Startpagina / Samenvattingen / Cultuurgeschiedenis van de Middeleeuwen / druk 1 / romeinse-keizer-goten

Een tijd van barbarij - De diversiteit van de barbaren

78 belangrijke vragen over Een tijd van barbarij - De diversiteit van de barbaren

In Engeland is er sprake van minder continuïteit dan in de rest van Europa, waarop is deze uitspraak gebaseerd, denk aan archeologische vondsten

Latijn werd vervangen door Germaanse talen
Verdwijnen van het christendom in grote delen van het land
Geen aanwijzingen voor het gebruik van het schrift of Romeinse recht
5de eeuw raken de Romeinse steden en villa's in verval
Afname Romeins aardewerk en munten

Waar ontbreekt het bij de voorstanders van de these van het transformatieproces soms aan?

Aan het oog voor geografische verschillen.

Welke verklaringen worden gegeven voor deze drastische breuk

Het vertrek van de Romeinse troepen rond 410. De aanname dat grote groepen Germaanse stammen, de Angelen en de Saksen, Brittannië zijn binnengevallen

Welk punt hebben hun critici?

Dat sommige handboeken deze overgang wat te rooskleurig voorstellen, maar op hun beurt hebben zij weinig oog voor de complexiteit van de ontwikkelingen.

Wanneer is er een duidelijke archeologische breuk in Engeland met de voorgaande periode?

In de 5e eeuw.

Waarom was in er in Engeland sprake van veel minder continuïteit met het Romeinse verleden dan in andere gebieden?

Het Latijn maakte hier plaats voor Germaanse talen, het christendom verdween in grote delen van Engeland, en er zijn geen aanwijzingen voor het gebruik van schrift of van het Romeinse recht tot aan de hernieuwde introductie van het christendom aan het einde van de zesde eeuw.

In de 5de eeuw krijgen Franken grotere greep op grensgebied in Gallië wat is hiervan de oorzaak.

De Frankische leider Childerik ging een bondgenootschap met de Romeinen aan tegen de Visigoten en Saksen

Waarom is ook archeologisch in de vijfde eeuw een duidelijke breuk met de periode daarvoor waarneembaar?

De Romeinse villa's en steden raakten verlaten en de hoeveelheden Romeins aardewerk en munten namen drastisch af.

Het militaire bondgenootschap werd voortgezet onder Childeriks zoon Clovis, welke beloningen ontving hij van de keizer in Constantinopel en waar verstevigden de Franken hun machtspositie

In 508 ontving Clovis de titel van consul, omdat hij een succesvol legerleider was legde hij voor zijn veroveringen de basis voor een heerschappij van de Franken over grote delen van huidige Frankrijk

We zien dat militaire macht ook hier van cruciaal belang werd, meer dan elders waar een civiele traditie bleef bestaan. Wat zal een rol hebben gespeeld in het bijna complete verdwijnen van de Romeinse cultuur in Engeland?

Het vroege vertrek van Romeinse troepen uit Engeland (ca. 410).

Waardoor werden groepen gedwongen hun heil ergens anders te zoeken?

Het stijgen van de zeespiegel.

Clovis bekeerde zich tot de Niceense variant van Christendom welke gunstige ontwikkelingen had dit tot gevolg

Samenwerking met Frankische en Gallo-Romeinse elites

Bronnen uit de vierde en vijfde eeuw spreken regelmatig van Franken die we vinden in de buurt van de Nederrijn aan de noordgrenzen van het Romeinse rijk. Waar is geen sprake van?

Dat de vorming van grote Frankische legereenheden een belangrijke rol speelden in het Romeinse bestuur, hoewel enkele Franken carrière in het Romeinse leger maakten.

Waaruit blijkt dat Romeinse gebruiken, invloed na 500 voortduurde

Gebruik van Latijn
Christendom was leidende godsdienst
Geschreven Romeins recht
Geen grote migratiebewegingen

Waar kregen de Franken een grotere greep op?

Op het grensgebied en in de vijfde eeuw werkten ze in Gallie nauw met de Romeinen samen.

Wie woonden er aan de Noordgrenzen van het Romeinse rijk in de buurt van de Nederijn?

De Franken

Noem een aantal kenmerken van de Goten die zich na 410 in Gallië onder leiding van Alarik vestigden

Onder aanvoering van hun koning werden wel grote afstanden afgelegd
Alarik was Romeins legeraanvoerder zijn troepen waren onderdeel Romeinse leger

Wie was de Frankische leider die als bondgenoot van de Romeinen tegen Visgoten en Saksen vocht in de 5e eeuw?

Childerik.

Waar geven de statussymbolen waarmee Childerik een van de Frankische leiders, een lokale vorst in de Scheldestreek die als bondgenoot van de Romeinen tegen Visigoten en Saksen vocht een goed beeld van?

Van het aanzien en de rijkdom die een plaatselijk warlord verwierf door het contact met de Romeinen.

Waarom kan men niet over een homogene groep Goten spreken die grote afstanden in Europa aflegden

Er sloten zich andere groepen bij hen aan, o.a. de verslagen Alanen.

Clovis, de zoon van Childerik zette de contacten met de Romeinen voort. Wat ontving hij van de keizer in Constantinopel in het jaar 508 na zijn overwinning op de Goten?

De titel van consul. Clovis was zo succesvol als legeraanvoerder dat hij door zijn veroveringen de basis legde voor een heerschappij van de Franken over grote delen van het huidige Frankrijk.

Wat gaf een goed beeld van het aanzien en de rijkdom van een plaatselijke warlord?

Een zegelring met zijn portret en de geschenken die meegingen in zijn graf.

Waaruit blijkt dat ook in het rijk van de Goten de Romeinse gebruiken voortduurde

Samenwerking met Hispano-Romeinse aristocratie
Codificeren van wetten in Latijn
Regelmatig bijeenroepen van kerkelijke concilies
Overgang van koning Reccared in 589 tot Niceense geloof

Waardoor begunstigde Clovis de samenwerking tussen de Frankische en Gallo-Romeinse elites?

Door zijn bekering tot de orthodox Niceense variant van het Christendom.

Waar vestigden de Goten die in 410 Rome geplunderd hadden zich?

In het Zuiden van Gallië. Deze groep legde grote afstanden af onder aanvoering van Alarik, een koning die ook dienst deed als Romeins legeraanvoerder. Alarik had oorlog gevoerd in de Donaulanden, in Griekenland en uiteindelijk in Italië.

Wanneer kwam dit rijk tot een einde, door wie en welke redenen geeft de schrijver

711 begin van de islamitische verovering van Spanje, verklaar wordt deze verovering door de competitie tussen de elite in Spanje en Noord-Afrika handel tussen Spanje en Noord-Afrika.
Met de moord op de koning en Gotische aristocratie hield dit rijk op te bestaan

In tegenstelling tot welke groep hebben de Goten grote omzwervingen achter de rug?

De Franken.

Een andere groep Goten was tussen 460 en 470 actief in ander gebied, waar en hoe worden deze Goten genoemd

Balkangebied en worden de Ostrogoten genoemd

Uiteindelijk stichten de Goten een koninkrijk met als hoofdstad Toledo. Met wie werkten de Gotische koningen nauw samen?

Met de Hispano-Romeinse aristocratie. Ze codificeerden wetten in het Latijn en riepen met regelmaat kerkelijke concilies bijeen.

De koning van de Ostrogoten Theoderik werkte samen en vormde dan weer een bedreiging voor de Romeinse keizer in Constantinopel, wanneer roept de keizer de hulp van Theoderik in

Na de machtsgreep in Rome door Odoaker in 476 wordt Theoderik naar Rome gestuurd

Wat gebeurde er na de overgang tot het Niceense geloof onder koning Reccared in 589?

Religieuze verschillen vormden geen beletsel meer voor samenwerking met de plaatselijke elites.

Vanuit welke stad regeerde de Gotische koningen in Gallië?

Vanuit Toulouse tot zij in 510 vernietigend verslagen werden door de Franken onder leiding van Clovis en hun koninkrijk op[hield te bestaan.

Uiteindelijk grijpt Theoderik de macht in Rome, hij erkent de keizer in het oosten maar in feite heeft hij de macht. Waaruit blijkt dat ook hij de Romeinse wijze van bestuur voortzet

Bestuursfuncties werden bezet door geschoolde Romeinen, bijvoorbeeld Boëthius of Cassiodorus (zijn brieven zijn bewaard dus bron)
Hij organiseerde spelen, liet kerken en aquaducten bouwen op grote schaal

Tot wanneer hield dit rijk stand?

Tot 711 toen de islamistische verovering van Spanje een aanvang nam.

Waar zochten de Goten hun heil na de vernietigende nederlaag tegen de Franken?

Aan de andere kant van de Pyreneeën waar zij een koninkrijk stichtten met als hoofdstad Toledo

Welk onderdeel bleef onder Theoderik Gotisch

Het militair

Wat vormde geen beletsel meer voor de samenwerking met de Hispane-Romeinse aristocratie?

De overgang tot het Niceense geloof onder koning Reccared in 589.

Waaruit moet deze verovering verklaard worden?

Eerder uit sterke banden tussen Spanje en Noord-Afrika in die tijd en de grote competitie tussen elites in beide gebieden dan door een groot plan voor islamitische expansie.

Na Theodoriks dood komt een einde aan Romeinse beschaving en infrastructuur, zijn dood vormt de aanleiding tot een aantal processen, geef een beschrijving

Theodorik overlijdt in 526, zijn opvolger is zijn minderjarige kleinzoon Athalarik, in feit regeert zijn moeder Amalaswintha. Na de moord op haar ziet keizer Justinianus in Constantinopel een aanleiding om militair in te grijpen. Onder aanvoering van generaal Belisarius begint een oorlog die bijna 30 jaar duurt, deze oorlog is de oorzaak van het verdwijnen van beschaving en infrastructuur

De Langobarden of Lombarden waar komen ze vandaan, wanneer is er voor het eerst sprake van deze groep en waar vestigen zij zich uiteindelijk

Ze komen uit het Donaugebied en voor het eerst is er sprake van hen in de zesde eeuw. Na de Gotische oorlog maken zij gebruik van het machtsvacuüm en vestigen zich in het noorden, midden en zuiden van Italië.

Welke politieke centra hebben de Lombarden en wie waren hun politieke tegenspeler

Noorden = Pavia
Midden = Spoleto
Zuiden = Benevento
De politieke tegenspeler zijn de bischoppen van Rome.

Waarom hield het Gotische rijk op te bestaan?

Door de dood van Vorst Roderik en de executie van een groot deel van de Gotische aristocratie kort daarna.

Hoe wordt deze groep door historici aangeduide en onder wiens leiding stond de groep?

De Ostrogoten, Theoderik. Hij werkte nu eens nauw met de Romeinse keizer in Constatinopel en dan vormde hij weer een bedreiging voor hem.

Vandalen hebben de grootste trektocht gemaakt, zij steken met Sueven en Alanen de Rijn over, in welk jaar en welke oorzaken noemt de schrijver voor deze succesvolle oversteek

Zij steken in 406-407 de Rijn over, vanwege de strenge winter was deze dichtgevroren. Dat zij zich succesvol konden vestigen lag aan de interne problemen binnen het Romeinse Rijk

Wat gebeurde er nadat Theoderik Odoaker uit de weg had geruimd?

Hij werd de facto heerser over Italië, hoewel hij in theorie het Romeinse gezag in Constantinopel erkende.

Wie was de leider van de Ostogoten in de jaren 460-470 op de Balkan?

Theoderik

In 410 plunderen de Vandalen Rome, waarna zij verder trekken. Waar vestigen zij zich, en wat is de oorzaak dat zij zich daar vestigen

Spanje, hier boden zij militaire ondersteuning om interne conflicten te beslechten

Waar bouwde de Gotische heerschappij voor een groot deel verder op?

Op de Romeinse civiele bestuurstradities. Bestuursfuncties werden bezet door geschoolde Romeinen, zoals de filosoof Boëthius of de senator Cassiodorus, wiens bewaard gebleven brievencollectie ons veel informatie verschaft over de wijze van besturen.

Over welk gebied was Theoderik een dominante heerser in het westen?

Hij had invloed in Pannonië (delen van het huidige Hongarije) en Gallië

Wat bleef een Gotische aangelegenheid?

Het militaire domein.

In 429 trokken zij naar Noord-Afrika waarschijnlijk op uitnodiging van Romeinse militaire leider Bonifatius waar zij hun eigen koninkrijk stichtten. Wat wisten zij succesvol op te bouwen en tot waar reikte hun invloed

Een maritiem imperium waarmee ze Sardinië, Corsica en Sicilië beheersten

Wanneer kwam er een einde aan hun macht

In 530 toen een Vandaalse troonpretendent de hulp van Keizer Justinianus inriep.

Waarmee vertoondt het grafmonument van Theoderik parallellen?

Met keizerlijke Romeinse mausolea zoals die op de Balkan en in Rome.

Wat heeft een einde gemaakt aan wat er nog van de Romeinse beschaving restte in Italië?

De Gotische Oorlog van ongeveer 526 tot 554. Justinianus de keizer in Constantinopel poogde het keizerlijk gezag in Italië te herstellen maar door de oorlog werden juist veel Romeinse verworvenheden vernietigd.

Wie stuurde keizer Justinianus voor een militaire interventie naar Italië?

Zijn ervaren generaal Belisarius, hetgeen het begin was van wat de Gotische oorlog genoemd wordt.

Noem de overeenkomsten tussen de verschillende barbaarse groepen

Allen vormden een politieke eenheid in de vorm van een koninkrijk
De meeste erkenden het oppergezag van de Romeinse keizer in Constantinopel
Niemand meende dat met verdwijnen van de keizer in het Westen dat het Romeinse Rijk ophield met bestaan
Romeinse instituties en gewoonten bleven bestaan
In plaats van het vernietigen van de Romeinse beschaving imiteerden de Barbaren de Romeinen

Wie konden door de uitputting van de partijen van de dertig jaar langdurende oorlog bezit nemen van grote delen van Italië?

De Lombarden

Van wie waren de Langobarden in de zevende en achtste eeuw de grote tegenspelers?

Van de bisschoppen van Rome die zich in deze tijd meer en meer losmaakten uit de invloedssfeer van Byzantium.

Waar stichtten de Lombarden een koninkrijk?

In Noord Italië met als politiek centrum Pavia.

Wat gebeurde er na de plundering van Rome in 410?

De Vandalen trokken verder naar Spanje waar ze in lokale conflicten hun militaire slagkracht aanboden en zo politieke invloed kregen.

Waar ontstonden de machtige hertogdommen Spoleto en Benevento?

In het midden en zuiden van Italië.

Van wie waren de Lombarden grote tegenspelers in de 7e en 8e eeuw?

Van de bisschoppen van Rome die zich in die tijd steeds meer losmaakten uit de invloedsfeer van Byzantium.

Wat was Noord-Afrika op dat moment?

Een zeer rijke, geromaniseerde en christelijke regio.De Vandaalse leiders wisten dankzij een grote vloot een maritiem imperium op te bouwen waarmee ze Sardinië, Corsica en zelfs Sicilië konden beheersten.

Hoe leefden de Vandaalse leiders ondanks hun negatieve reputatie?

Als een Romeinse elite in hun villa's waar ze van Latijnse poëzie genoten.

Wat was een doorn in het oog van de keizer in Constantinopel, Justinianus?

De maritieme macht van de Vandalen.

Waarover konden de Vandaalse leiders met een opgebouwde maritieme vloot heersen?

Sardinië, Corsica en Sicilië.

Wat wenste de Keizer in Constantinopel in de 6e eeuw te herstellen?

De Romeinse macht in het westen.

Hoe lukte het Justinianus dit op te lossen?

In 530 riep een Vandaalse troonpretendent Byzantijnse hulp in. Justinianus stuurde zijn generaal Belisarius en deze wist de Vandaalse troepen met opmerkelijk gemak te verslaan. De troepen werden zonder probleem geïntegreerd in het Romeinse leger.

Wat laat deze korte rondgang langs een beperkt aantal barbaarse groepen zien?

Dat ze allemaal in een relatie stonden met de Romeinse machthebbers, maar dat de specifieke omstandigheden sterk konden verschillen.

Wat verschilde van geval tot geval?

De mate waarin deze nieuwe groepen, of misschien moeten we vooral van nieuwe militaire elites spreken. Alle groepen die hier zijn genoemd slaagden erin een eigen politieke eenheid te vormen in de vorm van een koninkrijk.

Wat tekende dat niemand ervan uitging dat het Romeinse rijk had opgehouden te bestaan?

Door het erkennen van de meeste barbaren van het oppergezag van de keizer in Constantinopel.

Wat kan binnen de barbaarse koninkrijken vastgesteld worden?

Dat de Romeinse instituties en gewoonten bleven bestaan in meer of mindere mate.

Waarom meende niemand dat met het verdwijnen van de keizer in het Westen in 476 het Romeinse rijk had opgehouden te bestaan?

Omdat de meeste groepen op een of ander moment het oppergezag van de Romeinse keizer in Constantinopel erkend hebben al trok men zich daar in de praktijk niet altijd evenveel van aan.