De letterkunde van de Grieken en Romeinen - De Griekse literatuur in de Klassieke periode (480-323 v.Chr.)

28 belangrijke vragen over De letterkunde van de Grieken en Romeinen - De Griekse literatuur in de Klassieke periode (480-323 v.Chr.)

Hoe kwam Athene aan de machtspositie en de financiën om aan het begin van de klassieke periode de cultuur in de stad te laten opbloeien? Wat was de meest bijzondere uiting daarvan?

-De onverwachte overwinning in de Peloponnesische oorlog bracht Athene de machtspositie en de financiën
-De opvallendste uiting hiervan was het dramafestival ter ere van Dionysos (de Dionysia)

Athene gebruikte de Dionysia om haar macht en grootsheid te etaleren. Waaruit blijkt dat?

Van schatplichtige stadstaten werd geëist dat zij hun tribuut jaarlijks vóór het festival betaalden. Aan het eind van het festival werd het tribuut in de vorm van zakken goud en zilver op het toneel tentoongespreid.

Van de ongeveer 1800 stukken zijn er slechts 32 tragedies, 1 satyrespel en 11 komedies overgebleven. Wat blijkt uit de overgebleven stukken als je bedenkt dat ze geschreven zijn in opdracht van het Atheense bestuur

Van de tragedie- en komediedichters werd niet verwacht dat zij patriottische stukken schreven die de Atheense staat ophemelden, regelmatig werden juist kanttekeningen geplaatst bij de macht van de staat
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoewel de Dionysia ook bedoeld waren om patriottische gevoelens op te wekken, blijkt niet uit de overgebleven theaterstukken dat medewerking van de dichters geëist werd. Leg uit.

In hun theaterstukken uitten tragedie- en komediedichters regelmatig kritiek op de staat (zie Antigone van Sophocles)

Komedies van Aristophanes worden gekenmerkt door politieke satire en bijtende spot. Waarmee wordt de opkomst van het klassieke drama mee in verband gebracht en waarom

Vestiging van de democratie in Athene in 5de eeuw v.Chr. omdat drama geen vaste verteller heeft wordt aan publiek overgelaten om te bepalen welke karakter gelijk heeft

Verbondenheid met democratie gold nog meer voor genre van welsprekendheid, welke soorten redevoeringen onderscheidde men en wat werd besproken

  1. Juridische vraag werd besproken of daad waarvoor iemand aangeklaagd wal al dan niet wettig of rechtmatig was
  2. Politieke, besproken of voorgestelde beslissing nuttig of schadelijk was
  3. Gelegenheidsredevoeringen waarin werd besproken of een bepaalde persoon of zaak goed of slecht was

Waar werden juridische redevoeringen gehouden die door politieke denkers als Aristoteles typerender voor democratie waren dan de volksvergaderingen

In de volksrechtbanken

In het kader van het festival Dionysia moeten er in de loop van de 5eE in Athene in totaal zo’n 1800 stukken geschreven zijn. Wat is daar nu nog van over, behoudens fragmenten?

-32 tragedies (7 van Sophocles, 7 van Aeschylus, 18 van Euripides)
-1 satyrspel (De cycloop van Euripides)
-11 komedies (allemaal van Aristophanes)

Welke 2 genres zijn wel in verband gebracht met de opkomst van de democratie in de 5eEvC, en waarom?

-Het klassieke drama omdat drama geen centrale verteller heeft, het is aan het publiek om uit te maken wie van de karakters gelijk heeft en wie niet
-De welsprekendheid omdat redevoeringen ingezet werden bij de democratische besluitvorming

Waar werden politieke redevoeringen gehouden

In de volksvergaderingen op de Pnyx midden in Athene

Welke 3 soorten redevoeringen onderscheidden de Atheners in de klassieke periode?

-juridische redevoeringen, waarin besproken werd of de daad waarvoor iemand aangeklaagd werd, al dan niet wettig of rechtmatig was (gehouden voor de volksrechtbanken)
-politieke redevoeringen, waarin besproken werd of een voorgestelde beslissing nuttig of schadelijk zou zijn (gehouden in de volksvergaderingen op de Pnyx in het centrum van de stad
-gelegenheidsredevoeringen, waarin werd nagegaan of een bepaalde persoon of zaak goed of slecht was (gehouden bij allerlei gebeurtenissen met een openbaar karakter)
Deze indeling werd later door de Romeinen overgenomen

Waar en wanneer werden Gelegenheidsredevoerinen gehouden

Bij allerlei gebeurtenissen met een openbaar karakter, b.v. de jaarlijkse rede ter nagedachtenis aan de gevallenen

Hellenistische literatuurcritici hebben een canon opgesteld met 10 grote Attische redenaars uit de 4e en 5e E . Wie zijn daarvan de bekendste (3)?

-Demosthenes (384-322)
-Lysias (445-380)
-Isocrates (436-338)

Geef een voorbeeld van juridische, politieke en gelegenheidsredevoeringen uit de 5eE in Athene.

-juridische redevoeringen: een voorbeeld is de ‘verdedigingsrede voor de invalide’ van Lysias
-politieke redevoeringen: een voorbeeld zijn de ‘Philippica’s’ van Demosthenes waarin hij waarschuwt voor het gevaar van Macedonische overheersing door Philippus II
-gelegenheidsredevoeringen: voorbeelden zijn de jaarlijkse epitaphios logos (herdenkingsrede voor de gevallenen) waarvan er één van Lysias overgebleven is, en de retoricalessen van Isocrates

Plato's dialogen doen denken aan tweegesprekken in drama, wat is de bedoeling om filosofische tekst zo te presenteren

Om hardop gelezen te worden en als oefening voor de student.

In de 5e en 4eEvC waren retorica en filosofie nog nauw met elkaar verbonden. De rijkdom en faam van Athene bracht allerlei intellectuelen naar de stad, die er retorica, wetenschap en politieke moraal onderwezen. Hoe werden zij genoemd?

Sofisten

Wat was Socrates’ kritiek op de onderwijsvisie van de sofisten?

Socrates (469-399) hekelde (bij monde van Plato) de sofistische onderwijsvisie omdat deze volgens hem aan de leerlingen de instrumenten van overreding in handen gaf, maar zich niet bekommerde om het gebruik wat zij daarvan maakten.
Socrates pleitte juist voor een objectieve grondslag voor moreel verantwoord handelen.

In de 5de eeuw v.Chr. ontwikkelde naast drama, retorica en filosofie de historiografie als zelfstandig genre, waar is de historiografie ontwikkeld

Ionische Grieken op westkust van Klein-Azië

Wat is het belangrijkste literaire werk van Plato (427-347)?

-de Apologia (verdedigingsrede van Socrates), behorend tot het genre van de retorica
-25 dialogen, behorend tot het genre drama, maar bedoeld als filosofisch studiemateriaal

In Athene ontwikkelde de geschiedschrijving zich tot een literair-retorisch genre, waaruit blijkt dit als men teksten bestudeerd

Schrijvers presenteerden hun politieke en morele visie op de geschiedenis gepresenteerd in elegant proza met de bedoeling om de lezer te overtuigen

Welk literair werk is er overgeleverd van Aristoteles (384-322)?

-traktaten, geschreven als lesmateriaal en niet van hoogstaande literaire kwaliteit
-dialogen voor groter lezerspubliek, maar slechts fragmentarisch overgeleverd
-het traktaat ‘Poetica’ dat zijn belang vooral ontleent aan het oudst bewaard gebleven voorbeeld van literaire theorievorming.

Naast de genres filosofie, drama en retorica ontwikkelde zich in de 5eE nog een nieuw genre. Welk genre? Waar ontstond het en hoe ontwikkelde het zich?

-De historiografie
-De wortels van de historiografie liggen bij de Ionische Grieken, de eersten die in eenvoudig proza verslag deden van hun historia (onderzoek) naar het verleden
-In het 5e eeuwse Athene ontwikkelde historiografie zich tot een zelfstandig literair-retorisch genre
-De schrijver presenteert daarin zijn morele en politieke visie op het verleden  in elegant proza, gericht op het overtuigen van de lezer

Ook de dichtkunst ontwikkelde zich verder in de archaïsche periode, van de epen zijn een paar korte fragmenten overgebleven, welke vorm maakte in de 5de en 4de eeuw v.Chr. een bloeitijd door

Koorliederen van de tragedie en in composities van Pindarus en Bacchylides

Wie waren de bekendste historiografen in het 5e eeuwse Athene?

-Herodotus van Halicarnassus (485-425) beschrijft in ‘Historiën’ het verloop van de Perzische oorlogen
-Thucidydes van Athene (460-400) – beschrijft het verloop van de Peloponnesische Oorlog
-Xenophon van Athene (430-355) – idem, in Hellenica. Beroemd is de Anabasis, een autobiografisch verslag van een veldtocht

Wat wordt er door de ontwikkeling van de historiografie op treffende wijze geillustreerd, en hoe?

De overgang van oraal voorgedragen naar gelezen literatuur
-Herodotus droeg gedeelten van zijn werk tegen betaling voor in Olympia en Athene. Later smeedde hij de teksten aaneen tot een geheel, maar de afzonderlijke delen zijn nog te herkennen.
-De teksten van Thucydides en Xenophon geven daarentegen de indruk dat zij direct als leestekst zijn geschreven

Het bekendste overgeleverde wetenschappelijk proza uit de 5eEvC staat op naam van Hippocrates. Wat was zijn onderwerp?

Hippocrates van Kos (470-400) legde de basis van de medische wetenschap. Op zijn naam zijn zo’n 70 traktaten overgeleverd, hoewel de meeste daarvan dateren van na zijn dood.

Wat betreft de dichtkunst in de 5e en 4eE maakte de koorlyriek een bloeitijd door, niet alleen in de koorzang van tragedies maar ook in epinikia (overwinningsliederen) van hoog literair niveau. Wie waren daar de voornaamste exponenten van?

-Pindarus (518-440): bewaard zijn 4 boeken met in totaal 45 epinikia voor atleten bij sportevenementen zoals de Olympische Spelen
-Bacchlides (520-450): in een papyrusvondst aan het einde van de 19eE werden 20 composities van Bacchlides aangetroffen, waaronder 14 epinikia

Waarom is Pindarus’ werk, behalve om zijn koorlyriek, nog meer van belang?

Pindarus dichtte voor de aristocraten van Aegina, de tirannen van Sicilië en de koning van de Afrikaans-Griekse stad Cyrene. Hiermee verschaft hij ons een blik op het culturele leven buiten Athene in de uithoeken van de Griekse Wereld.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo