De letterkunde van de Grieken en Romeinen - De Griekse letterkunde in de Archaïsche periode (800-480 v.Chr.)

23 belangrijke vragen over De letterkunde van de Grieken en Romeinen - De Griekse letterkunde in de Archaïsche periode (800-480 v.Chr.)

Homerus heeft de Ilias en Odyssee in de heroïsche tijd gesitueerd, toen helden de wereld bevolkten en de goden zich nog regelmatig aan mensen lieten zien. Wat beschrijven deze epen?

-De Ilias beschrijft één episode in de lange oorlog die de Grieken als collectief gevoerd zouden hebben tegen de stad Troje in Klein Azië
-De Odyssee beschrijft de omzwervingen van Odysseus op zijn terugkeer uit de Trojaanse oorlog, en de strijd die hij bij thuiskomst in Ithaka moest voeren om bezittingen, vrouw en koninkrijk terug te krijgen.

Is er een relatie te leggen tussen het beschrevene in Ilias en Odyssee en historische gebeurtenissen?

-De relatie tussen de vertellingen en eventuele historische gebeurtenissen blijft omstreden
-Dit staat echter de waardering van de epen als literaire vertellingen niet in de weg.

In de jaren 1930 heeft classicus Milman Parry de compositie van Ilias en Odyssee vergeleken met die van mondeling voorgedragen epen in voormalig Joegoslavië. Wat toonde hij hiermee aan (3)?

-Dat de epen aan het einde staan van een zeer lange traditie van orale vertellingen.
-Dat dit verklaart waarom ze zo vroeg in de traditie van de geschreven literatuur al een zeer hoge literaire kwaliteit bezitten, iets waar ze ook in de oudheid al om werden geroemd.
-Dat zowel de homerische epen als de ‘moderne’ epen op de Balkan gebaseerd zijn op traditionele verhalen en opgebouwd zijn uit poëtische bouwstenen (‘formules’)
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Ook al is literatuur verspreid en gecomponeerd zijn in literaire vorm dan kan zij als oraal gelden, wanneer is dit het geval

Als de tekst bedoeld is om mondeling voorgedragen te worden, in de oudheid ook het geval met lyrische poëzie en veel prozateksten

Oraliteit is niet alleen een kenmerk van de homerische epen, maar speelt een rol in de gehele antieke literatuur. Welk onderscheid maken de auteurs hier (3)?

-mondelinge voordracht, ook al is zij schriftelijk gecomponeerd en overgeleverd (bijv. toneelstukken, redevoeringen zijn nu nog steeds bedoeld voor mondelinge voordracht)
-mondelinge overlevering – er zijn aanwijzingen dat de meeste archaïsche poëzie mondeling is overgeleverd voordat zij op schrijft is gesteld. Ook sinterklaasliedjes zijn mondeling overgeleverd.
-mondelinge compositie – de hoogste vorm van oraliteit, poëzie die ter plaatse gecomponeerd wordt (zoals Joegoslavische en Bosnische epen). Ook de grammaticale structuur van de homerische epen (plotselinge wisseling van onderwerp in een zin) wijst op orale compositie.

Wat verstaan we onder de ‘homerische kwestie’?

-De vraag of de Ilias en de Odyssee wel aan één auteur, genaamd Homerus, kunnen worden toegeschreven.
-De homerische kwestie is onderwerp van langdurige discussie die vooral bekend is uit de oudheid zelf (Alexandrijnse geleerden in de 3eEvC) en vanaf 18eEnC

Waarom is er twijfel aan  Homerus’ auteurschap van Ilias en Odyssee ontstaan (3)?

-Vanwege de orale compositie van de epen
-Vanwege de mondelinge overlevering
-Vanwege het feit dat de Ilias ruim 50 jaar ouder is dan de Odyssee (analyse van taalgebruik en verstechniek) (dus jeugdwerk en ouderdomswerk, of verschillende auteurs)

Al sinds de oudheid wordt er getwijfeld of Homerus beide werken geschreven heeft, en dit houdt nog moderne geleerden bezig. Waarop kan men nu deze twijfel baseren en welke argumenten kan men voor 2 auteurs en voor 1 auteur gebruiken

Uit analyse van taalgebruik en verstechniek blijkt dat de Ilias ongeveer 50 jaar ouder is dan de Odyssee, dit bevestigd de idee dat het om 2 verschillende auteurs gaat. Daar kan men tegenin brengen dat de Ilias een jeugdwerk is en de Odyssee een ouderdomswerk wat op 1 auteur wijst

Van welke andere literaire werken is het auteurschap op dezelfde manier omstreden als dat van de homerische epen?

De didactische epen (leerdichten) van Hesiodes die omstreeks dezelfde tijd tot stand gekomen moeten zijn
-Theogonië – beschrijving van het ontstaan van de wereld en de verovering van de macht door Zeus
-Werken en Dagen – uiteenzetting aan de hand van mythen en landbouwvoorschriften: hoe rechtschapen en vroom te leven

Ook omstreden zijn de didactische epen van Hesiodus de Theogonie en de Werken en dagen. Wat beschrijft de Theogenie

Ontstaan van de wereld en de wijze waarop Zeus de macht heeft veroverd op zijn vader Cronus en grootmoeder Gaia

Wat weten wij over het gebruik van de epen van Homerus en Hesiodes?

Wij beschikken over antieke getuigenissen die verklaren dat zij werden voorgedragen tijdens religieuze festivals zoals de Atheense Panathenaeën.

In welk versritme waren de epen geschreven?

In hexameters, een zesvoetig versritme

In de loop van de 5e en 6e EvC kwam, naast de epiek, de lyrische poëzie tot bloei. Wat verstaan we daar onder?

-Alle Griekse en Latijnse poëzie in de ik-vorm
-Waarin de gedachten en gevoelens van de verteller vaak als exemplarisch zijn gepresenteerd
-Een lyrisch gedicht is veel korter dan een epos en kan zelfs slechts enkele versregels omvatten (epigram)

Een lyrisch gedicht is korter dan epos, binnen dit genre worden 3 soorten onderscheiden, welke zijn dat en hoe is de vorm en opbouw

  1. Elegie geschreven in disticha, een hexameter gevolg door een pentameter in begin voorgedragen onder begeleiding van fluitspel
  2. Jambe geschreven in jambische versmaat en gekenmerkt door scherpe inhoud en toon
  3. Poëzie gezongen onder begeleiding van lyra

Hoe werd de lyrische poëzie in de oudheid onderverdeeld, en waarom is die indeling niet meer in gebruik?

-De poëzie werd onderscheiden naar de gelegenheden waarbij ze werd voorgedragen of opgevoerd (hymenaioi (huwelijksliederen), skolia (drinkliederen), enkomia (prijsliederen))
-Het is tegenwoordig vaak onmogelijk de functie van de meeste lyrische poëzie te achterhalen door de gefragmenteerde overlevering

Op welke wijze werden de verschillende soorten lyrische po"zie in de oudheid onderscheiden

Naar de gelegenheden waarbij de gedichten werden voorgedragen of opgevoerd bijvoorbeel:
  • hymenaioi (huwelijksliederen)
  • skolia (drinkliederen)
  • enkomia (prijsliederen)
Zie blz. 167

De Griekse lyrische poëzie was al in de oudheid beroemd. Hellenistische literatuurcritici hebben een canon opgesteld met 9 lyrische dichters. Wie is daarvan de bekendste?

-Sappho (630 – 580?)
-geboren in Mytilene op Lesbos, van goede familie
-trouwde een rijke zakenman
-verbannen naar Syracuse na een opstand
-teruggekeerd (581) naar Mytilene, daar een opleidingsinstituut voor meisjes begonnen
-schreef hoogstaande, verfijnde lyrische gedichten

Waarom is Sappho de bekendste Griekse lyrische dichter uit de oudheid?

-Van de andere 8 lyrische dichters die de hellenistische literatuurcritici noemen, is het werk slechts zeer gefragmenteerd overgeleverd
-In de hellenistische tijd werden haar gedichten door Alexandrijnse bibliothecarissen geclassificeerd in een 10-delig boekwerk (waar ook alleen nog fragmenten van zijn overgebleven (wiki))
-Wat overgebleven is van haar werk is bekend in de vorm van citaten bij latere auteurs, en papyrusvondsten in de 20eE (wiki). Wij hebben nu de beschikking over:
---1 volledig gedicht
---10 nagenoeg volledige gedichten
---200 kleinere fragmenten (citaten en ca. 60 papyrusfragmenten met 2 of meer dichtregels)

Tegen einde van archaïsche periode manifesteerden zich voor het eerst mensen die zich bevrijden van mythische denken als verklaring voor het onbekende en gingen zelfstandig nadenken. Deze natuurfilosofen schreven behalve in poëzie soms in proza. waardoor is de keus hiervoor wellicht ingegeven

De wens om vooral gelezen te worden door gelijkgestemden

Wat vond Plato volgens overlevering van Sappho?

Er zijn negen Muzen, zeggen sommigen — hoe kortzichtig:
er is ook nog Sappho van Lesbos, de tiende.
(Aan Plato toegeschreven epigram)

Ook bij de proza vindt men soms een verwijzing naar orale voordrachtkunst welke vorm nemen de citaten in een boek van Heraclitus van Heraclitus aan

Vorm van een raadsel voorafgegaan door zijn antwoord

Tegen het einde van de archaïsche periode kwam er literatuur op met een heel ander karakter. Wie waren de auteurs daarvan?

-De natuurfilosofen
-De natuurfilosofie kwam op aan de Ionische kust (nu de Turkse kust)
-De natuurfilosofen bevrijdden zich van het mythische denken als verklaring voor het onbekende, en zij dachten na over de bron waaruit alles is ontstaan.
-Ook hun proza verraadt de oorspronkelijke orale voordrachtskunst

Noem drie natuurfilosofen die hun stempel op de letterkunde hebben gedrukt

-Heraclites van Ephesus (540-480) (tegengestelde zaken kunnen toch een onderliggende eenheid vertonen) schreef voordrachten waarin hij raadsels verwerkte om zijn punt duidelijk te maken
-Parmenides (540) en Empedocles (494-434) componeerden hun filosofische traktaten in dichtvorm waarna zij ze ongetwijfeld in verschillende Griekse steden hebben voorgedragen

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo