Het antropoceen - Denken over een nieuwe tijd - Verandering en verval

23 belangrijke vragen over Het antropoceen - Denken over een nieuwe tijd - Verandering en verval

Een terugkerend thema in het denken over natuur en duurzaamheid:

Terugkerend thema in het denken over natuur en duurzaamheid: 

dat een eens zo mooie wereld vol v natuurlijke schoonheid steeds verder raakt aangetast. Alsof de wereld door toedoen vd mens in staat v permanente achteruitgang verkeert. Het suggereert dat het vroeger beter was, dat de mens schuldig is, en dat het daarom onze taak is om t verhaal te keren en te werken aan herstel vd natuurlijke balans.

Die nieuwtestamentische christelijke cultuur: schuld, boete + verlossing (hangt aan thema 'wereld in harmonie met de natuur')

Hoe zien we de verlossing vroeger en vandaag de dag terug in onze verhouding tot de wereld om ons heen?

* Vanouds lag de verlossing in de overgave tot het evangelie.
* Tegenwoordig zien we dit steeds vaker terug in de voortvarende
   rationele aanpak om de wereld om ons heen weer op orde te brengen.

Leg uit waarom het discours rond thema 'wereld + natuur' vroeger en nu niet wezenlijk anders is.

Het discours vroeger en nu is niet wezenlijk anders (schuld, boete + verlossing):

- de wereld is in verval
- mensen hebben daar schuld aan
- verlossing is mogelijk voor wie gered wil worden
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

In welke stroming zien we dit discours met thema 'wereld in harmonie met de natuur/Hof v Eden'  terug? (ik: en de elementen schuld, boete en verlossing??)

Het is een sterk thema uit de romantiek, waarin de natuur als 'het goede' wordt beschouwd: wereld v harmonie + sublieme schoonheid.

Natuur is dan een grote bron v puurheid en eenvoud, een haast spiritueel beeld v maagdelijke wildernis, waar de leeuw en het lam naast elkaar in vrede in t altijd groene gras liggen en waar de mens woont als edele wilde

t beeld kan  gevangen worden in romantische landschapsschilderijen, omdat t een statische + onverstoorde harmonie weergeeft.

Waarom kan het beeld v maagdelijke wildernis (connotatie thema Hof v Eden)makkelijk worden gevangen in romantische landschapsschilderijen?

In de romantiek fungeert de natuur als 'het goede': een wereld v harmonie en sublieme schoonheid.

Het beeld v maagdelijke wildernis kan  makkelijk gevangen worden in romantische landschapsschilderijen, omdat t een statische + onverstoorde harmonie weergeeft.

De romantiek - De geschiedenis is rijk aam kunstenaars, denkers en politici die een 'terugkeer naar de natuur' bepleiten:

* Henry David Thoreau: trok zich terug in de natuur en beschreef zijn 
  bewondering ervoor.
* Frederik van Eeden (1860-1932): die in buurt v Bussum de commune
  Walden stichtte, vernoemd nr t boek van Thoreau.

ook v Eeden was kritisch op de verkwisting in de materialistische maatschappij. Hij richtte Walden in op basis v gemeenschappelijk grondbezit.

Wrang: t Nederlandse Walden ging ten onder aan financieel wanbeheer.

De 'verheerlijking vh natuurlijke ' als leitmotiv en het discours v steeds verdere aantasting vd natuur.

Welke filosoof had een naam voor deze redeneerlijn bedacht? Welke naam?

De filosoof Karl Popper (1902-1994) noemt deze redeneerlijn 'historicisme', de 'mythe vd oorsprong en de lotsbestemming'


Historicisme veronderstelt dat de loop vd geschiedenis een plot heeft, een vooraf te kennen of te beredeneren verhaallijn, vaak gebaseerd op een oorspronkelijk ideaalbeeld.


Dit is een belangrijke leidraad voor de meeste grote ideologieën.

Het 'historicisme' is een belangrijke leidraad voor de meeste grote ideologieën

* Zo volgt het socialisme een lijn v emancipatie en volksverheffing
* het liberalisme richt zich meer op de vrijheid en ontwikkeling vh individu
* het conservatisme richt zich op 'behoud vh goede', met een grote scepsis over maatschappelijke maakbaarheid.

Ideeën over de inrichting vd maatschappij volgen uit de aannames v die plot.

Het beeld ve 'goede natuur' is nog altijd alomtegenwoordig. 'Terug naar de natuur' is welhaast een verkoopargument geworden voor toerisme naar verre oorden (massatoerisme of toerisme voor de happy few)

Het is een oneigenlijk beeld ve utopische 'goede wereld'. Hoe beschreef historicus Lynn White (1907-1987) dit? Wat bedoelt hij daarmee?

Historicus Lynn White (1907-1987) omschreef dit beeld als een beeld v wildernis 'as it was before the first Kleenex was droppend'.

Een verheerlijking vh natuurlijke, waarin elke ingreep n aantasting is vh perfecte, n onvermijdelijke teloorgang vd oorspronkelijke natuurlijke harmonie.

De 'verheerlijking vh natuurlijke' als leitmotiv in de milieugeschiedenis. Waarvan is dit een tegenhanger?

Dit thema, dit leitmotiv vd 'verheerlijking vh natuurlijke' in de milieugeschiedenis werd gedomineerd door een discours v steeds verdere aantasting vd natuur,

waarmee het in feite een normatieve tegenhanger is v moderniseringsretoriek.

Historicisme (AI). At is het en waartoe kan het volgens Karl Popper leiden?

Historicisme is een filosofisch concept waarbij de ideeën over de inrichting van de samenleving worden afgeleid uit de veronderstelling van een specifiek verloop van de geschiedenis.

Karl Popper betoogt dat dit gevaarlijk kan zijn aan de hand van denkers zoals Plato, Hegel en Marx.

Hij waarschuwt dat het vasthouden aan een bepaalde plot of deterministische visie op de geschiedenis kan leiden tot autoritair denken en het beperken van individuele vrijheid.

De motieven van volmaakte oorsprong en v verval komen ook in vrijwel alle discoursen over milieu, natuur en duurzaamheid steeds weer naar voren.

De teloorgang vh volmaakte vraagt om herstel vd oorspronkelijke balans, waarin de invloed vd mens wordt teruggedrongen en waarin wordt gestreefd naar behoud, bescherming en uitbreiding vd natuur.

vb. In het Amerikaanse discours voor natuurbescherming wordt vaak gesproken over aangetaste wildernis, alsof er niet al 1000en jaren mensen wonen op het continent. (Thomas Jefferson hoopte dat hij, dwalend door t nieuwe land, nog levende mastodonten tegen zou komen)

Waarom moet zowel t beeld ve volmaakte oorsprong als dat v teloorgang en verval sterk betwijfeld worden? Vb v historicus die deze beelden betwijfelde?

Het beeld vd onaangetaste wildernis doet geen recht aan de historische werkelijkheid.

William Cronon (milieuhistoricus, 1954) schreef hierover een essay 'The trouble with wilderness, or getting back to the wrong nature'.

Nederland - met regelmaat laait een discussie op over het ideaalbeeld waaraan de gemaakte natuur moet voldoen (bv Oostvaardersplassen)

Wiens werk werd het uitgangspunt voor het natuurbeheer in de Oostvaardersplassen?

De ecoloog Frans Vera (1949) heeft op basis v natuurhistorisch OZ een oorspronkelijk beeld geschetst v halfopen Nederlandse landschappen, in stand gehouden door grote grazers.

Dit werd vervolgens t uitgangspunt vr t natuurbeheer in de Oostvaarders-plassen, met de heckrunderen, edelherten en konikpaarden. Het beheer dient hier dus een historisch beeld dat als ideaal wordt gepresenteerd.

A) Is Nederland hierin uniek?
b) Wat ontwricht het beeld vd mens in sublieme harmonie met de natuur

Nee. De studie van Cronon gaat vooral over de Amerikaanse beeldvorming v ongerepte wildernis.

Inmiddels weten we dat de aankomst vd mens op het continent, zo'n 12000 jr geleden, al snel leidde tot t uitsterven vd grote zoogdieren vh Pleistoceen, zoals de sabeltandtijger en de holenbeer.

Die realiteit ontwricht t beeld vd mens in sublieme harmonie met de natuur.

Het huidige oerwoud blijkt grotendeels de uitkomst v prehistorische bosbouw. Ideaaltypische natuurbeelden over volmaakte oorsprong zijn dus zeer twijfelachtig. Ook op t beeld v verval en aftakeling valt iets af te dingen:

Het beeld v verval is is een nogal deterministische vorm v geschiedschrijving, alsof verval een historische wetmatigheid is.

Het beeld v verval is is een deterministische vorm v geschiedschrijving, alsof verval een historische wetmatigheid is. Welk beeld vd wereld ontstaat hier?

Hier ontstaat een beeld vd wereld die zonder correctie uiteindelijk naar de verdoemenis gaat, maar die met ingrijpen gered kan worden.

Het is een nogal normatief beeld, een interpretatie v verandering in termen v achteruitgang.

Waarom geeft deze vorm v geschiedschrijving (beeld v verval) een nogal normatief beeld?

AI:
Deze vorm van geschiedschrijving, die focust op het beeld van verval, geeft een normatief beeld omdat het een waardeoordeel impliceert. Het suggereert dat verval iets negatiefs is en dat de samenleving beter af zou zijn zonder deze veranderingen. Hierdoor wordt er een bepaald ideaal van stabiliteit en continuïteit geïmpliceerd, wat kan leiden tot een eenzijdige en beperkte interpretatie van de geschiedenis.

Het beeld v verval - deterministische vorm v geschiedschrijving - normatief beeld vd wereld. En het tegenovergestelde beeld?

Andersom is er evenmin sprake ve wetmatigheid die stelt dat alles beter wordt, een historisch gedetermineerd pad v eeuwige vooruitgang.

Dergelijke normatieve beelden (historisch gedomineerde paden v verval, dan wel eeuwige vooruitgang) zijn echter wel leidend. Hoe?

* Dergelijke beelden zijn leidend in een rationale v urgentie + onmiddellijke daadkracht - ACTIE voordat het te laat is.

* Maar nog fundamenteler is wellicht dat met de beeldvorming v dystopie en achteruitgang  een cultuur ontstaat waarin geen ruimte meer is voor inspiratie en hoop, anders dan door de RADICALE INGREEP

[Oplossing?]

Met de beeldvorming v dystopie en achteruitgang ontstaat een cultuur waarin geen ruimte meer is voor inspiratie en hoop, anders dan door de RADICALE INGREEP.

Hoe komen we hier volgens de auteur A. Faber van los? En wat geeft ons een alternatief?

We moeten loskomen van de dictatuur van het heden, zonder te vervallen in romantiek en utopisme.

Het denken over duurzaamheid is te zeer vervlochten geraakt met romantische denkbeelden ve wereld die niet meer bestaat en niet meer terugkomt.

Denken in termen v Antropoceen biedt een realistischer perspectief, gericht op de wereld zoals die nu is, ipv op de illusie ve paradijs (zie: Hof v Eden)

In het Antropoceen ligt de toekomst te allen tijde fundamenteel open.

Volgens de auteur A. Faber  is er in het Antropoceen is -naast terechte zorgen en urgentie- ook ruimte voor optimisme en vooruitgang

Het idee ve wereld in harmonie met de natuur is een oeroud thema dat we al kennen uit het Oude Testament als de Hof van Eden, het paradijs waar de mens in vrede en heerlijkheid vertoefde, maar na de zondeval werd verjaagd.

Hoe zien we dit thema in de nieuwtestamentische christelijke cultuur terug?

In de nieuwtestamentische christelijke cultuur zien we deze thematiek terug in t steeds terugkerende drieluik v schuld, boete en verlossing.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo