Academische en artistieke vrijheid - nav video - Tekst KNAW

6 belangrijke vragen over Academische en artistieke vrijheid - nav video - Tekst KNAW

In de samenvatting van het rapport ‘Academische vrijheid in Nederland. Een begripsanalyse en richtsnoer’ wordt gesteld dat academische vrijheid verbonden is met de functie van de wetenschapper. Wat wordt hiermee bedoeld?

Hiermee wordt bedoeld dat uitingen alleen onder academische vrijheid vallen wanneer een individu ze gedaan heeft in de hoedanigheid van wetenschapper. Wanneer Paul Cliteur uit hoofde van zijn functie als senator een uiting deed, viel deze uiting niet onder academische vrijheid; wanneer hij een uiting deed uit hoofdv an zijn functie als hoogleraar encyclopedie van het recht aan de Universiteit Leiden, viel dit wel onder academische vrijheid.

Het KNAW-rapport stelt dat wetenschappers zelf een verantwoordelijkheid hebben om academische vrijheid te realiseren. Hoe kunnen wetenschappers volgens het rapport vorm geven aan deze verantwoordelijkheid?

In hun rol van onderzoeker zijn Nederlandse wetenschappers gebonden aan de Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit.
In hun rol van peer hebben wetenschappers de verantwoordelijkheid om elkaars vrijheid niet onnodig te begrenzen .
In hun rol van docent hebben wetenschappers de verantwoordelijkheid om de academische vrijheid van hun studenten te borgen.

Het KNAW-rapport stelt dat ook instellings- en faculteitsbesturen, de overheid en opdrachtgevers een verantwoordelijkheid hebben om academische vrijheid te realiseren.

Instellings- en faculteitsbesturen hebben de plicht om zich niet méér te mengen in onderzoek en onderwijs dan redelijk is.
De overheid moet alleen beperkingen stellen aan de academische vrijheid wanneer daarvoor een wettelijke grondslag is.
Burgers en bedrijven zijn medeverantwoordelijk voor het waarborgen van de onafhankelijkheid van onderzoekers.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Het KNAW-rapport noemt een aantal spanningsvelden die kunnen ontstaan met betrekking tot de academische vrijheid in Nederland.

1) Er kan een spanningsveld ontstaan tussen de academische vrijheid enerzijds en de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de wetenschap anderzijds.
2) Er kan een spanningsveld ontstaan rond de zogeheten ‘inbeddingsgarantie’ die NWO eist voor aanvragers van bepaalde financieringsinstrumenten.
3) Er kan een spanningsveld ontstaan rond het uitnodigingsbeleid voor externe sprekers dat universiteiten hanteren. De overheid dient zich afzijdig te houden wanneer er discussies ontstaan over controversiële sprekers.

Nieuwenhuis onderzoekt of artistieke publicaties een bijzondere plaats toekomt in het Duitse, Nederlandse en Europese recht. De centrale onderzoeksvraag die hij wil beantwoorden in zijn artikel luidt: ‘óf en in welke opzichten de rechter rekening houdt met het artistieke karakter van dergelijke publicaties’, in specifiek geval van het EHRM?

Het EHRM vindt het van belang of een publicatie een artistiek karakter heeft. Kunstzinnige uitlatingen wordt een relatief grote bescherming geboden. Dit geldt in het bijzonder voor werken die tot het Europese artistieke erfgoed behoren. Hoewel de Europese rechter het dus van belang acht of een publicatie een artistiek karakter heeft, laat hij een relatief grote mate van autonomie aan de nationale rechter in dit soort zaken.

Of en in welke opzichten houdt de rechter rekening met het artistieke karakter van sleutelroman en karikatuur? Wanneer je de jurisprudentie van het EHRM, de Duitse en de Nederlandse rechter overziet?

Genoemde rechters houden inderdaad rekening met het artistieke karakter van de sleutelroman en de karikatuur. Het artistieke karakter van dit soort publicaties speelt namelijk een belangrijke rol bij de afweging met andere belangen. Door ervoor te zorgen dat er ‘de nodige ruimte voor fictie en voor overdrijving  wordt gegarandeerd, kunnen de genoemde rechters ‘de grondrechtelijke vrijheid van de kunst of de speciale positie van artistieke publicaties binnen de reikwijdte van de vrijheid van meningsuiting recht doen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo