Startpagina / Samenvattingen / Cultuurgeschiedenis van de oudheid / klassiek-oudheid-antiek

De oudheid na de oudheid - Van de zeventiende tot en met de negentiende eeuwe

48 belangrijke vragen over De oudheid na de oudheid - Van de zeventiende tot en met de negentiende eeuwe

In de late 16de en vroeg 17de eeuw laat de beeldende kunst een groot scala aan mythologische onderwerpen zien, in de barok neemt dit af en blijven er een aantal standaardonderwerpen over, in Frankrijk blijft uitbeelding van historische thema's tot ver in de 19de eeuw populair wat is hiervoor de reden

De tweejaarlijkse prijsvragen van de Académie des Beaux-Arts die hun verplichte onderwerpen vaak uit obscure antieke teksten haalden.

Hoe verandert het scala van mythologische onderwerpen voor de beeldende kunst in de loop van de zeventiende eeuw?

Het enorme scala aan mythologische verhalen dat in de beeldende kunst als inspiratiebron gebruikt werd, nam in de loop van de barok af tot een beperkt aantal standaard onderwerpen

Waar werd in Franse literaire kringen in de late zeventiende eeuw voorzichtig aan getornd?

Aan het eeuwenlang vrijwel onaantastbare primaat van de klassieke cultuur.

Welke discussie bracht Charles Perrault op gang?

De discussie over het nut van de klassieken voor de toenmalige kunsten en wetenschappen.
Volgens Perrault waren de klassieke auteurs niet onovertrefbaar, en hij pleitte voor de toepassing van nieuwe literaire modellen.

Charles Perrault (1628-1703) is de eerste die vragen stelt bij het nut van de klassieken voor de kunsten en wetenschappen in 1687 met zijn gedicht Le siècle de Louis le Grand waarin hij tijd van Lodewijk XIV ophemelde ten koste van de klassieke oudheid, waar had hij kritiek op

De klassieke auteurs waren niet onovertrefbaar en hij pleitte voor toepassing van nieuwe literaire modellen

Bij welke mythologische of historische verhalen zocht men inspiratie In de periode van de Verlichting?

Tijdens de Verlichting werd in heel Europa en in Noord Amerika vooral inspiratie gezocht in die Griekse of Romeinse sagen en historische gebeurtenissen die de noblesse van de mensen vooropstelden, en zo bijdroegen aan het verheven beeld en de voorbeeldfunctie van de oudheid

Hoe reageerde Nicolas Boileau op de versmading van de klassieken door Charles Perrault?

Met een krachtig pleidooi voor de op imitatio en aemulatio van de klassieken gebaseerde literatuur.

Nicolas Boileau reageerde heftig op de kritiek van Charles Perrault met een pleidooi voor de imitatio en aemulatio. Hierdoor kwam er een discussie op gang, de z.g. Quérelle des anciens et modernes die tot ver in de 18de eeuw zou duren en niet alleen in de kringen van schrijvers. Waar ging deze breed gevoerde discussie over

Een algemene en fundamentele discussie over de spanning tussen de moderniteit en vooruitgang enerzijds en autoriteit van klassieken anderzijds.

Wat was de Querelle des anciens et modernes (3)?

-Een algemene en fundamentele discussie over de spanning tussen moderniteit en vooruitgang enerzijds en de autoriteit van de klassieken anderzijds
-In 1687 aangezwengeld door Charles Perrault (1628-1703, Sprookjes van Moeder de Gans) met het gedicht Le siecle du Louis le Grand (klassieke heersers waren evenmin onovertroffen als klassieke literatuur: het was tijd voor nieuwe literaire modellen)
-Nicolas Bouleau (1636-1711) reageerde daarop met een fel pleidooi voor de op imitatio en aemulatio gebaseerde klassieke literatuur

Hoe kwam het dat de klassieke oudheid op veel terreinen een bron van inspiratie en reflectie bleef, ondanks dat velen zich in de eeuw van de verlichting als 'modernen' beschouwden?

De voormannen van de verlichting waren vertrouwd met de klassieke beschaving en de letterkunde van de Grieken en de Romeinen.

De Quérelle heeft tot geen verzwakking van de invloed en belang van klassieke traditie betekend, op welke terreinen bleef de klassieke oudheid een bron van inspiratie en reflectie

Filosofie
Politieke denken
Schilderkunst
Bouwkunst

Hoe kwam het dat de klassieke oudheid, ondanks de Querelle, ook in de ‘moderne’ Verlichting nog een bron van inspiratie en reflectie bleef op velerlei terrein, zoals de filosofie, de bouwkunst, de schilderkunst en het politiek denken?

Volgens de auteurs heeft dit zeker te maken met het feit dat de voormannen van de Verlichting, net als alle welopgevoede mensen in de middengroep van de burgermaatschappij, via het onderwijs vertrouwd waren met de klassieke beschaving en literatuur.

Wat is de reden dat tijdens de Verlichting de klassieke oudheid haar invloed behield

De voormannen van de verlichting en de middengroep van de burgers waren via het onderwijs vertrouwd met de beschaving en letterkunde van de oudheid

Wat was de République des Lettres?

Een onofficiële gemeenschap van geletterden in de 17e e 18eE, die enerzijds het vooruitgangsdenken van de Verlichting omarmden, maar anderzijds volledig gevormd waren door de klassieken.

Wie was verantwoordelijk voor de verandering van Romeins naar Grieks?

Johann Joachim Winckelmann, de eerste die de kunsgeschiedenis, en de klassieke kunst in het bijzonder, op een wetenschappelijke manier bedreef, en die als de schepper van de moderne archeologie wordt beschouwd.

Waartegen verdedigde schrijver Samuel Johnson (1709-1784) zich met de zinsnede ‘Classical quotation is the parole of literary men all over the world’?

Tegen de kritiek van sommigen op de wijdverbreide praktijk om te strooien met klassieke citaten, die hij verdedigde als een uiting van de ‘community of mind’

Samuel Johnson (1709-1784) had het over de internationale gemeenschap van geletterden waar was dit een reactie op en wat bedoeld hij hiermee

Sommigen bekritiseerden het gebruik om klassieke citaten te gebruiken, hij verdedigde dit door het als uiting van een community of mind uit te leggen. In het onderwijs was het gebruikelijk om klassieken te onderwijzen over gehele wereld.

Wat toont de persistente aanwezigheid van de klassieke schrijvers in het Europese onderwijs (in het gymnasiale onderwijs tot op de dag van vandaag) aan? Welke kanttekening plaatsen de auteurs?

-Het toont de duurzaamheid van het humanistische onderwijs aan
-kanttekening: het zwaartepunt dat voor de renaissancehumanisten bij de Romeinse literatuur en beschaving lag, verschoof naar de Griekse cultuur en kunst

Waar verschoof tijdens de verlichting het zwaartepunt naar toe

Naar de Griekse cultuur

Persoon verantwoordelijk voor de verlegging van het zwaartepunt naar de Griekse cultuur is Johann Joachim Winckelman (1717-1768) hij is de eerste die kunstgeschiedenis op een wetenschappelijke manier bedreef en hij wordt als de schepper van de moderne archeologie beschouwd. Er werd al archeologie in de Renaissance en de Barok bedreven, wat hield deze voornamelijk in

Studie van oude voorwerpen als bron van kennis van antieke teksten, zo werden antieke portretkoppen en munten bestudeerd om het uiterlijk van keizers en andere beroemde mannen te leren kennen

Dom Bernard de Montfoucon (1655-1741) publiceerde een tiendelig werk* met ca. 40.000 illustraties van antieke realia dat niet onderdoet voor een moderne databank. Waarom deden mensen dat in die tijd?

Omdat men meende dat deze (sterker administrerende dan onderzoekende) methode een complete verzameling van gegevens zou opleveren die zouden bijdragen tot een complete kennis van de antieke wereld
*L’antiquité expliquée et representéer en figures , Parijs 1719-1724

Waar hielden de antiquarri zich mee bezig

Studie van realia: afbeeldingen van voorwerpen die illustratie leverden voor studie van godsdienst, staatsinrichting, militaire zaken en andere aspecten van oudheid

Johann Joachim Winckelmann (1717-1768) wordt wel als de schepper van de moderne archeologie beschouwd. Waarom (4)?

-Hij was de eerste die kunstgeschiedenis, in het bijzonder geschiedenis van de klassieke kunst, op een systematische wetenschappelijke manier beoefende
-Uitgangspunt was niet meer dat objecten als uitdrukking van in tekstbronnen vastgelegde cultuurverschijnselen werden gezien, maar dat de verklaring voor de verschijningsvorm van die objecten gezocht moest worden in hun geologische, klimatologische en historische omgeving
-In zijn model gebruikte hij de levenscyclus om ontwikkelingen te verklaren: hij probeerde kunstwerken chronologisch te ordenen in tijdslijnen van opgang, hoogtepunt en neergang, met subperioden
-In plaats van ordening aanbrengen op basis van plaats, deed hij dat op basis van stijl

Welke techniek gebruikten de antiquarri, wat gebruikten zij als leidraad voor hun onderzoek

Onderverdelingen en stambomen waren de leidraad, de onderwerpen werden op deze manier geordend en golden als illustratie. Hiervan werden platenatlassen gemaakt waarin afbeeldingen geordend waren via bovenstaande principes

Winckelmann was de eerste die Griekenland en de Griekse cultuur boven de cultuur van de Romeinen plaatste. Waarom stond Griekenland voor Winckelmann op de eerste plaats?

Omdat in dat land de vrijheid van geest heerste die leidde tot de creatie van meesterwerken. Na de Griekse beschaving was er alleen nog maar verval geweest, in Rome waren bijvoorbeeld alleen kopieën van Griekse beelden te vinden.

Wat probeerde de Franse geleerde Philippe Claude Anne de Thubières Comte de Aylus (1692-1765) in zijn werk Recueil d'Antiquités égyptiennes, étrusques, grecques et romaines (1752-1767 7-delig werk) te doen

Om de stijl en iconografie te gebruiken om culturen in de oudheid te onderscheiden met eigen karakteristieke beginnend bij de Egyptenaren

Waarom is het werk van De Thubières antiquarisch van aard

De objecten worden nog steeds als uitdrukking van in tekstbronnen vastgelegde cultuurverschijnselen gezien.

Wat was het belang van het Neohumanisme?

Het Neohumanisme was tot in de 19eE vooral in Duitsland (maar niet alleen daar) bepalend voor de klassieke studiën als academisch vak, en de receptie van de klassieken in de literatuur en cultuur

Waar zocht Winckelmann de oorzaken voor de stijlverschillen en waar baseerde hij zich op

Winckelmann zocht de verklaring in de geologische, klimatologische en historische omgeving, hij baseerde zich op de antieke beeldhouwkunst.

Winckelmanns gedachten leverden een eerste coherent verklaringsmodel van de kunsten in Griekenland en Rome. Griekenland nam de eerste plaats in, waarom

Het land had een goed klimaat en goed bestuur waarin vrijheid van geest had kunnen leiden tot creatie van meesterwerken

In de 19eE werd in Duitsland de Altertumswissenschaft als positivistische wetenschap* beoefend. Welk idee zat daar achter?

Men bestudeerde de oudheid met het idee dat de zeer grondige, alomvattende studie van de beschikbare bronnen tot objectieve en zekere kennis van het leven en denken van de Grieken en Romeinen konden komen.
*Positivisme is de opvatting dat alleen empirische wetenschappen geldige kennis opleveren (wiki)

Ook Friedrich August Wolf (1759-1824) is rechtstreeks door Winckelmann beïnvloed, zijn studie Prolegomena Homerum (1795) heeft een enorme impuls gegeven aan de studie van de Griekse oudheid en vooral de studie van Homerische gedichten. Wat probeerde hij in deze studie te doen en welke conclusie trekt hij

Hij probeerde de geschiedenis van deze antieke epen volledig in kaart te brengen, beschreef unieke karakter en concludeerde dat ze niet het werk van één dichter maar een reeks rapsoden waren en dat het mogelijk moest zijn de Alexandrijnse tekst van de epen te reconstrueren

In hoeverre is de positivistische aanpak van de 19e-eeuwse Altertumswissenschaftler achterhaald?

Ondanks de veranderde ideeën en de aanvallen van Friedrich Nietsche die met zijn subjectivisme de grote omwentelingen in denkmodellen van de 20eE inluidde, vormen de wetenschappelijke resultaten van de positivistische Altertumswissenschaftler nog steeds in menig opzicht de basis voor het moderne wetenschappelijk onderzoek.

Van welke 2 grote 19e-eeuwse Duitse classicisten is het wetenschappelijk werk bestand gebleken tegen de revolutionaire ideeën (o.a. van Nietsche) uit het begin van de 20eE?

-Theodor Mommsen (1817-1903) was een autoriteit op het gebied van de Romeinse oudheid
-Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff, specialist op het gebied van de Griekse letterkunde en cultuur

19de eeuwse Duitse geleerden in navolging van Wolf beoefenden de Altertumswissenschaften als positivistische wetenschap, wat hield dit in

Zij bestudeerden de oudheid met het idee dat ze met hun zeer grondige, alomvattende studie van beschikbare bronnen tot objectieve en zekere kennis van leven en denken van de Grieken en Romeinen konden komen

Wie was Friedrich Nietsche (2)?

-Friedrich Nietsche (1844-1900) was classicus en filosoof
-Met zijn ideeën over subjectivisme en over het einde van de metafysica (‘God is dood’) luidde hij de grote omwentelingen in de denkmodellen van de 20eE in

De kracht van de Altertumswissenschaften blijkt uit feit dat ze ongeschonden de aanval van Friedrich Nietzsche hebben doorstaan, in zijn werk Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik paste hij het Griekse mensbeeld aan en distantieerde hij zich van de filologische wetenschapsbeoefening, welke kernbegrippen hanteerde hij in zijn visie op de mens

Dionysische of extase
Apollinische of zelfbeheersing

Wat was Nietsche’s stellingname in Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik (3)?

-Hij paste het vigerende, op Winckelmann teruggaande, Griekse mensbeeld grondig aan
-Hij distantieerde zich van de filologische wetenschapsbeoefening van zijn tijd
-De kernbegrippen uit dit boek van zijn visie op de mens waren het ‘dionysische’ of de extase, met als tegenhanger het ‘apollinische’ of de zelfbeheersing

Ook de archeologie ontwikkelde zich in de 19de eeuw, de opgravingen in Herculaneum en Pompeii vonden al in de 18de eeuw plaats, waarom hadden deze oudste opgravingen geen wetenschappelijke dimensie

De gevonden resten werden gezien als illustraties van antieke teksten (sporadisch dus nauwelijks interessant)

Op welk terrein lagen Nietsches verdiensten?

Nietsche is tot op de dag van vandaag zeer invloedrijk als denker en cultuurfilosoof, maar was nauwelijks van belang voor de klassieke studiën en slechts indirect van belang voor de receptie van de klassieken.

De urbanisatie van de 19de eeuw legitimeerde de aandacht voor Pompeii en Herculaneum en werd er flink opgegraven, helaas werd er nauwelijks gerestaureerd of geconserveerd. Waardoor kreeg de professionalisering van de klassieke archeologie sterke impulsen

Door methodes die werden gebruikt in bestudering van plaatsen uit de prehistorie die minder zichtbaar en weinig objecten opleverden.
De opgravingen van Schliemann waren onbesuisd maar hij had al wel besef van stratigrafie en vanaf midden 19de eeuw werd de aandacht voor de verschillende lagen belangrijker

Waarop richtte de archeologie zich in de 18eE (2)?

-De opgravingen in Herculaneum en Pompeï hadden als eerste doel om naast voorwerpen antieke gebouwen bloot te leggen en te bestuderen
-Dit oudste veldwerk had geen wetenschappelijke dimensie, omdat de gevonden voorwerpen gezien werden als illustraties van een nauwelijks interessante wereld omdat die in antieke teksten slechts sporadisch terug te vinden was

Hoe ontwikkelde de archeologie zich in de loop van de 19eE (4)?

-Tot die tijd was zij blijven steken in schatgraverij in (de omgeving van) Rome om objecten te verzamelen
-De verstedelijking van Europa legitimeerde in de 19eE de aandacht voor de stadjes aan de voet van de Vesuvius als voorbeelden van antieke urbanisatie
-Door de rijkdom aan materiaal dachten de opgravers nauwelijks aan conservering en restauratie*
-Bij de bestudering van plaatsen uit de prehistorie werden nieuwe methoden ontwikkeld, zoals de stratigrafie (de bestudering van opeenvolgende lagen van menselijke bewoning)
*In de pauselijke staat bestond in dezelfde tijd al een strenge regelgeving ten aanzien van monumentenbeheer

Wat is nauw verbonden met de toename van de archeologie in het mediterrane gebied in de 19de eeuw

Europese imperialisme en nationalisme en de legitimatie daarvan

Hoe kon het traditionele tijdschema van Winckelmann uiteindelijk op methodische wijze worden geverifieerd (of gefalsificeerd) ?

Bij de grote opgravingen in het midden van de 19eE in Athene, Delphi, Olympia en de steden aan de Griekse westkust, werd noodgedwongen veel meer aandacht besteed worden aan de verschillende bewoningslagen dan bij de opgravingen van Herculaneum en Pompeï

Waardoor werd de chronologie van de antieke culturen in de loop van de 19eE steeds nauwkeuriger (3)?

-Door de studie van stratigrafieën
-Door de toetsing van vondsten aan tekstbronnen (zoals de beschrijvingen van Pausanias)
-Door de intensieve analyse van belangrijke vondstcategorieën als aardewerk

Waarom was de identificatie met het Romeinse verleden voor Italië na 1870

In 1870 was het land één geworden, om de nationale eenheid te bevorderen werd het gemeenschappelijke, 'grootse' verleden gebruikt.

Welke verschijnselen zijn nauw verbonden met de hoge vlucht die de archeologie in de 19eE nam(2)? Leg uit.

1)Imperialisme
2)Nationalisme
Archeologische verkenningen en grote opgravingen rond het Middellandse zeegebied gingen hand in hand met koloniale ambities en de legitimatie daarvan

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Cultuurgeschiedenis van de oudheid | 9789040077722 | Nathalie de Haan, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.