Startpagina / Samenvattingen / Cultuurgeschiedenis van de oudheid / constantijn-rome-stad

Constantinopel: bouw en groei van keizerlijke metropolis - Constantinopolis: ontwikkeling van een keizerlijke residentiestad

Q: Stadsontwikkeling van Constantinopel had de nalatenschap van Severus als uitgangspunt, op welke wijze werd hiervan gebruik gemaakt

Binnen oude stratenplan van embloloi werden Severus' projecten afgerond en samengesmolten met nieuwe gebouwen en monumenten

Q: Hoe gaf Constantijn zijn nieuwe stad vorm?

Binnen het regelmatige stratenplan van emboloi (straten, geflankeerd door zuilenrijen) werden Severus’ oude projecten afgerond, en met nieuwe gebouwen en monumenten samengesmolten tot een imposant centrum.

35 belangrijke vragen over Constantinopel: bouw en groei van keizerlijke metropolis - Constantinopolis: ontwikkeling van een keizerlijke residentiestad

In 330, 6 jaar na de stichting, werd Constantinopel met groot ceremonieel ingewijd. Wat gebeurde er (3)?

-Constantijn bakende volgens de traditie de nieuwe grenzen van de stad af door er in volle wapenrusting omheen te lopen (wiki).

-Vervolgens werd er na 2 eeuwen een nieuwe stadsmuur opgetrokken
-Hierdoor werd het oppervlak van de stad bijna verviervoudigd

Welke gebouwen van Serverus werden afgerond?

Severische Testrastoön: Heringewijd als het Augusteion (Augusteum)
Hippodroom (Circus): Gerenoveerd en uitgebreid met tribiune. Gemodelleerd naar de Circus Maximus.
Basilica: Bibliotheek, school, rechtszaal, twee tempels.
Strategeion: Bleef intact

Stadsontwikkeling van Constantinopel had de nalatenschap van Severus als uitgangspunt, op welke wijze werd hiervan gebruik gemaakt

Binnen oude stratenplan van embloloi werden Severus' projecten afgerond en samengesmolten met nieuwe gebouwen en monumenten

Waarom waren Constantijns bouwprojecten in Constantinopolis minder beladen dan die in Rome?

Omdat in Rome de herinnering aan Usurpator Maxentius (in 312 door Constantijn verslagen) nauw verbonden was met de gebouwen en monumenten die deze in de stad had laten neerzetten. De stadsontwikkeling in Constantinopolis had echter de nalatenschap van Severus als uitgangspunt.

Welke nieuwe bouwprojecten lanceerde Constantijn?

- Milion
- Een eigen forum: Bracht de keizerlijke ideologie, politieke agenda en dynastieke propaganda over
- Senaatsgebouw: Uitzonderlijk
- Combinatie van circus en paleis, keizerlijke loge
- Capitolium
- Mausoleum

Hoe gaf Constantijn zijn nieuwe stad vorm?

Binnen het regelmatige stratenplan van emboloi (straten, geflankeerd door zuilenrijen) werden Severus’ oude projecten afgerond, en met nieuwe gebouwen en monumenten samengesmolten tot een imposant centrum.

Hoe was het forum van Constantijn ingericht?

- Middelpunt werd gevormd door de Columna purpurea Constantini, een porfieren zuil waarop een standbeeld van de keizer prijkte
- Zuil zonder reliëfband met wapenfeiten
- Beelden van de zonen van Constantijn
- Monumentale fontein
- Sculpturen

Welke titel kregen senatoren in Constaninopel toebedeeld?

Vivi clari

Volgens geschiedkundige Sozomenus liet Constantijn in afwachting van de voltooiing van het hippodroom een houten circus oprichtten, wat onderstreept deze handeling

Het belang van een hippodroom in een keizerlijke residentie.

Wat bouwde Constantijn in de oude Byzantijnse stadskern, de acropolis?

Vermoedelijk liet hij dit deel van de stad ongemoeid om de groeiende bevolking voorzieningen te kunnen bieden. Hier lagen immers de tempels, de theaters, de openbare gebouwen en verschillende grote privé-gebouwen.

Welke kostbare voorzieningen lanceerde Constantijn?

- Toevoer van graan
- Gratis graan in 330
- Badvoorzieningen
- Vestiging van de munt

Welke voorzieningen waren in de basilica ondergebracht

Bibliotheek
School voor hoger onderwijs
Rechtszaal
2 tempels

Hoe zag het Forum van Constantijn er uit (7)?

-In grootte en functie vergelijkbaar met de keizerfora in Rome
-Gebouwd op de plaats van een voormalige heidense necropool
-Het terrein van het Forum lag binnen Constantijns nieuwe ommuring
-Het terrein was ovaal, omgeven door zuilen en had boogmonumenten die als toegangspoort dienden aan west- en oostkant
-Aan de noordkant kwam de ingang van het nieuwe Senaatsgebouw uit op het Forum
-Centraal een standbeeld van Constantijn op de Columna Purpurea Constantini (zuil van porfier), met attributen (een lans, een globe, ws. in combinatie met een beeld van Victoria)
-Aan de zuidkant een Nymphaeum (monumentale fontein)

Het centrale punt van Constantinopel werd het Milion, waartoe diende dit

Hiervandaan vertrokken de grote wegen, het monument werd bekroond met standbeelden van Constantijn, Helena en keizers Trajanus en Hadrianus

Welke boodschappen werden door het beeld op het Forum van Constantijn overgebracht (3)?

-Constantijns keizerlijke ideologie (het beeld droeg een stralenkrans die ‘scheen als de zon’)
-Constantijns politieke agenda (de afmetingen van het beeld en de attributen van de keizer riepen associaties op met de hellenistische heersers en met de Colossus in Rome)
-Constantijns dynastieke propaganda (geen reliëfband met wapenfeiten op de zuil, maar standbeelden van zijn zonen naast de zuil: de toekomst van de dynastie)

Constantijn creëerde een eigen forum wat in grootte en functie vergelijkbaar was met keizerfora in Rome. Het gebied lag na Constantijns ommuring binnen de stad, ovale terrein was omgeven door zuilen gemarkeerd met boogmonumenten die dienden als toegangen aan de west- en oostkant, op welke wijze bracht dit project de keizerlijke ideologie, de politieke agenda en dynastieke propaganda van Constantijn over.

Middelpunt van plein is de Columna purpurea Constantini, zuil met standbeeld van keizer die hem heroïsch maakt (naakt of in militair uniform) met in zijn rechterhand lans en in linkerhand globe. Waarschijnlijk in combinatie met beeld van overwinning, Victoria.
Afmetingen beeld en attributen van Constantijn roepen associaties op met hellenistische heerser en Colossus in Rome
Beelden van de zonen van Constantijn bij de zuil verwijzen naar de toekomst van de dynastie
Verder een fontein en sculpturen

Volgens de auteurs verbond het Forum van Constantijn het verleden van het Romeinse rijk met de toekomst van Constantinopel. Leg uit.

Als erfgenaam van tradities die Rome hadden toebehoord (keizerlijk bestuurscentrum en centrum van de keizercultus plus de zetel van de Senaat) benadrukte het Forum, gelegen tussen oude en nieuwe stad, de verbinding tussen verleden en toekomst.

Aan noordzijde van forum bevond zich senaatsgebouw wat sterk op Pantheon in Rome leek, noem de overeenkomsten

Ronde centrale ruimte
Rechthoekige voorhal

Welke revolutionaire verandering brachten Constantijn en zijn zoon Constantius II aan in het bestuur van het rijk (4)?

-Voor het eerst werd buiten Rome een gebouw voor de Senaat opgericht: tot dan toe was de Senaat (die bestond uit viri clasrissimi (leden van de vooraanstaande families)) onlosmakelijk verbonden met Rome
-De senatoren in Constantinopolis kregen de titel viri clari
-De proconsul die belast was met bestuurlijke en ceremoniële zaken en de Senaat voorzat, werd onder Constantius II in 359 zelfs gepromoveerd tot Stadsprefect (een ambt dat tot dan toe alleen in Rome bestond)
-Constantius II gaf de (flink uitgebreide) Senaat bovendien jurisdictie over het gehele oostelijke deel van het imperium

Constantijn benadrukte door middel van architectuur de verbinding tussen de keizer en de stad Constantinopolis, zoals de keizers voor hem dat met Rome gedaan hadden. Leg uit.

Hij deed dat door de bouw van een hippodroom, waarvan de keizerlijke loge tegelijkertijd deel uitmaakte van een nieuw groot paleiscomplex in de oude Severische stadskern. Het complex bevatte behalve de loge onder andere privévertrekken, tuinen en overheidsgebouwen. De combinatie van paleiscomplex annex hippodroom was ontleend aan Rome, waar de Palatijn en het Circus Maximus een dergelijke combinatie vormden.

Wat was het praetorium in het 4e-eeuwse Constantinopel (5)?

-Het praetorium huisvestte onder andere de zetel van de stadsprefect

-Een deel van het gebouw was bovendien in gebruik als tribunaal
-In het praetorium en het tribunaal zetelde deels de juridische én de maatschappelijke vertegenwoordiging van de stad
-Het gebouw lag aan de oostkant van het Forum van Constantijn, grenzend aan de gevangenis
-Het aangrenzende plein werd gebruikt voor politieke en ceremoniële manifestaties

Waardoor groeide de oosterse senaat na de dood van Constantijn

Rekruteringsmaatregelingen van zijn zoon Constantius II

Wat waren het Capitolium en het Philadelphion in Constantinopel (3)?

-Een tempel gewijd aan Jupiter, Juno en Minerva, geïnspireerd op de Jupiter-tempel op het Capitool in Rome.
-De tempel lag tussen het Forum en het paleiscomplex
-Het driehoekige plein vóór de tempel, het Philadelphion, was het middelpunt van de feestelijke inwijding van de stad in 330nC

Constantius II voerde nog een aantal andere bestuurlijke veranderingen door, welke

Senaat krijgt jurisdictie over gehele oostelijk deel imperium
Titel van proconsul wordt vervangen door stadsperfect, tot nu toe alleen in Rome

Waar ligt Constantijn begraven (3)?

-In zijn mausoleum, gebouwd binnen de pomerium (sacrale stadsgrens). Er werd binnen de stadsmuren nooit begraven, maar voor keizers (Caesar, Galerius, Trajanus, Constantijn) werd kennelijk een uitzondering gemaakt.

-Het mausoleumcomplex lag aan de promenade embolos, die bij het Milion begon, en uitkwam op de hoofdstraat Mese.
-Het complex vertoont overeenkomsten met de mausolea van andere keizers zoals Diocletianus in split, Galerius in Thessaloniki en Maxentius in Rome

Constantijn vergat in zijn bouwijver het welzijn van de bevolking niet. Welke maatregelen nam hij?

-In 326 verzekerde hij de graantoevoer naar de stad door de voorraden in Egypte aan te spreken
-Vanaf 330 gold bovendien het privilege van gratis graan ook in Constantinopel (tot dan toe alleen in Rome)

Constantijn bevorderde het geestelijk en lichamelijk welzijn van de bevolking van Constantinopel door de badgelegenheid uit te breiden. Wat deed hij (3)?

-Hij vergrootte de Thermen van Zeuxippes

-Hij gaf de aanzet tot de bouw van een geheel nieuw badcomplex, nabij het Capitolium
-Blijkbaar was de wateraanvoer via het oude aquaduct van Hadrianus voldoende voor de nieuwe badvoorzieningen, want er werd geen nieuw aquaduct bijgebouwd

In oude severische stadskern verwezenlijkte Constantijn naar voorbeeld van Palatijn en Circus Maximus de combinatie van circus en paleis. Welke kenmerken van laatantieke paleiscultuur vertoonde het paleis

Enorm versterkt en ommuurd terrein
Privévertrekken en gebouwen voor hofhouding, keizerlijke garde en overheidsdiensten
Omgeven door tuinen, paviljoenen en zuilengalerijen
Voor paleis schildering van Constantijn en zijn zonen, Constantijn II en Constantius II
Hippodroom en paleis werden verbonden door keizerlijke loge

Waarmee liet Constantijn de bad- en sportfaciliteiten versieren, en welke boodschap bracht hij hiermee over?

-Hij liet er een groot aantal marmeren beelden plaatsen van (half)goden, mythologische en historische figuren, zoals ook in Rome gebruikelijk was.

-Deze ‘openbare collectie’ visualiseerde ook hier het culturele verleden van het rijk en versterkte zo de band tussen de nieuwe hoofdstad en de oude tradities.

Constantinopel werd het nieuwe centrum van de voornaamste gouden en zilveren muntoplagen. Van wanneer dateert de ‘Munt’?

Dat kan niet met zekerheid vastgesteld worden, maar sinds 326 werden er, zij het schaars, munten geslagen voor Constantijn en zijn dynastie.

Pas vanaf de wijding van de stad in 330 wordt de Munt belangrijker en wordt Constantinopel het nieuwe muntcentrum, ten koste van Rome en Nicomedia.

Net als zijn voorgangers Augustus en Hadrianus breidde Constantijn zich op zijn dood en nagedachtenis voor door aanleg van mausoleum, beschrijf dit mausoleum

Gelegen aan embolos en toont overeenkomsten met mausolea van Diocletianus , Galerius en Maxentius. Aangenomen wordt dat hij het mausoleum binnen de stadsmuren plande.

Waarom vragen de auteurs zich af of er aanpassingen en vernieuwingen geweest zijn in het havengebied van Constantinopel (2)?

-Door de toename in import van goederen als gevolg van de sterke bevolkingsgroei lijkt het onvermijdelijk.

-Afgezien van nieuwe dijken, haven- en landhoofden zijn er echter geen tastbare aanwijzingen gevonden voor grootschalige uitbreidingen

Welke voorzieningen werden door Constantijn getroffen om van de stad met groeiende bevolking een functionerende en leefbare metropool te maken

Graantoevoer werd gegarandeerd door de voorraden in Egypte aan te spreken, en uitdelen gratis graan
Badvoorzieningen voor geestelijk en lichamelijk welzijn en had ook sociale en culturele rol.
Plaatsen van beelden van goden en helden in badvoorzieningen

Hoe zette Constantius II de werken van zijn vader na diens dood (337) voort (2)?

-Hij rondde onafgemaakte bouwprojecten af (zoals waarschijnlijk het badcomplex bij het Capitolium)

-Hij initieerde zelf ook een aantal grootschalige bouwprojecten

In hoeverre bleef Constantinopolis ook na Constantijns dood de keizerlijke residentie (3)?

-Onder Constantius II was de stad alleen in naam de zetel van de keizer: Constantius zelf verbleef vaak in andere steden in verband met militaire campagnes en andere reizen
-Dat gold ook voor de (oostelijke) keizers die na hem kwamen: Julianus Apostata, Jovianus en Valens (wiki)
-Pas onder Theodosius I (regeringsperiode 380-395), die langdurig in de stad verbleef, en zijn dynastie, groeide Constantinopolis uit tot een grote metropool en echte keizerlijke residentie

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Cultuurgeschiedenis van de oudheid | 9789040077722 | Nathalie de Haan, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.