door straffen worden gehandhaafd. In feite is hiermee de AMvB feitelijk krachteloos voor zover zij zich tot de burgers richt, AMvB's kunnen ook worden uitgevaardigd ogv delegatie, als delegatie in het spel is mogen AMvB's wel met straffen worden gehandhaafd. De wet (ifz) bepaalt de op te leggen straffen

Leg de grondwettelijke delegatie terminologie eens uit?

delegatie is toegestaan wanneer de Gw in enigerlei vorm het ww regelen dan wel de zelfst nw regels of regeling bevat of de term bij of krachtens bezigt. Delegatie is ook toegestaan wanneer de Gw in het geheel niet rept over wettelijk optreden, twee uitzondering op de Gw delegatie terminologie, nl. 23 + 104 Gw

Is een wettelijke basis vereist voor de vaststelling van uitvoeringsvoorschriften?

NEEN

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Constitutioneel recht | 9789013078008 | C A J M Kortmann, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.