Startpagina / Samenvattingen / Cultuurgeschiedenis van de Middeleeuwen / druk 1 / paus-rome-gregorius

Een Christelijke tijd? - De bisschoppen van Rome

40 belangrijke vragen over Een Christelijke tijd? - De bisschoppen van Rome

Hoe moeten we ons de kerk voor het jaar 1000 niet voorstellen?

Als een goed georganiseerd instituut onder leiding van de pausen in Rome.

Waarom hadden de pausen in het Westen wel een bijzonder gezag?

Vanwege hun functie van bisschop van Rome, de plek waar de apostelen Petrus en Paulus en talloze martelaren begraven waren, maar zij waren niet de leider van een strak georganiseerde kerk.

De pausen hadden wel in het westen een bijzonder gezag, waarom

Vanwege hun functie als bisschop van Rome, de plek waar Petrus, Paulus en diverse martelaren begraven waren

Vanaf de zevende eeuw richtten de bisschoppen van Rome (pausen) zich minder op de keizer in Byzantium, die zich echter tot in de achtste eeuw als opperste gezagsdrager in Rome beschouwde. Wat gebeurde er met de feitelijke macht die de Byzantijnse keizer in Italië kon uitoefenen?

Die werd steeds minder effectief. Als gevolg hiervan zochten de pausen die zich meer en meer bedreigd voelden door de hen omringende Langobardische heersers, steun bij de heersers van de Franken.

Waardoor werd de bisschop van Rome ook leider van de plaatselijke gemeenschap?

Doordat zij, zoals ook in andere delen van het Westen, na het einde van het Romeinse rijk steeds meer taken overnamen die voorheen door het civiele bestuur werden verricht.

Welke grote gevolgen bleek de beslissing van Gregorius de Grote om een missie naar Engeland te sturen te hebben?

De Engelse kerk zag de bisschop van Rome als de grondlegger van de kerk in Engeland, en om die reden bleef Rome een stem houden in het benoemen van de aartsbisschoppen in Canterbury en York.

Hoe werd de heerschappij van de paus over Rome en het omliggende gebied gewaarborgd?

In 751 greep Pippijn de Korte, de macht in het rijk van de Franken door de laatste Merovingische koning in een klooster op te sluiten en zichzelf tot koning te langen zalven. In 754 trok paus Stephanus de Alpen over en zalfde in Ponthieu de kinderen van Pippijn als troonopvolgers en legitimeerde aldus de coup van Pippijn.

Wat was een van de gevolgen van de beslissing van Gregorius de Grote om missionarissen naar Engeland te sturen

Rome bleef een stem houden in het benoemen van de aartsbisschoppen in Canterbury en York. Missionarissen als Willibrord en Bonifatius afkomstig uit de Engelse traditie zochten steun voor hun missie in Rome. Zij voelden zich ook verbonden met de Karolingers en legden zo het verband tussen deze familie en de pausen in Rome

Welke tegenprestatie deed Pippijn?

Hij trok op naar de Langobarden in Noord-Italië en wist deze te verslaan.

Waarmee werd de coup van Pippijn in 751 gelegitimeerd?

Met komst van de paus Stephanus over de Alpen om in Pontheieu de kinderen van Pippijn als troonopvolgers te zalven. Als tegenprestatie trok Pippijn later op naar de Langobarden in Noord-Italië en wist deze te verslaan.

In 751 pleegt Pippijn de Korte een staatsgreep en zet de laatste Merovingische koning af. Omstreden is of dit met steun van de paus gebeurde, welke gebeurtenis ondersteunt het vermoeden dat de paus deze staatsgreep goedkeurde.

De zalving van de kinderen van Pippijn door de paus in 754 in Ponthieu

Hoe werd de nauwe band tussen de pausen en de nieuwe Frankische dynastie van de Karolingers nog eens aangehaald?

Toen Karel de Grote in 800 van paus Leo III de keizerskroon ontving.

Op welke wijze bedankte Pippijn de paus voor de wijze waarop deze zijn staatsgreep ondersteunde

Pippijn trok op naar Longobarden in Noord-Italië en versloeg deze, de heerschappij van de paus over Rome en ommelanden werd zo gewaarborgd.

Wat gebeurde er toen een partij van pauselijke hervorming zich meester maakte van de bisschopszetel in Rome?

Zij bouwden de positie van de bisschop van Rome uit tot die van het hoofd van de kerk. Deze periode wordt ook wel de investituurstrijd genoemd. Naar een van de belangrijkste bronnen van het conflict tussen pausen en wereldlijke heersers: het recht om bisschoppen aan te stellen.

Hoe wordt de periode van het conflict tussen paus en wereldleider ook wel genoemd?

Het staat ook wel bekend als de 'Gregoriaanse hervorming' naar Gregorius VII de grote naam die aan deze beweging verbonden is.

11de eeuw een aantal pausen wil hervormingen doorvoeren, welke

Zij bouwden de positie van de bisschop van Rome uit tot die van hoofd van de kerk

Welke grote naam wordt aan deze beweging verbonden?

Gregorius VII. De beweging staat ook bekend als de 'Gregoriaanse Hervorming'.

De hervormingsperiode in de 11de eeuw staat ook bekend als de investituurstrijd, naar een van de belangrijkste bronnen van het conflict tussen pausen en wereldlijke heersers, waar gaat dit conflict over

Het recht om bisschoppen aan te stellen

Waar maakten Gregorius en andere hervormers handig gebruik van?

Van een breder gedragen ongenoegen over de levenswijze van geestelijken en richtten zich daarbij op twee speerpunten.

Gregorius VII naam wordt verbonden aan deze beweging, zij maakten gebruik van een breed gedragen ongenoegen over de levenswijze van de geestelijkheid, zij richtten zich op twee speerpunten, welke

Celibaat (nicolaïsme)
Kopen van kerkelijke ambten (simonie)

Hoe lukte het paus Urbanus II wel erin een groot aantal doelen van de hervorming te regelen?

Hij deed dit zonder conflicten en doordat hij veel op reis was. Hij organiseerde talloze concilies en wist zich zo als leider van de westerse christenheid te profileren. Zeker ook door zijn goede contacten met het machtige klooster van Cluny in Frankrijk, zijn vaderland.

De paus wist een goedkeuringsrecht te bedingen voor benoemen van hoge geestelijken, hiermee kwamen zij herhaaldelijk in conflict met wereldlijke leiders. Berucht is de tocht naar Canossa door de Duitse keizer Hendrik II.
Van welk wapen had de paus gebruik gemaakt in zijn conflict met Hendrik, en welke gevolgen had dit voor Hendrik zodat hij toegaf en uiteindelijk in Canossa de paus om vergeving vroeg

De paus had Hendrik II geëxcommuniceerd, door deze excommunicatie waren de getrouwen van Hendrik van hun eed van gehoorzaamheid verlost, sterker nog als zij hem trouw bleven dan kon ook hen excommunicatie boven het hoofd hangen.
Een aristocratische fractie greep de gelegenheid om trouw aan Hendrik op te zeggen en een andere kandidaat voor koningschap Rudolf van Rheinfelden voor te dragen.

Wat wisten ze te bedingen met behulp van dergelijke aanklachten?

Een soort van goedkeuringsrecht voor het benoemen van hoge geestelijken. Hiermee kwamen ze herhaaldelijk in conflict met wereldlijke heersers die ook het recht op dergelijke benoemingen claimden.

Met wie kwam Gregorius VII in hevig conflict?

Met de Duitse keizer Hendrik IV. De tocht naar Canossa, een burcht in de Appenijnen, waar de Duitse keizer in 1077 in de sneeuw blootsvoets om vergeving van de paus smeekte is spreekwoordelijk geworden. De Duitse keizer bevond zich op dat moment in een benauwde positie na zijn excommunicatie door Gregorius.

In 1088 wordt Urbanus II paus, hij zet de hervormingen van Gregorius voort, waarom lukt het hem wel om hervormingen door te voeren

Hij was pragmatischer dan Gregorius
Hij reisde vaak naar zijn geboorteland Frankrijk waar hij zich verzekerde van de ondersteuning van het machtige klooster van Cluny

Welke wraak nam Hendrik in juni 1083?

Hij nam Rome in en Gregorius zag zich genoodzaakt zijn toevlucht in de Engelenburg te zoeken. Gregorius werd geëxcommuniceerd en Clemens III werd tot nieuwe paus gekozen.

Welke gevolgen hadden de hervormingen voor de positie van de paus

De bisschop van Rome was automatisch de leider van de Latijnse kerk
Kerk werd steeds meer een goed bestuurd geheel
Pausen kregen meer bemoeienis met benoeming van bisschoppen (alhoewel de vorsten nog steeds inspraak hadden)
Ontvingen inkomsten uit grote gebieden in Europa
Hoogste juridische instantie van de kerk

Wat lukte de volgende paus Urbanus II wel?

Hij slaagde een groot deel van de idealen van Gregorius te verwezenlijken en dit dit zonder de grote conflicten die onder Gregorius de kerk op haar grondvesten hadden doen schudden.

Het hoogtepunt van de hervormingen die ervoor zorgen dat de paus leider is van een van de meest bureaucratisch organisaties is lag in 1215, paus Innocentius III organiseert in Rome het 4de Lateraanse Concilie. Dit concilie vaardigde een groot aantal regels uit, welke zijn de bekendste

Dogma van transsubstantiatie, door ritueel veranderd tijdens mis brood en wijn in het lichaam en bloed van Christus
Bisschoppen krijgen grotere zeggenschap over kloosters
Joden moeten zich door specifieke kleding kenbaar maken
Christenen moeten minstens eenmaal per jaar de biecht afleggen

Waar waren de pausen vanaf de twaalfde eeuw het hoofd van?

Van de meest ontwikkelde bureaucratisch georganiseerde organisaties. We spreken voor deze tijd dan ook van een pauselijke monarchie.

Waarom taande gaandeweg de invloed die pausen in de Lathijnse kerk konden uitoefenen?

Doordat de wereldlijk vorsten van de dertiende eeuw hun positie steeds meer uitbouwden.

Niet alle maatregelen van het Lateraanse Concilie hadden gelijk het gewenste effect, wel bood het in de 13de eeuw een blauwdruk voor een goed christelijk leven wat wel werd gerealiseerd, wie hebben in belangrijke mate bijgedragen aan deze realisatie en waar kwam de nadruk op te liggen

Nieuwe kloosterordes met name de franciscanen en dominicanen die meer de nadruk legden op hun rol in de wereld en de zielzorg. Ook besteden zij veel meer aandacht aan scholing, en handboeken voor de zielzorg zijn van hen afkomstig

Waar lag het hoogtepunt van deze ontwikkeling?

In 1215 toen paus Innocentius III in Rome een van de grootste christelijke concilies organiseerde: het Vierde Lateraanse Concilie.

Wat vaardigde dit concilie uit?

Een groot aantal regels op het gebied van de kerkelijke leer en christelijke gedragsregels.

Vanaf 13de eeuw kan men spreken van een door pausen en kerk gedomineerde wereld. Toch was hun invloed bij de wereldlijke leiders tanende, wat is de reden hiervoor en noem twee voorbeelden

Wereldlijke leiders gingen hun rijk steeds meer besturen met behulp van een geletterd ambtenaren apparaat. In de 12de eeuw komt de Engelse leider Hendrik II in conflict met Thomas Becket onder meer over het heffen van belastingen en het berechten van geestelijkheid, dit leidt tot de moord op Becket.
Flilips IV de Schone laat in de 13de eeuw de paus gevangen zetten.

Het dogma van de transsubstantiatie werd hier geformuleerd. Wat houdt dit in?

Hiermee werd vastgesteld dat brood en wijn in de mis door het ritueel van de consecratie letterlijk veranderden in het lichaam en bloed van Christus.

Welke blauwdruk formuleerde het concilie?

Een blauwdruk voor een goed christelijk leven die in de dertiende eeuw voor een groot deel werd gerealiseerd door een grote nadruk op de zielzorg.

Wie speelden hierin een cruciale rol?

Nieuw opgerichte kloosterordes die veel meer dan de bestaande ordes de nadruk legden op hun rol in de wereld en dus in de zielzorg.

Welke twee bedelordes waren niet alleen actief in de zielzorg, maar legden ook de nadruk op scholing?

De franciscanen en de dominicanen.

Waarmee kwamen de wereldlijke leiders, die in dezelfde periode ook hun rijken steeds meer gingen besturen met behulp van een geletterd apparaat van ambtenaren, in conflict?

Met de ambities van de kerkelijke leiders en ze probeerde de invloed van Rome in hun rijk terug te dringen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Cultuurgeschiedenis van de Middeleeuwen / druk 1 | 9789462580473 | Rob Meens

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.