Startpagina / Samenvattingen / Culturele perspectieven op het klimaatdebat / natuur-menselijk-landschap

Mens-natuur verhoudingen - tussen Arcadië wildernis - Matthijs Schouten

Q: Thomas Cole in 1835 (Amerikaanse schilder)

Thomas Cole verwoordde in 1835 een sentiment dat ook in de Amerikaanse natuurbeschermingsbeweging , die in de 2e helft vd 19e eeuw opkomt, een grote rol zou spelen: 'Want die afgelegen landschappen waarvan de natuur haar handen nooit heeft afgetrokken, beroeren de geest met een diepere emotie dan datgene wat door mensenhand is aangeraakt.'

Q: Natuurbescherming in Europa? Waarom had dit (al veel sneller) een andere kleur dan in de V.S?

In Europa was de invloed vd mens op natuur en landschap veel evidenter. Hier ontstond in natuurbeschermingskringen al vroeg een discussie over de wenselijkheid v menselijk ingrijpen in natuurreservaten

Q: Wanneer ontstaat naast de wilde, oorspronkelijke natuur een bedwongen natuur?

Vanaf het moment dat de mens landbouw en veeteelt gaat bedrijven, ontstaat naast de wilde, oorspronkelijke natuur een bedwongen natuur.

Q: !! Wiens opvattingen gaven voor dit debat (hoe en wanneer) wetenschappelijke oplossing? Welke invloed had dit op het natuurbeheer in Nederland?

De ecoloog Victor Westhoff gaf in de jr 40 vd 20e eeuw een wetenschappelijke oplossing voor dit debat waar esthetische en emotionele argumenten vaak de toon aangaven. Hij wees erop dat de invloed vd mens niet altijd verarmend hoeft te werken op de natuur:Traditionele landbouwpraktijken hadden juist geleid tot allerlei soortenrijke plantengemeenschappen. Deze vegetatietypen, waarvoor hij de term 'halfnatuurlijk' introduceerde, waren op ecologische gronden net zo beschermingswaardig als de meer natuurlijke gemeenschappen. En voor t behoud vd halfnatuurlijke vegetatie was een constant menselijk ingrijpen juist vereist . Zijn opvattingen bepaalden decennialang het natuurbeheer in Nederland

Q: !! Wanneer vormt zich een derde domein in de belevingswereld over natuur? Hoe ziet dit eruit?

Met de opkomst vh stedelijk milieu vormt zich een 3e domein in de belevingswereld . Er tekent zich in het visuele landschap een gradiënt af van een grotendeels door de mens bepaalde omgeving naar een zich geheel aan de menselijke invloedssfeer onttrekkende werkelijkheid: Stad en wildernis vormen de uitersten op de schaal v menselijke beïnvloeding met daartussen het pastorale landschap, waarin het gecultiveerde en het natuurlijke zich met elkaar verenigen.

11 belangrijke vragen over Mens-natuur verhoudingen - tussen Arcadië wildernis - Matthijs Schouten

Thomas Cole in 1835 (Amerikaanse schilder)

Thomas Cole verwoordde in 1835 een sentiment dat ook in de Amerikaanse natuurbeschermingsbeweging, die in de 2e helft vd 19e eeuw opkomt, een grote rol zou spelen:

'Want die afgelegen landschappen waarvan de natuur haar handen nooit heeft afgetrokken, beroeren de geest met een diepere emotie dan datgene wat door mensenhand is aangeraakt.'

Natuurbescherming in de V.S was en is in de 1e plaats behoud van wildernis. Welke kanttekeningen zijn hierbij te plaatsen?

Hetgeen men in nationale parken en natuurreservaten poogde te bewaren was niet altijd een werkelijk ongerepte wildernis. Dit werd pas veel later duidelijk

wat men had aangezien voor ongerepte natuur, was in feite een landschap dat sterk bepaald was door de oorspronkelijke bewoners v Amerika.

1000en jaren lang had de Amerikaanse indiaan grote invloed op de natuur uitgeoefend, o.m. door selectieve jacht en door het gebruik van vuur, waarmee hij een vegetatiestructuur in stand hield die bep soorten wild bevoordeelde.

Natuurbescherming in Europa? Waarom had dit (al veel sneller) een andere kleur dan in de V.S?

In Europa was de invloed vd mens op natuur en landschap veel evidenter.

Hier ontstond in natuurbeschermingskringen al vroeg een discussie over de wenselijkheid v menselijk ingrijpen in natuurreservaten

Wat betekende natuurbehoud aanvankelijk in Nederland? Welk debat speelde hierin een rol?

In een land als Nederland, waar vrijwel geen wilde natuur meer was overgebleven, betekende natuurbehoud aanvankelijk voor velen de bescherming vd fraaie pastorale landschappen die als gevolg vd intensiveringsprocessen in de landbouw dreigden te verdwijnen.

Voor het in stand houden vh karakter v zulke gebieden was een zeker menselijk ingrijpen uiteraard noodzakelijk.

Anderen daarentegen betoogden dat men in de reservaten de natuur juist met rust diende te laten omdat echte natuur zich niet met menselijk ingrijpen verdraagt. Er volgde een debat waar esthetische en emotionele argumenten vaak de toon aangaven.

Wanneer en waarom veranderde dit weer in de oude discussie tussen natuurlijk en halfnatuurlijke natuur (of: wel of geen menselijk ingrijpen) in Nederland?

In recente tijd is de oude discussie opnieuw opgelaaid, niet alleen onder natuurbeheerders maar ook in brede lagen vd samenleving.

Studies naar de beleving vd natuur laten zien dat veel mensen zich het prettigst voelen in een pastorale omgeving. Maar er zijn meer en meer Nederlanders die een halfnatuurlijk landschap als kunstmatig ervaren en die de voorkeur geven aan natuur waaruit de invloed vd mens afwezig lijkt.

!! Waar gaat dit recente debat over? Welke twee beelden staan daarin tegenover elkaar?

De oude discussie over wel of niet menselijk ingrijpen in natuurreservaten laait weer op. In dit recente debat gaat het vaak minder om de natuur zelf dan om de belevingswaarde ervan.

Twee beelden staan hierin tegenover elkaar:

* de natuur als Arcadië
* de natuur als wildernis

Beide beelden hebben een respectabele leeftijd in de westerse cultuurhistorie.

Wanneer ontstaat naast de wilde, oorspronkelijke natuur een bedwongen natuur?

Vanaf het moment dat de mens landbouw en veeteelt gaat bedrijven, ontstaat naast de wilde, oorspronkelijke natuur een bedwongen natuur.

!! Wiens opvattingen gaven voor dit debat (hoe en wanneer) wetenschappelijke oplossing? Welke invloed had dit op het natuurbeheer in Nederland?

De ecoloog Victor Westhoff gaf in de jr 40 vd 20e eeuw een wetenschappelijke oplossing voor dit debat waar esthetische en emotionele argumenten vaak de toon aangaven.

Hij wees erop dat de invloed vd mens niet altijd verarmend hoeft te werken op de natuur:Traditionele landbouwpraktijken hadden juist geleid tot allerlei soortenrijke plantengemeenschappen.

Deze vegetatietypen, waarvoor hij de term 'halfnatuurlijk' introduceerde, waren op ecologische gronden net zo beschermingswaardig als de meer natuurlijke gemeenschappen. En voor t behoud vd halfnatuurlijke vegetatie was een constant menselijk ingrijpen juist vereist.

Zijn opvattingen bepaalden decennialang het natuurbeheer in Nederland

!! Wanneer vormt zich een derde domein in de belevingswereld over natuur? Hoe ziet dit eruit?

Met de opkomst vh stedelijk milieu vormt zich een 3e domein in de belevingswereld.

Er tekent zich in het visuele landschap een gradiënt af van een grotendeels door de mens bepaalde omgeving naar een zich geheel aan de menselijke invloedssfeer onttrekkende werkelijkheid:

Stad en wildernis vormen de uitersten op de schaal v menselijke beïnvloeding met daartussen het pastorale landschap, waarin het gecultiveerde en het natuurlijke zich met elkaar verenigen.

De drie domeinen in de belevingswereld vh landschap

- stad
- wildernis
- pastorale landschap

!! De waarde die men aan t eigen, beschaafde milieu toekende, veranderde in de loop der eeuwen steeds weer. In samenhang daarmee traden er veranderingen op in de beeldvorming rond de niet of minder gecultiveerde omgeving. Leg uit

De vroegstedelijke culturen in het Midden-Oosten en uit t Middellandse Zeegebied idealiseren de beschaving vd stad door deze te plaatsen tegenover de natuur die zij dan beschrijven in termen v chaos en barbarij.

Ook in de Griekse en Romeinse tradities wordt de wilde natuur soms gelijkgesteld met wanorde.

Aristoteles gebruikt voor de chaos die vooraf gaat aan vorm, ordening en doelmatigheid, het woord hyle, in mr concrete zin betekent dit 'woud'

...

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Culturele perspectieven op het klimaatdebat

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Mens-natuur verhoudingen - tussen Arcadië wildernis - Matthijs Schouten

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding