Startpagina / Samenvattingen / Culturele perspectieven op het klimaatdebat / kunst-boettger-ecokritiek

Ecokritiek - leeswijzer v Suzaan Boetger - Anne-Sophoe De Mey - leeswijzer

Q: Hoe kunnen volgens Suzaan Boettger de weinige kunstcritici die zich met ecokritiek bezig houden, het best worden begrepen?

In hun relatie tot twee factoren' * de context vd contemporaine kunstwereld (deel 2+3) * de wijze waarop natuur in kunst wordt ingezet (deel 4)

Q: Kunstenaars die ecokritische kunst produceren

Houden zich vaak bezig met projecten die geen verkoopbare objecten opleveren. De weergave v kunstprojecten d ie ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen in hun relatie tot verschillende samenlevingen trachten te begrijpen, duikt om deze reden zelden op in galerijen

Q: LEESWIJZER 3. (reden 2) een andere reden voor minimale aanwezigheid v eco -kunst in tentoonstellingen, is volgens S Boettger gelegen in

...het feit dat duurzaamheid ( sustainability) te weinig in t licht v haar culturele dimensies wordt begrepen.

Q: Wat werd behandeld in deze volgens Boettger 'vroege ecokritische' publicaties?

Het romantische werk v 19e-eeuwse landschapsschilders (mn John Constable + Theodore Rousseau ) wordt geïnterpreteerd binnen de contemporaine maatschappelijke contex t van - de privatisering v openbare grond - en het ijveren voor natuurbehoud

Q: Deze focus op deconstructivisme zie je volgens Boettger ook in de kunstgeschiedenis terug:

In samenhang met de langzame opkomst vd literaire ecokritiek in de jr 1990, begrijpen we ook twee grote Amerikaanse overzichtstentoonstellingen, gewijd aan historieschilderkunst, het sociale en culturele landschap vh Amerikaanse westen in relatie tot politieke ideologieën.

Q: Deze tentoonstellingen gaan kritisch in op de beeldvorming vh Amerikaanse westen

Ze wijzen oa op de hiermee samenhangende uitbuiting v Native Americans die, door de verheerlijking vd 'ongerepte' plaatselijke natuur, aan het zicht wordt onttrokken. S. Boettger noemt de kritische houding die in deze tentoonstelling wordt ingenomen, een voorbeeld voor ecokritiek binnen de kunstgeschiedenis

41 belangrijke vragen over Ecokritiek - leeswijzer v Suzaan Boetger - Anne-Sophoe De Mey - leeswijzer

LEESWIJZER 1

Itt de grote hoeveelheid Literatuurwetenschappelijke teksten die gebruikmaken v eco-kritiek of zich op ecokritische praktijken bezinnen is er binnen de kunstgeschiedenis vd 21e eeuw geen sprake ve systematische ecokritiek.

Hoe noemt de auteiur dit theoretisch gebrek in de kunstgeschiedenis?

S Boettger noemt dit theoretisch gebrek (het geen sprake zijn ve systematische ecokritiek in de kunstgeschiedenis 21e eeuw)
paradoxaal:

1- kunst is nl erg aanwezig binnen de huidige cultuur. Ook hebben de media het steeds vaker over klimaatverandering

2- Bovendien is de verbeelding v natuur, door de eeuwen heen, een geliefd onderwerp in de kunst

Hoe kunnen volgens Suzaan Boettger de weinige kunstcritici die zich met ecokritiek bezig houden, het best worden begrepen?

In hun relatie tot twee factoren"

* de context vd contemporaine kunstwereld (deel 2+3)
* de wijze waarop natuur in kunst wordt ingezet (deel 4)

Kunstenaars die ecokritische kunst produceren

Houden zich vaak bezig met projecten die geen verkoopbare objecten opleveren. De weergave v kunstprojecten die ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen in hun relatie tot verschillende samenlevingen trachten te begrijpen, duikt om deze reden zelden op in galerijen

LEESWIJZER 3. (reden 2)

een andere reden voor minimale aanwezigheid v eco-kunst in tentoonstellingen, is volgens S Boettger gelegen in

...het feit dat duurzaamheid (sustainability) te weinig in t licht v haar culturele dimensies wordt begrepen.

LEESWIJZER 4 (reden 3)

Boettger beargumenteert dat een andere reden voor t gebrek aan interesse in ecokritische kunst en ecokunstkritiek gelegen kan zijn in

de traditie vd landschapskunst

Boettger overloopt verschillende kunsthistorische tradities waarbinnen
'natuur' als vehikel voor menselijke emoties of sociale posities wordt gebruikt of geïnterpreteerd:

Deze eerbiedige houding tov de natuur in de kunst werd in de 19e-eeuw officieel vastgelegd in t academische genre 'Landschap'.

Boettger: 19e-eeuwse landschapschilderkunst was echter de aanleiding voor twee publicaties (1986 + 2000) die ze als vroege ecokritiek beschouwt.

Wat werd behandeld in deze volgens Boettger 'vroege ecokritische' publicaties?

Het romantische werk v 19e-eeuwse landschapsschilders (mn John Constable + Theodore Rousseau) wordt geïnterpreteerd binnen de contemporaine maatschappelijke context van

- de privatisering v openbare grond
- en het ijveren voor natuurbehoud

LEESWIJZER 5

Welke overeenkomsten ziet de auteur tussen de late opkomst vd ecokritiek binnen de literatuurwetenschappen en binnen de kunstgeschiedenis?

- De ontwikkelingen binnen de kunstgeschiedenis lopen deels parallel met de ontwikkelingen binnen de literatuurwetenschappen
- deels volgen zij die ontwikkelingen

Boettger begrijpt de trage opkomst v ecokritiek binnen de literatuur-wsen
in relatie tot de sociale bewegingen in de jaren 60 en 70 vd 20e eeuw

Hoewel ecologie in deze periode op politiek vlak vrij belangrijk wordt bevindt t impact vh engagement vd sociale bewegingen op de L.W-en zich mn op andere gebieden, zoals:

* sociale ongelijkheid. . Bovendien beperkt deze focus zich eerst tot
* taalkundige theorieën, samenhangend met de dominantie vh deconstructivisme en de kritische theorie in de filosofie

Deze focus op deconstructivisme zie je volgens Boettger ook in de kunstgeschiedenis terug:

In samenhang met de langzame opkomst vd literaire ecokritiek in de jr 1990, begrijpen we ook twee grote Amerikaanse overzichtstentoonstellingen, gewijd aan historieschilderkunst, het sociale en culturele landschap vh Amerikaanse westen in relatie tot politieke ideologieën.

Deze tentoonstellingen gaan kritisch in op de beeldvorming vh Amerikaanse westen

Ze wijzen oa op de hiermee samenhangende uitbuiting v Native Americans die, door de verheerlijking vd 'ongerepte' plaatselijke natuur, aan het zicht wordt onttrokken.

S. Boettger noemt de kritische houding die in deze tentoonstelling wordt ingenomen, een voorbeeld voor ecokritiek binnen de kunstgeschiedenis

LEESWIJZER 6

In de jr 60 vd 20e eeuw is er volgens Boettger sprake v verzet om kunst te associëren met 'natuur'. Waarom?

Een engagement voor 'natuur' wordt door deze kunstenaars en critici geïnterpreteerd als een romantische geidealiseerde houding die tot middelmatige kunst leidt. (niet vooruitstrevend, te 'soft')

Welke kunstenaar citeert Boettger in dit verband?

Kunstenaar Robert Smithson, die er vanuit deze visie voor kiest om zijn werken te plaatsen in locaties die, vanwege hun ideologische complexiteit en geografische afgelegenheid, moeilijk te idealiseren zijn.

In de loop vd jaren 70 vd 20e eeuw verhouden kunstenaars zich in hun werk echter op een andere manier tot hun omgeving:

Anders dan Smithsons 'Earthworkers' en de werkers van Land Artists, die hun werk vooral in vormelijke aspecten in dialoog laten gaan met hun omgeving, OZ-deze kunstenaars hoe kunst ecologisch bewustzijn in de hand kan werken.

Dit doen ze door bezoekers bepaalde aspecten vd omgeving anders te laten ervaren, bv in observatoria die tegelijk voor een heropleving vd plaatselijke omgeving zorgen [lokaliteit]

LEESWIJZER 7

In 1992 wordt in New York een eerste grote tentoonstelling gewijd aan de relatie tussen contemporaine kunstenaars en het milieu:

Fragile ecologies, contemporary artists' interpretationd and Solutions
(1e TT in NY 1992- relatie tussen contemporaine kunstenaars en t milieu)

In de bijbehorende catalogus wordt vr t eerst onderscheid gemaakt tussen de termen 'environmental' en 'ecologica'.

Fragile ecologies, contemporary artists' interpretationd and Solutions (1e TT relatie tussen contemporaine kunstenaars en t milieu): catalogus legt contemporaine denkwijze v + over ecokritische kunstenaars bloot

Boettger stelt dat de bijbehorende TTtscatalogus de contemporaine denkwijze van en over ecokritische kunstenaars blootlegt: Zo ligt de (pragmatische) focus v deze ecokritische kunstenaars bij het herstel v plaatselijke ecosystemen ipv bij een theoretische herinterpretatie vh concept 'natuur'.

Deze evolutie v ecokritische denkbeelden loopt opnieuw parallel met de evolutie v ecokritiek in de letterkunde

...waarin de menselijke ervaring v natuur wordt begrepen in relatie tot culturele, historisch gevormde denkbeelden over natuur

LEESWIJZER 8

In 1999 wordt in t Duitse Aken de tentoonstelling Natural reality: artistic positions between nature and culture georganiseerd

Een TT die zowel ecokritische kunst als de studie hiervan een nieuwe richting doet inslaan. Deze TT en de bijbehorende catalogus m duidelijk dat er sprake is v ideeën in transitie:

* Enerzijds herkent Boettger hier een voor contemporaine ecokunst typerende houding die doet denken aan deep ecology: hierin wordt benadrukt dat de menselijke cultuur een onderdeel is vd natuur.

* Anderzijds wordt natuur op deze TT, vrijwel voor t eerst binnen de kunstgeschiedenis, ook als gevolg v menselijke ervaringen en cultuur begrepen

Deze tentoonstelling in Aken (1999) herinterpreteert bovendien de rol v ecokritische kunstenaars

...die hier worden gezien als denkers die bruggen kunnen slaan tussen verschillende intellectuele disciplines.

Kunstenaars worden aangemoedigd zich niet louter bezig te houden met de projecten om specifieke omgevingen te herstellen of te laten heropleven,

maar om als 'publiek intellectueel' een holistisch perspectief op natuur en cultuur te bieden.

Wat kan ecokritische kunst volgens bovenstaande visie bewerkstelligen?

Ecokritische kunst kan, volgens deze visie, daadwerkelijk ingrijpen in de bestaande maatschappij door alternatieve waarden en denkwijzen over ecologie en milieu voort te brengen.

Suzaan Boettger vergelijkt de mogelijke impact die beeldende kunst kan hebben met de impact van literatuur. Op welke wijze werkt kunst volgens Boettger als 'ecologische kracht' (ecologica force)

Ze stelt dat beeldende kunst, misschien wel sterker dan literatuur, in staat is om de structuur waarmee het werkt (taal-literatuur, beelden- visuele kunst) om te vormen tot een open, non-lineair proces v wederzijdse beïnvloeding.

Op die wijze werkt kunst als 'ecologische kracht' (ecologica force)

LEESWIJZER 9
Vanaf wanneer maakt het idee dat kunst kan ingrijpen in het maatschappelijk systeem opgang binnen de ecokritische kunst?

Vanaf 1999. Vanaf 2001 worden dergelijke kunstwerken door criticus Malcolm Miles systematisch 'milieuactivistische' (environmentalist) kunst genoemd

Waartegen zet deze definitie v Malcolm Miles (milieuactivistische kunst) zich af?

Deze definitie zet zich af tegen wat vanaf de jr 1970 onder 'eco art' of ecologische kunst wordt verstaan, nl kunst die uit natuurlijke en/of ecologische materialen bestaat.

Deze eco-kunst houdt zich slechts zijdelings met concrete ecologische vraagstukken bezig.

Eco-art of ecologische kunt (vanaf jr 70) =

kunst die uit natuurlijke en/of ecologische materialen bestaat.

Boettger citeert bedenkingen v verschillende critici mbt de toepassing vd term 'environmentalist' op kunstwerken

(bv de kunst die vanaf de jr 70 werd verstaan onder eco-art)

Critica Jane Bennett wijst er bv op dat de term 'environmentalist' (milieuactivistische kunst) niet-menselijke dingen en contexten als passief dreigt weer te geven, als datgene wat zich simpelweg 'rond de mens' bevindt (=milieu)

Wat stelt Suzaan Boettger over deze bedenking van Jane Bennett mbt de term 'environmentalist'?

Boettger stelt dat Bennett in deze letterlijke interpretatie vh woord 'environmentalist' voorbijgaat aan de ecotheoretische herkomst vh woord;

ze hoopt echter dat dergelijke interpretaties de aanzet zullen geven voor een verruimd begrip vd term 'environmentalist',

Wat betekent milieuactivisme toegepast op kunst? Op welk belang wijst Suzaan Boettger in deze?

Toegepast op kunst, betekent milieuactivisme dat het kunstwerk blijk geeft v zowel het holistische, ecologische idee dat alles met elkaar verbonden is, als v politieke intenties die voorbij het louter esthetische gaan.

Boettger wijst op het belang v deze politieke visie binnen kunsthistorische ecokritiek: ze beschouwt theorieën die ingaan op de desastreuze effecten vh kapitalisme op het klimaat, dan ook als onontbeerlijk.

LEESWIJZER 10

In 2009 verschijnt een eerste bundeling v teksten over de toepassing v ecokritiek op visuele kunst: A Keener perceptiën, ecocritical studies in American art history

Hierin stellen de redacteurs dat er sprake is van een 'environmental turn' binnen de cultuurwetenschappen.

* Idd sluit de kunsthistorische toepassing v ecokritiek in deze bundel zich aan bij diens tegenhanger binnen de literatuurwetenschappen.

* Tegelijk stelt de auteur (Boettger?) dat verschillende teksten in deze bundel literatuurwetenschappers kunnen tonen hoe een 'ecologische esthetiek'

- niet alleen bestaat uit politieke bedoelingen, maar
- ook uit een specifieke toepassing v materiaal, techniek en stijl.

Deze visie past auteur Rebecca Solnit bv toe in haar interpretatie vd techniek v fotografen Ansel Adams en Eliot Porter.

LEESWIJZER 11
Een vb vd hedendaagse ecokritische focus op de onhoudbaarheid vh onderscheid tussen mens en niet-mens

In t werk v fotograaf Subhankar Banerjee. Zijn werk sluit aan bij dat v andere milieuactivistische kunstenaars omdat het oog heeft voor de vaak conflicterende belangen v alle betrokken partijen in wat gewoonlijk onder 'milieu' wordt verstaan.

(alle betrokken partijen: menselijke en niet-menselijke, net zo goed als economische, technologische, biologische en staatkundige)

Ook het werk v kunsthistoricus T.J. Demos houdt zich bezig met deze nieuwe beweging binnen de kunsthistorische ecokritiek

Kusthistoricus T.J. Demos: ipv bewustzijn te creëren over de uitputting v natuurlijke hulpbronnen en de vernietiging v ecosystemen (een doel dat volgens Demos tegenwoordig wordt nagestreefd door de massamedia)

focust hij zich op de verschillende belangen die meespelen in het nadenken over duurzaamheid. Hij wijst erop dat natuur vaak begrepen wordt in termen vd geldelijke waarde die ze voor grote bedrijven heeft:

natuur en de duurzaamheid ervan zijn dus geen neutrale begrippen, maar veronderstellen altijd bepaalde belangen, terwijl ze andere belangen dan weer uitsluiten.

Boettger herkent in Demos' publicaties een unieke combinatie v twee discoursen die ze als 'post-nature' en 'rights of nature' interpreteert.

* Demos' 'post-nature'-visie sluit aan bij t werk v o.a filosoof Bruno Latour:.

Deze problematiseert het idee ve autonome natuur, dat te weinig erkent dat deze 'natuur' zowel op taalkundig als materieel gebied v menselijke makkelij is.

* Tegelijk steunt Demos het 'rights of nature'-activisme v agrarische samenlevingen die zich verzetten tegen de gevolgen vd globalisering op inheemse landbouwproducten- en technieken.

Demos wijst in zijn werk op de affiniteiten v beide discoursen en verleent tegelijk zichtbaarheid aan het probleem v 'klimaatrechtvaardigheid', waarin agrarische samenlevingsvormen slechts zelden gehoord worden.

De twee discoursen in het werk v kunsthistoricus T.J Demos:

* de 'post-nature'-visie
* het 'rights of nature'-activisme

LEESWIJZER 12
de druk op milieuactivistische kunstenaars en schrijvers

Naarmate de gevolgen v KV zichtbaarder worden, vergroot de druk op milieuactivistische kunstenaars om functioneel werk te maken

Dit in tegenstelling tot milieuactivistische schrijvers. (Ik: is dat wel zo?)

Milieuactivistische kunst wordt steeds vaker beoordeeld in termen v zijn instrumentele waarde.

Milieuactivistische kunst wordt steeds vaker beoordeeld in termen v zijn instrumentele waarde. Verbind dit met kunsthistorica Emily Eliza Scott

Kunsthistorica Emily Eliza Scott stelt bijv in 2013 dat er sprake is ve 'educational turn' binnen de de kunstwereld:

milieuactivistische kunstwerken zijn volgens haar immers t resultaat v onderzoeksprojecten. Scott stelt vast dat dergelijke kunstwerken vaak plaatsvinden binnen kunstenaarscollectieven.

Milieuactivistische kunstenaars gaan samenwerken:

* vanuit een bekommernis om een gedeeld ecosysteem
* of omdat ze in verschillende regionale contexten, verspreid over de wereld, een gelijkaardige werkwijze toepassen.

Emily Eliza Scott
De auteur (Boettger? Of Scott?) vgeeft voorbeelden v twee kunstenaarscollectieven die actieve participatie v hun 'publiek' vragen.

kunstenaarscollectieven die actieve participatie vh publiek

E.E.Scott stelt dat derg projecten, vanwege hun interdisciplinaire en sociaal-geëngageerde aanpak, kunst als onderling verbonden systeem voorstellen dat
zo tegenwicht vormt tegen de kapitalistische zucht naar verkoopbare objecten.

Scott begrijpt zulke kunstwerken als een verzameling netwerken die tonen hoe materialen op 'ecologische' wijze bestaan, nl in complexe verstrengeling met talrijke sociale, economische en politieke systemen.

In TT worden dergelijke kunstwerken ahv documentatiemateriaal gepresenteerd

In Tentoonstellingen worden dergelijke kunstwerken (kunst als onderling verbonden systeem?) ahv documentatiemateriaal gepresenteerd

Deze objecten, kaarten, teksten, foto's enz vertellen weliswaar dat t kunstwerk een ecologisch bewustzijn als onderwerp heeft, maar spreken zelf veeleer tot het verstand vd toeschouwers dan dat ze deze tot

- een verscherpte aandacht voor en
- veranderde waarneming van het object aanzetten.

De auteur stelt dat ecokritische visuele kunst en literatuur, waar het over deze visie op 'materie' gaat, een heel ander weg zijn ingeslagen:

Waar visuele kunstenaars en kunstcritici sceptisch zijn over de mogelijkheid ve object om specifieke ideeën uit te drukken en deze zelf voort te brengen

gaan literatuurwetenschappers die ecokritiek beoefenen, uit van de manieren waarop materie zelf resoneert en als 'agency' kan worden begrepen.

LEESWIJZER 13

Hoe moet kunst reageren op een sociale crisis?

Boettger citeert klimaatactivist Bill Mc Kibben die in 2005 stelt dat kunst de denkwijze v mensen moet veranderen.

Boettger noemt dit de doorsnee manier om het over de activistische mogelijkheid v kunst te hebben:

kunst wordt hier begrepen als iets dat individuele verandering mogelijk maakt, maar daarbij geen grootschalige politieke structuren aanpakt

Boettger bespreekt de positie v kunstcriticus Malcolm Miles. Waarom noemt ze Miles werk uniek binnen de huidige generatie ecocritici?

Vanwege zijn interesse in de werking v zowel esthetische en formele
als expliciet politieke elementen in ecokritische kunst.

Boettger stelt dat de meeste ecocritici erkennen dat het absolute onderscheid tussen termen als kunst en politiek, handelingspotentieel en materialiteit wegvalt

Demos stelt dat kunst zich niet mag laten herleiden tot sociologische beoordelingen, maar haar eigen vormelijke en theoretische complexiteit moet behouden + de ambiguïteit v haar betekenissen moet omarmen

Volgens Demos is t aan de toeschouwer om steeds wisselende betekenissen toe te kennen aan kunstwerken.

In welke bespreking herkent Boettger deze visie van Demos?

In een bespreking door kunsthistorica Scott vd video Raptor's rapture

Scott interpreteert deze video in functie vd betekenissen die de hierin zichtbare verstrengelingen tussen mens en niet-mens, natuur en geschiedenis, materie, geluid en tijd opwekken.

Boettger beschouwt deze focus als de weg die voor hedendaagse ecocritici het meest vruchtbaar kan zijn

Waarom beschouwt Boettger de focus v Scott [+ Demos] als de meest vruchtbare weg voor hedendaagse ecocritici?

deze vorm v ecokritiek heeft de complexe interactie tussen ecosystemen niet alleen als onderwerp, maar bewerkstelligt deze interactie tegelijk ook zelf

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Culturele perspectieven op het klimaatdebat

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Ecokritiek - leeswijzer v Suzaan Boetger - Anne-Sophoe De Mey - leeswijzer

Ecokritiek - leeswijzer v Suzaan Boetger - Anne-Sophoe De Mey

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

Ecokritiek - leeswijzer v Suzaan Boetger - Anne-Sophoe De Mey - leeswijzer

41 belangrijke vragen over Ecokritiek - leeswijzer v Suzaan Boetger - Anne-Sophoe De Mey - leeswijzer

Hoe kunnen volgens Suzaan Boettger de weinige kunstcritici die zich met ecokritiek bezig houden, het best worden begrepen?

Kunstenaars die ecokritische kunst produceren

LEESWIJZER 3. (reden 2)een andere reden voor minimale aanwezigheid v eco-kunst in tentoonstellingen, is volgens S Boettger gelegen in

LEESWIJZER 4 (reden 3)Boettger beargumenteert dat een andere reden voor t gebrek aan interesse in ecokritische kunst en ecokunstkritiek gelegen kan zijn in

Boettger overloopt verschillende kunsthistorische tradities waarbinnen'natuur' als vehikel voor menselijke emoties of sociale posities wordt gebruikt of geïnterpreteerd:

Wat werd behandeld in deze volgens Boettger 'vroege ecokritische' publicaties?

LEESWIJZER 5Welke overeenkomsten ziet de auteur tussen de late opkomst vd ecokritiek binnen de literatuurwetenschappen en binnen de kunstgeschiedenis?