Startpagina / Samenvattingen / Cultuurgeschiedenis van de oudheid / mythen-mythologie-interpretatie

Klassieke mythologie - Moderne interpretaties: 'Diep van binnen

31 belangrijke vragen over Klassieke mythologie - Moderne interpretaties: 'Diep van binnen

Waar moeten we te rade gaan voor moderne interpretaties van de mythologie, en waarom is dat?

Bij geleerden uit de negentiende eeuw, toen er een nieuwe interesse ontstond voor Griekse en Romeinse mythen. Dit gebeurde onder invloed van de Romantiek en als reactie op de ontdekking van verwantschap tussen de Indo Europese talen.

Welke conclusies, die gebaseerd waren op de verwantschap tussen de Indo Europese talen, trok men in de negentiende eeuw?

-Dat er in de Indo Europese talen ook verwantschap was tussen de namen van goden en helden en daarom ook verwantschap tussen die goden en helden zelf.
-Al snel werden allerlei parallellen getrokken tussen Griekse, Germaanse, Keltische en Indische helden.
-En meende men de oer-hemelgod gevonden te hebben (Jupiter/Iovis, Zeus, Dyaus, Tiuz) die door alle Indo-Europese volkeren al rond 3000 vC werd vereerd.

Door de ontdekking van de verwantschap tussen de talen ontdekte men dat de naam Jupiter een samenstelling was van het woord voor vader en de stam Iuv die verwant is met Zeus/Dios de Indische hemelgod Dyaus en Germaanse god Tuiz. Men meende de oude Indo-Europese hemelgod gevonden te hebben die door al deze volkeren rond 3000 v.Chr. vereerd werd. Er werden parallellen getrokken tussen Griekse, Germaanse, Keltische en Indische helden. Wat was het probleem als men deze vergelijkingen binnen de Indo-Europese volken trekt.

Veel van deze overeenkomsten kan men ook vinden bij Semitische of Afrikaanse helden, de beïnvloeding door uitwisseling van verhalen was groter dan door gemeenschappelijke erfenis tussen de Indo-Europese volken

Welke twee ontdekkingen hebben sterk bijgedragen aan het geloof dat de Griekse mythologie door het Nabije Oosten beïnvloed werd?

1. Gilgamesj-epos (tweede helft 19e eeuw)

2. Hettitische successiemythe (midden 20e eeuw)

Hoe kijkt men tegenwoordig aan tegen de invloed van de taalverwantschap op de mythologie?

-Onderzoek: beïnvloeding van de mythologie door uitwisseling van verhalen is vele malen groter dan beïnvloeding door gemeenschappelijke erfenis,
-Vandaar dat in de vergelijkende mythologie tegenwoordig meer de nadruk ligt op de mogelijke beïnvloeding van de Griekse mythologie vanuit het Midden Oosten.
-De ontdekking van het Gilgamesj-epos (midden 19eE) en de Hettitische successiemythe (midden 20eE) hebben hier sterk toe bijgedragen.

Welke ontdekkingen hebben bijgedragen aan de moderne vergelijkende mythologie

Gilgamesj-epos
Hettitische successiemthe

Wat was de (grote) bijdrage van Sigmund Freud aan de studie van de antieke mythologie?

-Sigmund Freud (1856-1939) was niet wezenlijk geïnteresseerd in de mythologie zelf, maar wel in de overeenkomst tussen de neuroses van zijn patiënten en mythologische verhalen.
-Hij veronderstelde bovendien dat de populariteit van de tragedie ‘Koning Oedipus’ van Sophocles te danken was aan het feit dat iedereen dit verhaal diep van binnen herkent, omdat iedereen in zijn vroege jeugd door een ‘Oedipale fase’ zou gaan.
-Tenslotte legde hij een verband tussen de manier waarop mythen verhalen kunnen vertekenen en de vertekening (substitutie en repressie) die men in dromen kan waarnemen.

Wat was de bijdrage van Freuds leerlingen Otto Rank en Carl Jung aan het mythologie onderzoek?

Otto Rank (1884-1939) en Carl Gustav Jung (1875-1961) werkten zijn psychologische interpretatie uit en pasten die toe op de klassieke (en andere) mythologie.

Sigmund Freud leverde de volgende bijdrage aan de studie over de antieke mythologie, welke overeenkomsten zag hij tussen de neuroses en klassieke mythische verhalen

Patiënten die met hun moeders wilden slapen en hun vaders wilden doden, overeenkomst met het verhaal van Oedipus, hij veronderstelde dat alle mannen door een Oedipale fase heen moesten gaan
Hij legde een verband hoe mythen verhalen kunnen vertekenen en de vertekeningen die men in dromen kan waarnemen

Wat was de visie van Otto Rank ten aanzien van de mythologie?

-Rank ging ervan uit dat het Oedipuscomplex (soms in sterk vertekende vorm) ten grondslag ligt aan alle Griekse heldenverhalen waarin veelvuldig vaders en ooms (in substitutie) gedood worden.
-Later veronderstelde hij dat het niet de Oedipale fase was maar juist de geboortefase die het initiële trauma veroorzaakte, gezien de moeilijke omstandigheden rond de geboortes van de Griekse helden.

Leerlingen van Freud, Otto Rank en Carl Gustav Jung werkten zijn psychologische interpretatie verder uit en pasten die toe op de klassieke mythologie. Wat trachtte Rank aan te tonen

Het Oedipuscomplex ligt ten grondslag aan alle Griekse heldenverhalen, Theseus doodt zijn vader, Perseus zijn grootvader, Jason zijn oom.
Later ging hij ervan uit dat de geboorte zelf het initiële trauma voor de mensen is en legde de nadruk op de moeilijke omstandigheden rondom de geboorten van de Griekse helden

Wat is een probleem met de psychologische interpretaties van Rank

Men kan ze niet falsificeren aangezien iedere afwijking van het patroon een substitutie of repressie van oorspronkelijke motief kan noemen

Wat hield de ‘archetypenleer’ van Carl Gustav Jung in?

In de ‘archetypenleer’ zocht Jung naar universele symbolen in de kunst, mythen en dromen van mensen over de gehele wereld. Zo waren volgens hem de vrouwelijke figuren door wie bijna elke held in de mythologie geholpen werd, verglijkbaar met de anima, het vrouwelijk deel van de mannelijke psyche.

Jung ontwikkelde de archetypeleer, wat houdt deze leer in

Hij zocht naar universele symbolen in de kunst, mythen en dromen van mensen over de hele wereld:

Helden worden bijna allemaal geholpen door een vrouwelijke figuur
Hij vergeleek deze vrouwelijke figuur met de, vrouwelijk deel van de mannelijke psyche

Wat zijn de problemen die de archetypenleer aankleven?

-men kan niet alle jonge vrouwen in de kunst en mythologie typeren als animae (reductionisme) terwijl, als men dit niet doet, het heel moeilijk uit te maken is wie wel en wie niet
- Het is in de praktijk erg moeilijk om symbolen te vinden waarvan de betekenis wereldwijd eenduidig is. De interpretatie van symbolen is namelijk sterk afhankelijk van de cultuur waarin zij worden gebruikt.

Welke problemen geeft Jungs interpretatie

Het is reductionistisch om alle vrouwen te interpreteren in de kunst als animae
Het is moeilijk om eenduidige betekenissen van symbolen over de hele wereld te vinden, betekenis is afhankelijk van de cultuur waarin zij worden gebruikt

Tegenover de psychologische interpretaties van Freud, Rank en Jung ontwikkelde zich vanuit de archeologie een sociologische interpretatie. Hoe luidde die?

-Archeologen observeerden dat mythen in niet-westerse samenlevingen allerlei functies vervulden die wij kennen uit de antieke mythologie: rechtvaardiging van historische claims, identiteit, propaganda, etc.
-Daarop ontwikkelde Bronislaw Malinowski (1884-1942) de theorie dat mythen in een samenleving als blauwdrukken /charters fungeren.
-Daarbij wordt vastgelegd wie welke claims waarop had en hoe men zich moest gedragen.

Welke bezwaren kan men aanvoeren tegen de sociologische en historische interpretatie van mythen?

-Dat zowel de historische als de sociologische ‘bewijzen’ voor de theorieën vaak maar een klein deel van de mythe in kwestie bestrijken, terwijl de mythe als geheel er niet door verklaard wordt.
-Dat de interpretaties niet voor alle mythen gelden: voor de historische interpretatie is bij sommige mythen te weinig tastbaar bewijs, voor de sociologische interpretatie staat de moraal van de mythische figuren vaak het idee van een blauwdruk in de weg.

Bronislaw Malinowski ontwikkelde het idee dat mythen blauwdrukken voor de samenleving vormden waarin de samenleving vastlegde wie welke claims waarop had en hoe men zich moest gedragen. Wat is het probleem bij deze interpretatie

Dit geldt voor sommige mythen maar niet voor allemaal, bijvoorbeeld het verhaal van Oedipus het is niet de bedoeling dat elke man zijn vader vermoord

Vanwege de bezwaren tegen de psychologische, historische en sociologische interpretaties ging men op zoek naar een meer indringende wijze waarop mythen een bijdrage aan de samenleving zouden kunnen leveren. Wat was het aandeel van Claude Levi-Strauss hierin?

-Claude Levi-Strauss (1908-2009) combineerde de maatschappelijk relevante interpretatie van Malinowski, de symbolische interpretatie van Jung en het structuralisme dat ontwikkeld was door de Zwitserse taalkundige Ferdinand de Saussure (1857-1913).
-Hiermee ontwikkelde hij de structurele antropologie, die allerlei betekenisvolle verbanden ziet in binaire opposities (oud-jong, man-vrouw) in de inrichting van niet-westerse samenlevingen).

Men ging op zoek naar een meer indringende manier waarop mythologie een bijdrage zou kunnen leveren aan de inrichting van de samenleving. Op welke wijze dacht Claude Lévi-Strauss deze te hebben gevonden

Door een combinatie te maken van de maatschappelijk-relevante interpretatie van Malinowski en de symbolische interpretatie van Jung. Hij verbond dit met het structuralisme.

Wat hield de interpretatie van Levi-Strauss precies in?

-Aan de hand van de Oedipus-mythe construeerde Levi-Strauss een schema van over- en onderwaardering van familierelaties in de mythen.
-Hierdoor wordt de verwantschap gedefinieerd tussen geliefden (met wie men seks mag hebben) en vreemdelingen (die men in oorlogen mag doden).
-Dit houdt tevens een uitbreiding in van mogelijke sociologische betekenissen.

Welke verwijten kan men de symbolische uitleg van Levi-Strauss maken?

-De diepere betekenis die Levi-Strauss in de mythen vindt, is een stuk minder duidelijk dan de maatschappelijke functies die Malinowski er aan toedichtte, en ook controversieler. Zo wordt zijn interpretatie van de Thebaanse mythen als mediatie tussen de menselijke gebondenheid aan de aarde en zijn onafhankelijkheid ervan, algemeen verworpen.
-De uitleg is reductionistisch: als de Oedipus-mythe dezelfde boodschap uitdraagt als het Agamemnonverhaal, hoe verklaren we dan nog de verschillen?

Lévi-Strauss verbond het Oedipusverhaal met andere mythen zoals de zoektocht van Cadmus naar zijn zuster Europa. Hij zag in deze serie mythen een patroon, welk

Een onder- en overwaardering van familierelaties

Wat zijn de verdiensten van Levis-Strauss geweest in het mythologie onderzoek?

-Hij heeft het mythologie onderzoek een grote impuls gegeven, en zijn interpretatie is met name door de leden van de ‘Parijse School’ toegepast in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw.
-Hij heeft laten zien hoe verhalen die de maatschappelijke norm lijken te overtreden, zoals de Oedipusmythe, deze toch kunnen bevestigen.

De psychologische en sociologische interpretaties hebben het onderzoek in de 20e E gedomineerd, en doen dit nog steeds. Tegen het einde van de vorige eeuw kwam de classicus en theoloog Walter Burckert met een geheel nieuwe interpretatie. Welke was dat?

-Walter Burckert (1930- ) ziet net als Rank, vaste patronen in de heldenverhalen over de hele wereld.
-Volgens hem hebben de heldenverhalen hun oorsprong in verhalen die de paleolithische jagers-verzamelaars aan elkaar vertelden, verhalen over de jacht met als basisschema: men gaat op weg, overkomt allerlei obstakels en komt terug met de buit (‘go and get’).
-Volgens Burckert is deze structuur zo in onze genen ingesleten dat (antieke en moderne) verhalen die daarop gebaseerd zijn, diep van binnen herkenbaar zijn en ons daarom nog steeds aanspreken.

Wat definieert deze serie van mythen volgens Lévi-Strauss

Het maatschappelijk instituut van verwantschap, dat valt tussen geliefden met wie men seks mag hebben en hechte banden mag ontwikkelen, en vreemdelingen die men in oorlogen mag doden.

De auteurs spreken met opzet over ‘diep van binnen’. Waarom is dit, en welke kanttekening plaatsen zij daarbij?

-Om het effect te beschrijven dat mythen, zowel volgens Freud als volgens Burckert, op ons hebben.
-Zij lijken daarmee een verklaring te zoeken voor het feit dat deze verhalen ons vele generaties lang weten te boeien.
-Ondanks dit zijn het toch de individuele kunstenaars of vertellers die de mythen tot leven moeten wekken en er nieuwe betekenissen aan kunnen geven.

Wat zijn de positieve kanten het onderzoek van Lévi-Strauss

Belangrijke stimulans voor het onderzoek zijn methode is toegepast door leden van de Parijse school in de jaren '70 en '80
Hij heeft laten zien dat verhalen die de maatschappelijke norm overtreden, deze toch kunnen bevestigen (Oedipus)

Walter Burkert heeft een geheel nieuwe interpretatie voorgesteld, net als Rank ziet hij vaste patronen in heldenverhalen over de gehele wereld, hij verklaart ze niet uit psychologisch oogpunt maar uit welk

De oorsprong van de verhalen

Hoe noemt Burkert de structuur van deze jagers verhalen

Go and get

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Cultuurgeschiedenis van de oudheid | 9789040077722 | Nathalie de Haan, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.