Startpagina / Samenvattingen / Cultuurgeschiedenis van de Middeleeuwen / druk 1 / sociaal-stedelijk-steden

De middeleeuwen als een tijd van stilstand? Markten en gemeenschappen in Europa, ca. 1000-1300 - De middeleeuwse stad

Q: Wat voor een genootschappen waren de nieuwe stedelijke gemeenschappen?

Eedgenootschappen ( coniurationes ) van burgers die elkaar loyaliteit beloofden en streefden naar zelfbestuur en autonomie.

36 belangrijke vragen over De middeleeuwen als een tijd van stilstand? Markten en gemeenschappen in Europa, ca. 1000-1300 - De middeleeuwse stad

Wat bood de middeleeuwse stad?

Onvrijen een mogelijkheid om hun juridische status te verbeteren, want het stadsrecht bevrijdde burgers van de verplichtingen die aan horigheid waren verbonden.

Wat bood de middeleeuwse stad eveneens?

Het bood onvrijen een mogelijkheid om hun juridische status te verbeteren. Men verwierf stadsrechten soms door strijd, maar vaker door het onderhandelen met de machthebbers. Vaak lagen verenigingen van handelaren ten grondslag aan de stedelijke gemeenschap.

Op welke wijze verwierven gemeenschappen stadsrechten

Door strijd, maar vaker door te onderhandelen met machthebbers

Wat voor een genootschappen waren de nieuwe stedelijke gemeenschappen?

Eedgenootschappen (coniurationes) van burgers die elkaar loyaliteit beloofden en streefden naar zelfbestuur en autonomie.

Wat was uitzonderlijk aan de Italiaanse stadsteden?

Hun autonomie want benoorden de alpen bleven de steden ondergeschikt aan het gezag van wereldlijke en kerkelijker heersers

Nieuwe steden waren gemeenschappen van eedgenootschappen van burgers die elkaar loyaliteit beloofden en streefden naar zelfbestuur en autonomie, welke bevolkingsgroep stond vaak aan de basis van deze gemeenschappen

De handelaren

Wat bewerkstelligden de Lombardische en Toscaanse communes?

Volledige onafhankelijkheid aan het einde van de twaalfde eeuw, nadat de Duitse keizer Fredrik Barbarossa tevergeefs had geprobeerd zijn gezag te herstellen.

Waar beschermden de stadsmuren tegen?

De stadsmuren en -poorten beschermende de middeleeuwse stad niet alleen naar buiten toe maar symboliseerden ook de stedelijke autonomie.

In de 12de eeuw ontstaan in Noord-Italië stadstaten, wat maakt deze zo uitzonderlijk

Zij waren volledig onafhankelijk en autonoom dus niet ondergeschikt aan wereldlijke en kerkelijke leiders

Welke factoren noemt de schrijver die de mate van autonomie van de steden in Duitsland, Engeland en Vlaanderen bepalen

Economische centra konden beter hun positie bepalen dan steden die als bestuurlijk of kerkelijk centrum fungeerdn

Wat komt uit de stedelijke regelgeving naar voren?

Dat het bewaren van de interne vrede en sociale cohesie een grote uitdaging was voor de nieuwe gemeenschappen.

Waar lag de organisatie van publieke en sociale voorzieningen?

Niet bij de overheid of de markt, maar was de gezamenlijke verantwoordelijkheid van burgers, corporaties, religieuze instellingen en het stadsbestuur.

Waardoor onderscheidden steden zich van hun omgeving

Dichte bebouwing
Diverse sociale samenstelling
Fungeerden als centra van bestuur, markten, ambachtelijke productie en gespecialiseerde diensten

Welke complexiteit kende de stedelijke samenleving?

Een grotere complexiteit en sociale diversiteit door de verschillende herkomst en status van de inwoners; daarnaast ontstonden er nieuwe problemen aangaande veiligheid, huisvesting, hygiëne, voedselvoorziening en werkgelegenheid, die om collectieve oplossingen vroegen.

Hoe wordt de middeleeuwse stadgemeenschap ook wel getypeerd?

Als een burgergemeenschap, waarin samenwerking en vertrouwen belangrijk waarden waren maar die doet onvoldoende recht aan de bestaande politieke spanningen en de sociaaleconomische ongelijkheid in de steden.

Welke belangrijke economische functie vervulde het gilde?

Het bewaken van de kwaliteit van producten, het tegengaan van oneigenlijke concurrentie, het opleiden van gezellen en het verspreiden van nieuwe kennis en technieken. Ook verleenden ambachtslieden elkaar via het gilde sociale steun in geval van ziekte, werkeloosheid of ouderdom.

Stedelingen organiseerden zich in nieuwe verbanden die niet meer primair op verwantschap waren gebaseerd, noem een aantal van deze gemeenschappen

Ambachtsgilden, broederschappen en buurten

Wie was er binnen de stad verantwoordelijk voor de organisatie van publieke en sociale voorzieningen

Gezamenlijke verantwoordelijkheid van burgers, corporaties, religieuze instellingen en stadsbestuur

Wat is waarschijnlijk het bekendste voorbeeld van de middeleeuwse corporaties?

Het ambachtsgilde.

Waar was de stedelijke bevolking in tijden van honger of ziekte op aangewezen?

Op de vrijgevigheid van rijke burgers, de kerk en de zorginstellingen die vanaf de twaalfde eeuw werden opgericht. In de Noord-Franse en Zuid-Nederlandse steden en dorpen functioneerden tevens (parochiale) armentafels, die voedsel, brandstof en kleding uitdeelden aan behoeftige stedelingen. Hierin was een beperkt rol weggelegd voor het stadsbestuur.

Het ambachtsgilde is het bekendste voorbeeld van een middeleeuwse corporatie, tot einde van 13de eeuw waren ze informele organisaties waar ambachtslieden per beroep of bedrijfstak waren georganiseerd. Lange tijd werden gilden gezien als groeibelemmerende instituties, welke kenmerken benadrukken historici tegenwoordig

Flexibiliteit
Sociaal vangnet

Hoe werden gilden lange tijd gezien?

Als monopolistische en groeibelemmerende instituties, maar tegenwoordig benadrukken historici hun flexibiliteit, waardoor ze belangrijke economische functies vervulden, namelijk het bewaken van de kwaliteit van producten, het tegengaan van oneigenlijke concurrentie, het opleiden van gezellen en het verspreiden van nieuwee kennis en technieken.

Hoe was het onderwijs geregeld?

Aanvankelijk waren scholen nog verbonden aan kathedralen en klooster, maar in de twaalfde eeuw nam het aantal parochiescholen snel toe.

Wat verleende ambachtslieden elkaar via het gilde?

Sociale steun in het geval van ziekte, werkloosheid of ouderdom.

Wat houdt het sociaal vangnet van de gilden in

Zij verleenden ondersteuning aan medegildeleden in geval van ziekte, werkloosheid of ouderdom

In sommige twaalfde-eeuwse steden werden de statuten van de gilden door het stadsbestuur goedgekeurd en erkend, maar werden ambachtslieden door de bestuurselite van koopliedenondernemers (en in het geval van de Italiaanse steden tevens de aristocratie) systematisch van uitgesloten?

Van het stedelijk bestuur.

Waardoor werd de informele steun bij de gilden versterkt

Ambachtslieden woonden soms samen in een bepaalde straat of wijk, bijvoorbeeld omdat ze een gespecialiseerd beroep (edelsmeden) uitoefenden of milieuoverlast (leerlooiers) veroorzaakten.

Wat veranderde de positie van de gilden in de samenleving?

Het streven naar politieke participatie, omdat medezeggenschap grotere controle door het stadsbestuur met zich meebracht.

De oudste gilden waren opgericht als religieuze broederschappen, waar droegen zij zorg voor ook wel op het sociale vlak

Begrafenisdiensten en liefdadigheid voor leden

Waardoor werd de politieke en sociale onvrede in de tweede helft van de dertiende eeuw tevens gevoed?

Door de groeiende sociaal-economische tegenstellingen.

Waar was een groot deel van de stedelijke bevolking in tijden van honger of ziekte op aangewezen ?

Op de vrijgevigheid van de rijke burgers, de kerk en de zorginstellingen die vanaf de twaalfde eeuw werden opgericht.

In de 2de helft van de 13de eeuw nam de politieke en sociale onvrede toe, wat is een van de belangrijkste oorzaken

De sociaal-economische tegenstellingen nemen toe, door de verslechtering van de conjunctuur wat leidt tot verslechtering van de levensomstandigheden van de loonarbeiders

Wat werden in heel Europa opgericht?

Hospitalen voor zieken en melaatsen en gasthuizen voor pelgrims en ouderen.

Voor wat gold dit in de centrale middeleeuwen ook?

Voor de scholen, die in deze periode aanvankelijk nog verbonden waren aan kathedralen en kloosters, maar in de twaalfde eeuw nam het aantal parochiescholen snel toe. De oudste universiteiten, die als corporaties typische stedelijke stedelijke instellingen, dateren ook uit de periode rond 1200.

bewaren van de vrede en sociale cohesie

Het bewaren van de vrede en sociale cohesie binnen de steden was een grote uitdaging voor de steden. Voor migranten was het moeilijk om werk te vinden, verwantschap en nabuurschap volstonden niet meer als basis voor sociale cohesie en solidariteit. Naast de complexe sociale samenstelling ontstonden nieuwe problemen aangaande de veiligheid, huisvesting, hygiëne, voedselvoorziening en werkgemeenschappen

Opvallend is de beperkte coördinerende rol van het stadsbestuur in de zieken- en armenzorg, deze wordt georganiseerd en gefinancierd door kerken, kloosterordes en rijke burgers, dit gold in het begin ook voor scholen. Wanneer nemen de parochiescholen toe en welk typisch onderdeel van stedelijke instellingen worden in de grote steden opgericht

De universiteiten die als corporatie zijn opgericht

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Cultuurgeschiedenis van de Middeleeuwen / druk 1 | 9789462580473 | Rob Meens

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.