Centrum en periferie - De relativiteit van 'Centraal' en 'Perifeer

15 belangrijke vragen over Centrum en periferie - De relativiteit van 'Centraal' en 'Perifeer

Waarom is het niet verrassend dat men Athene, Rome, Knossos, Persepolis, Carthago en Constantinopel centra van de oudheid

In een periode van 1 1/2 millennium treden allerlei politieke, economische militaire en culturele veranderingen op die ervoor kunnen zorgen dat een stad of staat die in bepaalde periode een centrale positie in geschiedenis inneemt in andere periode van ondergeschikt belang wordt.

Waardoor kwam het hellenisme in de late vierde en vroege derde eeuw v.Chr. op?

Door de pogingen van Alexander om zijn veroverde gebieden bijeen te houden, en door de verschillende hellenistische rijken die na zijn dood onder leiding van zijn generaals ontstonden.

Een gebied was niet noodzakelijk centraal in alle opzichten, geef voorbeeld

Een militair-politieke dominantie garandeerde geen culturele centrale positie. Athene bleef nog eeuwen de culturele hoofdstad ook al speelde zij politiek geen rol meer
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Waar hangt de aanduiding van een bepaalde stad of staat als cetraal of perifeer van af?

- Tijd
- Context
- Perspectief
- Standplaatsgebondenheid van moderne historici
- Onderwijs

Athene werd zelfs actief gemaakt door Rome, wat wordt hiermee bedoeld

Romeinse jongeren werden in Athene in welsprekendheid en filosofie, ook bezochten zij er de monumenten.

Waarvan is de aanduiding ‘perifeer of centraal’ voor een stad of staat afhankelijk (2)?

-altijd afhankelijk van tijd en context
-veelal een kwestie van perspectief:
-----afhankelijk van het denkkader van de (standplaatsgebonden) moderne historici (in de westerse cultuurgeschiedenis is de Griekse zienswijze (de Griekse poleis waren centraal, het enorme Perzische rijk was perifeer) nog steeds dominant. Hetzelfde geldt voor de westerse houding t.a.v. o.a. de cultuurgeschiedenis van Zuid-Amerika in dezelfde periode.
----afhankelijk van de aandacht die in het geschiedenisonderwijs van de oudheid aan steden en staten in een bepaalde periode gegeven wordt
-----afhankelijk van wie de geschiedenis schrijft (meestal de overwinnaars)

Wie staat algemeen bekend als vader van de geschiedschrijving en wie zijn zijn voorgangers?

Herodotus

Animaxander
Hecataeus

Welke factoren spelen over het algemeen niet mee voor het verkrijgen van een status van ‘perifeer’ of ‘centraal’ voor een stad of regio in de oudheid (2)?

-militair-politieke dominantie (culturele centra lagen vaak niet in het machtscentrum)
-militaire veroveringen (ondanks Alexander’s veroveringen werd Macedonië nooit ‘centraal’)

Een voorganger van Philippus II van Macedonië Alexander wilde aan de Olympische spelen meedoen, omdat Macedonië zo ver van Griekenland aflag werd hij geweigerd (barbaar). Zelfs toen Macedoniërs de wereld veroverden werd Macedonië niet centraal, waarom

Alexander was de enige verbindende factor, zijn geboortestreek lag geografisch in de periferie ver uit de richting van zijn oosterse veroveringstochten.

Het is vaak discutabel (of zelfs arbitrair) welk gebied in welke periode van de oudheid centraal stond. Is de notie van ‘centraliteit’ daarmee ook onbelangrijk bij het beschrijven van de klassieke wereld?


Nee, in de Griekse wereld was het onderscheid tussen centrum en periferie, tussen Grieken en barbaren, zelfs van het grootste belang. In de wereldkaarten van Anaximander en Hecateus van Milete (6eEvC) en in het werk van geschiedschrijver Herodotus van Halicarnassus (5eEvC) stonden de Griekse poleis centraal en werd de buitenissigheid van de barbaroi in de periferie benadrukt.

De veroveringen leidden niet tot een centrale positie voor Macedonië, waar hebben de veroveringen wel voor gezorgd

Dat de omvang van de bekende wereld substantieel vergroot werd, de lange veldtocht van Alexander maakte b.v. duidelijk hoe groot het Perzische rijk was en maakte daarmee ook de beperkte geografische reikwijdte van de polis duidelijk

In de 4de en 3de eeuw v.Chr. kwam het hellenisme op, en leerde een grotere en diverse groep om met elkaar te communiceren wat was een gevolg

Griekse noties zijn uitgedragen naar de periferie van het rijk, b.v. wordt mythe van het Trojaanse paard afgebeeld in noordelijk India, Grieks werd de gemeenschappelijke taal en ontstond een gezamenlijke Grieks beeldtaal

Op welke wijze zorgt de manier waarop geschiedenis van de oudheid onderwezen wordt ervoor dat bepaalde gebieden in bepaalde perioden als perifeer beschouwd worden

Rome is nagenoeg afwezig in discussies over poleis van 5de eeuw v.Chr. en gaat de aandacht uit naar politieke en culturele contacten tussen Griekse poleis onderling en hun contacten met Perzen, Rome krijgt perifere positie ondanks dat het toen al een stad van betekenis was

Geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars, waaruit blijkt dat als je aan Carthago denkt

Carthago nam eeuwenlang een centrale positie in, in de mediterrane wereld toch zijn er amper bronnen bewaard gebleven

Herodotus staat bekend als de vader van de geschiedschrijving, daar horen ook Anaximander en Hecataeus bij die de eerste wereldkaarten maakten, wat is het centrale punt op deze kaarten

De Griekse poleis staan centraal en net als bij Herodotus ligt de nadruk op etnografieën waar buitenissige van niet-Grieken benadrukt wordt.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo