Startpagina / Samenvattingen / Consumentenrecht / beding-consument-recht

Contractvoorwaarden en onrechtmatige bedingen - Onrechtmatige bedingen: algemeen

Q: Welke vormen van transparantie kent het HvJ (E. Terryn)?

Processuele (leerstuk tegenwerpbaarheid) = consumenten moeten voorafgaand aan sluiten van de overeenkomst kennis kunnen nemen van AV. Er moet een voorafgaande redelijke mogelijkheid zijn tot kennisname om nietigheid beding te vermijden (want anders niet voldaan aan transparantievereiste) - erna geen gebruik meer te maken van suppletieve gemeen recht (HvJ). Cf. België = niet tegenwerpbaar . Rechter heeft nog keuze! Formele = contractuele bedingen moeten naar hun verschijningsvorm duidelijk zijn (voorstelling van beding). Materiële = gemiddelde consument moet draagwijdte van het beding kunnen begrijpen/voldoende begrijpbaar: Economische gevolgen. Juridische gevolgen. Laatste 2 =/= grammaticale duidelijkheid .

Q: Kan een onderneming zich in de AV het recht voorbehouden om hetzij de prijs, hetzij de AV eenzijdig te wijzigen?

Op basis van gemeen recht : ja , theorie van de partijbeslissing met marginale toetsingsbevoegdheid voor de rechter (kennelijk onredelijk gebruik). Bijkomende bescherming op basis van de zwarte lijst : mogelijkheid zichzelf het recht toe te kennen zaken eenzijdig te gaan wijzigen, wordt beperkt/beperkter.

Q: Wat met een overeenkomst die is gesloten voor onbepaalde duur, maar waarbij de partijen zijn overeengekomen dat de overeenkomst gedurende een bepaalde initiële periode niet kan worden opgezegd?

RS Luik/ RS 1e aanleg én HB: overeenkomst van onbepaalde duur is geen overeenkomst van bepaalde duur, ook al heeft men gedurende een bepaalde periode geen opzegmogelijkheid.

Q: Hoe beoordeel je of een kenmerk wezenlijk is?

Principe: Eerst moet worden gekeken naar de kenmerken die voor een welbepaalde consument wezenlijk zijn en dus subjectieve beoordeling/beoordeling i n concreto . Consument moet meedelen aan de onderneming, zodat onderneming zich bewust kan zijn van feit dat die kenmerken dermate belangrijk zijn voor die specifieke consument, indien het dus kenmerken zijn die niet voor elke gemiddelde consument belangrijk zijn. Tweede orde beoordelen in abstracto , indien geen kennisgeving geweest. Dan kijken of kenmerk voor een doorsnee consument al dan niet essentieel.

Q: Wat met bedingen waarin een onderneming zich het recht voorbehoudt om de kenmerken in het algemeen eenzijdig te wijzigen, zonder precisering of het gaat over wezenlijke of niet-wezenlijke kenmerken?

Twee theoretische mogelijkheden hier: Bedingen wetsconform interpreteren, dan gaan we ervan uit dat de onderneming bedoelt dat ze recht heeft niet-wezenlijke kenmerken eenzijdig te gaan wijzigen. Nauwelijks sanctie indien je geen onderscheid maakt. C. = misleid. Omvat ook wezenlijke kenmerken, dan onrechtmatig beding. Er is ondertussen beslist dat we moeten besluiten tot onrechtmatigheid op basis van ZL en ATN met TV.

Q: Artikel VI. 83, 5° WER: ratio en probleem met vaak voorkomend beding hier, wat is dat beding?

Beding: ' de op de bestelbon vermelde leveringstermijn is louter indicatief '; Consument : wil zeggen dat onderneming eenzijdig kan wijzigen = verboden. Onderneming : clausule om duidelijk te maken dat partijen geen bindende leveringstermijn hebben afgesproken. RS en Steennot geneigd te zeggen dat onrechtmatig beding. Mogelijk oplossing : zie plaats van beding op factuur: Leveringstermijn op voorkant en beding op achterkant = onrechtmatig. Beiden op voorkant = loutere indicatie en geen bindende leveringstermijn.

Q: Is een beding dat bepaalt in de AV dat de onderneming de overeenkomst van bepaalde duur kan opzeggen eenzijdig, mits betalen van een schadevergoeding van 1 euro geldig?

Ja /neen , echter geen nietigheid op basis van de zwarte lijst, art. VI. 83, 10° WER, omdat er sprake is van strikte interpretatie, maar op grond van de algemene toetsingsnorm (reflexwerking uitgaande van de zwarte lijst).

Q: Is een beding dat gaat als volgt: 'consument kan bij WP van de onderneming aanspraak maken op een vergoeding naar gemeen recht', geldig of niet?

Neen , want onrechtmatig, volgens art. VI. 83, 17°WER : Wederkerigheidsvereiste : check . Gelijkwaardigheidsvereiste : niet check ! Bewijslast immers fundamenteel verschillend, want C. moet omvang bewijzen en O. niet. Er zijn RC die zeggen dat wel voldaan aan vereiste van gelijkwaardigheid. Gevolg is voor ondernemingen dan dat moeilijk is te voldoen aan vereiste inzake gelijkwaardigheid zonder zich al te kwetsbaar op te stellen (mogelijk grote financiële implicaties). Ondernemingen stellen zich tevreden met vergoeding voorzien in burgerlijk recht bij laattijdige betaling (2% nalatigheidsinteresten vanaf ogenblik IGS).

Q: Biedt de regeling rond art. VI. 83, 24° WER een meerwaarde ten aanzien van gemeen recht?

Ja , want de sanctie is verschillend, waardoor voordeliger voor consument.

25 belangrijke vragen over Contractvoorwaarden en onrechtmatige bedingen - Onrechtmatige bedingen: algemeen

Welke vormen van transparantie kent het HvJ (E. Terryn)?

Processuele (leerstuk tegenwerpbaarheid) = consumenten moeten voorafgaand aan sluiten van de overeenkomst kennis kunnen nemen van AV. Er moet een voorafgaande redelijke mogelijkheid zijn tot kennisname om nietigheid beding te vermijden (want anders niet voldaan aan transparantievereiste) - erna geen gebruik meer te maken van suppletieve gemeen recht (HvJ).

Cf. België = niet tegenwerpbaar.

Rechter heeft nog keuze!

Formele = contractuele bedingen moeten naar hun verschijningsvorm duidelijk zijn (voorstelling van beding).
Materiële = gemiddelde consument moet draagwijdte van het beding kunnen begrijpen/voldoende begrijpbaar:

Economische gevolgen.
Juridische gevolgen.
Laatste 2 =/= grammaticale duidelijkheid.

Kan een onderneming zich in de AV het recht voorbehouden om hetzij de prijs, hetzij de AV eenzijdig te wijzigen?

Op basis van gemeen recht: ja, theorie van de partijbeslissing met marginale toetsingsbevoegdheid voor de rechter (kennelijk onredelijk gebruik).
Bijkomende bescherming op basis van de zwarte lijst: mogelijkheid zichzelf het recht toe te kennen zaken eenzijdig te gaan wijzigen, wordt beperkt/beperkter.

Wat met een overeenkomst die is gesloten voor onbepaalde duur, maar waarbij de partijen zijn overeengekomen dat de overeenkomst gedurende een bepaalde initiële periode niet kan worden opgezegd?

RS Luik/ RS 1e aanleg én HB: overeenkomst van onbepaalde duur is geen overeenkomst van bepaalde duur, ook al heeft men gedurende een bepaalde periode geen opzegmogelijkheid.

Hoe beoordeel je of een kenmerk wezenlijk is?

Principe:

Eerst moet worden gekeken naar de kenmerken die voor een welbepaalde consument wezenlijk zijn en dus subjectieve beoordeling/beoordeling in concreto. Consument moet meedelen aan de onderneming, zodat onderneming zich bewust kan zijn van feit dat die kenmerken dermate belangrijk zijn voor die specifieke consument, indien het dus kenmerken zijn die niet voor elke gemiddelde consument belangrijk zijn.
Tweede orde beoordelen in abstracto, indien geen kennisgeving geweest. Dan kijken of kenmerk voor een doorsnee consument al dan niet essentieel.

Wat met bedingen waarin een onderneming zich het recht voorbehoudt om de kenmerken in het algemeen eenzijdig te wijzigen, zonder precisering of het gaat over wezenlijke of niet-wezenlijke kenmerken?

Twee theoretische mogelijkheden hier:

Bedingen wetsconform interpreteren, dan gaan we ervan uit dat de onderneming bedoelt dat ze recht heeft niet-wezenlijke kenmerken eenzijdig te gaan wijzigen.

Nauwelijks sanctie indien je geen onderscheid maakt. C. = misleid.

Omvat ook wezenlijke kenmerken, dan onrechtmatig beding.

Er is ondertussen beslist dat we moeten besluiten tot onrechtmatigheid op basis van ZL en ATN met TV.

Artikel VI. 83, 5° WER: ratio en probleem met vaak voorkomend beding hier, wat is dat beding?

Beding: "de op de bestelbon vermelde leveringstermijn is louter indicatief";

Consument: wil zeggen dat onderneming eenzijdig kan wijzigen = verboden.
Onderneming: clausule om duidelijk te maken dat partijen geen bindende leveringstermijn hebben afgesproken.

RS en Steennot geneigd te zeggen dat onrechtmatig beding.
Mogelijk oplossing: zie plaats van beding op factuur:

Leveringstermijn op voorkant en beding op achterkant = onrechtmatig.
Beiden op voorkant = loutere indicatie en geen bindende leveringstermijn.

Is een beding dat bepaalt in de AV dat de onderneming de overeenkomst van bepaalde duur kan opzeggen eenzijdig, mits betalen van een schadevergoeding van 1 euro geldig?

Ja/neen, echter geen nietigheid op basis van de zwarte lijst, art. VI. 83, 10° WER, omdat er sprake is van strikte interpretatie, maar op grond van de algemene toetsingsnorm (reflexwerking uitgaande van de zwarte lijst).

Is een beding dat gaat als volgt: "consument kan bij WP van de onderneming aanspraak maken op een vergoeding naar gemeen recht", geldig of niet?

Neen, want onrechtmatig, volgens art. VI. 83, 17°WER:

Wederkerigheidsvereiste: check.
Gelijkwaardigheidsvereiste: niet check! Bewijslast immers fundamenteel verschillend, want C. moet omvang bewijzen en O. niet.

Er zijn RC die zeggen dat wel voldaan aan vereiste van gelijkwaardigheid.
Gevolg is voor ondernemingen dan dat moeilijk is te voldoen aan vereiste inzake gelijkwaardigheid zonder zich al te kwetsbaar op te stellen (mogelijk grote financiële implicaties). Ondernemingen stellen zich tevreden met vergoeding voorzien in burgerlijk recht bij laattijdige betaling (2% nalatigheidsinteresten vanaf ogenblik IGS).

Biedt de regeling rond art. VI. 83, 24° WER een meerwaarde ten aanzien van gemeen recht?

Ja, want de sanctie is verschillend, waardoor voordeliger voor consument.

Wat is het doel van een uitdrukkelijk ontbindend beding?

Ondernemingen zullen het opnemen, zodat ze niet steeds naar de rechtbank moeten stappen om de ontbinding van de overeenkomst te verkrijgen en dus niet afhankelijk worden van de beoordeling van de rechter mbt ernst van de wanprestatie.

Wat wordt bedoeld met 'de reflexwerking van de zwarte lijst'?

De rechter laat zich bij het toepassen van de algemene toetsingsnorm wel eens leiden door datgene wat in de zwarte lijst wordt verboden.
Bijvoorbeeld: indien bepaald beding niet letterlijk verboden door ZL, maar lijkt er sterk op doordat consument vergelijkbare impact ervaart, dan gaat men dit toch ook kennelijk onevenwichtig beschouwen.

Wat kan met doen met een beding waarbij de onderneming haar aansprakelijk uitsluit voor zware fout van UA waarop ze beroep heeft gedaan?

Aanpakken op basis van de ATN, want niet op basis van ZL, want UA is geen lasthebber en is ook geen aangestelde!

Wat is de meerwaarde van art. VI. 83, 13° WER, cf. niet kunnen exonereren voor schade die voortvloeit uit niet-uitvoeren van de essentie van de overeenkomst?

Men kan zich exonereren voor zware fout/opzet van UA, LH, aangestelden, cf. gemeen recht.

Wat met het beding: "wij sluiten onze aansprakelijkheid uit in geval van fout".

Sommige RS en Steennot zegt hier dat beding wellicht nietig zal zijn, want consument wordt misleid hier. Transparantievereiste niet voldaan (duidelijkheid en begrijpelijkheid - strikte invulling).

Wat kan je een fitnessonderneming als jurist aanraden in het kader van opname van exoneratiebedingen in AV?

Onderscheid maken:

Materiële schade.
Lichamelijke schade.

Algemeen exoneratiebeding is onduidelijk en misleidend.

Wat als men in een overeenkomst gesloten voor één jaar een beding van stilzwijgende verlenging voorziet van onbepaalde duur?

Is voordeliger voor consument, daar deze ten allen tijde kan opzeggen en niet enkel bij tijdig verzet.

Quid met arbitragebedingen in B2C-overeenkomsten?

Art. VI. 83 WER moet strikt worden geïnterpreteerd en dus is dergelijk beding niet onrechtmatig volgens consumentenrecht, maar nu wel andere rechtsgrond die verbiedt: ADR-RL: gekwalificeerde ADR-entiteiten.
Er is ook steeds de ATN!!!

Kan de Belgische consumentenombudsdienst gekwalificeerd worden als arbitrage?

Neen, levert louter adviezen af en geen beslissingen waardoor partijen gebonden zijn.

Onderneming (gevestigd te Brussel) bepaalt in een overeenkomst met consument die in Oostende woont dat de rechtbank van de plaats waar de onderneming gevestigd is, ten allen tijde bevoegd is. Onrechtmatig? Hoe kan onderneming artikel (zie antwoord) omzeilen?

Geen strijdigheid met zwarte lijst, daar bevoegdheidsbeding overeenkomt met één van drie plaatsen, zie art. 624, 1°, 2°, 4° Ger.W.:

Naar keuze van de eiser:

WP V.
Plaats waar VB ontstaan.
Plaats waar VB moet worden uitgevoerd/is uitgevoerd.

En dan geacht in overeenstemming te zijn met art. VI. 83, 23° WER.
Ondernemingen zullen trachten te omzeilen door bijvoorbeeld te bepalen dat alle verbintenissen zullen worden geacht te worden uitgevoerd op de plaats van de zetel. Echter zal rechter blijven kijken naar feitelijke plaats van uitvoering - kennelijk onevenwicht R&P partijen, want niet overeenstemmend met werkelijkheid.

Is er een andere manier om de rechter te overtuigen van onrechtmatig bevoegdheidsbeding (buiten ZL om)?

Ja, ATN!!!

Stel dat je in de AV beding zou opnemen waarin je bepaalt dat het de consument is die bewijs moet leveren van bevrijdende betaling: onrechtmatig?

Neen, zie gemeen recht = bevestiging ervan.

Stel dat je in de AV beding zou opnemen waarin je bepaalt dat het de consument is die bewijs moet leveren van onderneming die niet aan leveringsplicht heeft voldaan: onrechtmatig?

Ja, volgens gemeen recht ligt normaliter bewijslast bij onderneming en nu omgekeerd in nadeel van consument, onrechtmatig, zie ZL: art. VI. 83, 21° WER.

Kan je op basis van de RS HvJ ivm tweede criterium ATN "andere bedingen in de overeenkomst" wederkerigheidsvereiste gaan doortrekken/veralgemenen naar andere types van bedingen, waarvoor deze vereiste niet specifiek voorzien is in de ZL? Creatie impliciet wederkerigheidsbeginsel door HvJ?

Dit zou te ver gaan: Steennot en meerderheid binnen RS en RL. ATN handelt over "kennelijk" onevenwicht en anders zou elk onevenwicht kunnen bestreden worden. Was de bedoeling dat rechter een marginaal toetsingsrecht kreeg!!!

Welke criteria voor ATN werden door HvJ toegevoegd?

Indicatieve lijst oneerlijke bedingen.
Toets aan suppletief recht.

Hospitalisatieverzekeringen: verzekeringsmaatschappijen gaan vaak mate van tussenkomst medische kosten bij bestaande ziekten uitsluiten: ratio?

Risico heeft zich al gerealiseerd, want al gehospitaliseerd. Principieel geen onrechtmatig beding, cf. niet tussenkomen in kosten medische ingrepen bestaande ziekten, zelfs indien consument niet op hoogte op moment sluiten overeenkomst = onrechtmatig!!!

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Consumentenrecht

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding