Staatsinstellingen, bestuur en recht - Staat en religie

19 belangrijke vragen over Staatsinstellingen, bestuur en recht - Staat en religie

Waarmee was het complete maatschappelijke en politieke leven van de Grieken doordrengt?

Godsdienstige elementen

In de Grieks-Romeinse wereld waren oorlog, politiek, cultuur en religie op allerlei manieren met elkaar vervlochten. Waarin uitte zich dat (5)?

-veldslagen, theatervoorstellingen, wedstrijden en volksvergaderingen werden ingeleid met een offer
-er was geen priesterkaste, alleen in een beperkt aantal gevallen was het priesterschap erfelijk binnen een bepaalde familie
-er was geen principieel onderscheid tussen religieuze en politieke functies: iedereen kon priester worden
-velen combineerden het parttime priesterschap met bestuurlijke functies
-politieke veranderingen konden leiden tot religieuze fenomenen (voorbeeld: heerserscultus, het bouwen van tempels bij overwinningen)

Waarbij is de onlosmakelijke vervlechting van politiek en godsdienst zichbaar?

Op het terrein van de religieuze organisatie, zoals bijvoorbeeld het ontbreken van een priesterkaste met een specifieke opleiding en inwijdingsrituelen.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Een van de taken van de priesters was het lezen van de voortekenen. Hoe ging men in de praktijk om met de interpretatie ervan?

-Voortekenen die niet de gewenste uitslag gaven, konden door de consul genegeerd worden.
-Er zijn aanwijzingen dat de patriciërs (geboorteadel uit de vroeg-republikeinse tijd) speciale expertise claimde in het lezen van de auspicia (voortekenen)
-Zo kon men het consulaat uit de invloedssfeer van rijke plebejers houden, aangezien de voortekenen vóór elke veldtocht geraadpleegd werden
-De claim op unieke expertise van het patriciaat werd niet zonder meer geaccepteerd, getuige het aantal plebejers dat tot het consulaat werd toegelaten

De vervlechting van politiek en godsdienst is ook zichtbaar in de religieuze organisatie, op welke wijze

  • Geen priesterkaste met opleiding en inwijding, iedereen kon priester worden
  • Geen principieel onderscheid tussen politieke en religieuze functies
  • Priesterschap was in een beperkt aantal gevallen erfelijk

Hoewel de Romeinse godsdienst al heel vroeg door de Griekse is beïnvloed, kan men specifieke Romeinse elementen aanwijzen, m.n. in de verhouding staat-religie. Welke?

-pax deorum: het idee dat een goede verstandhouding met de goden essentieel was voor het welzijn van staat en bevolking
-zoenoffers moesten worden ingezet als de voortekenen wezen op een verstoring van de pax deorum.
-het gebruik dat bevelhebbers voorafgaand aan belangrijke veldslagen een beroep deden op een bepaalde godheid, en daarbij hem/haar bij overwinning een tempel beloofden.

Wat zijn specifiek Romeinse elementen ten opzichte van de verhouding tussen staat en religie?

Instandhouding van een goede relatie met de goden was essentieel voor het welzijn van de staat en zijn burgers > pax deorum: Zoenoffers, veldslag, tempels

Hoe stonden de Grieken en Romeinen zelf tegenover het goddelijke element in hun samenleving?

Men was niet geïnteresseerd in het ‘goddelijke’ wezen van individuen, maar ging uit van een hiërarchie van al dan niet sterfelijke machten, van wie sommigen meer eer verdienden dan anderen

De Romeinse godsdienst is sterk door de Griekse beïnvloed, toch behouden ze een aantal specifieke Romeinse elementen, welke

  • Romeinse opvatting dat de instandhouding van de goede verhouding met de goden essentieel was voor welzijn van de staat en zijn burgers (pax deorum)
  • Aan het begin van een veldslag een beroep doen op een bepaalde godheid, b.v een nieuwe tempel in het geval van een overwinning

Wat is een goed voorbeeld van een politieke verandering die tot nieuwe religieuze fenomenen leidde?

De opkomst van de zogenaamde 'heersercultus' in de hellenistische tijd.

Welke vorm nam de hellenistische en Romeinse heerserscultus aan?

-Vanaf de hellenistische tijd (3e EvC) vond men het normaal om cultische eer te bewijzen aan vorsten die een ‘bovenmenselijke’ prestatie geleverd hadden of abnormaal machtig waren.
-De cultische verering van een sterfelijk persoon benadrukte de afstand tussen vereerde en vereerder
-de heerserscultus was ook een uiting van politieke loyaliteit

Omdat politiek en godsdienst onlosmakelijk met elkaar verbonden waren leidden politieke veranderingen tot nieuwe religieuze fenomenen, welke cultus kwam op in de hellenistische periode

De heerserscultus, men bewees cultische eer aan vorsten die bovenmenselijke prestaties leverden (Alexander de Grote) of die erg machtig waren

Rond 250 verkeerde het Romeinse imperium in een moeilijke positie. Wat gebeurde er?

---oorlog tegen Sassaniden (Perzen)
---opstanden
---pokkenepidemie
---invallen van de Goten
---samenzweringen en muiterij in het leger
(wiki)

Ook de Romeinse keizers namen deze heerserscultus over, historici hebben zich het hoofd gebroken over de vraag of men de keizers en koningen als echt goden ging zien. Bij nadere beschouwing blijkt de vraagstelling verkeerd, waarom

De Grieken en Romeinen waren niet al te geïnteresseerd in het goddelijke wezen van het individu. In plaats daarvan gingen zij uit van een hiërarchie van sterflijke machten en personen van wie sommigen meer eer verdienden

Wanneer vond de eerste massale christenvervolging plaats?

In de jaren 249-250 n.Chr.

De eerste massale christenvervolging van staatswege vond niet toevallig plaats rond 250vC. Waarom niet?

De Christenen werden gezien als schuldig aan de moeilijke positie waarin het rijk verkeerde omdat
-zij niet deelnamen aan de heerserscultus en dus niet loyaal waren aan de keizer
-zij daardoor de toorn van de goden opwekten

De heerserscultus was ook een uiting van politieke loyaliteit, men kon amper begrip opbrengen voor personen die zich hieraan ontrokken, alleen de Joden hadden een uitzonderingsstatus. De christenen werden wel vervolgd, waarmee werd het verwijt deloyaliteit jegens de keizer gecombineerd

Beschuldiging dat de christenen de toorn van de goden opwekten en verantwoordelijk waren voor kleine en grote tegenslagen

In de 4eE werden de opvattingen die aan de christenvervolging ten grondslag lagen, door christelijke denkers in een nieuw jasje gestoken. Wat was hun visie?

Dat de militaire successen van keizer Constantijn en zijn opvolgers te danken waren aan hun keuze voor de enige ware God

Tegen de achtergrond van welke gebeurtenissen schreef kerkvader Augustinus zijn ‘De Civitate Dei' (over de Staat Gods)?

-Na de inname van Rome door de Goten (410) kon men militaire successen niet meer verbinden met de keuze voor de enige ware God.
-Augustinus (354-430) interpreteerde de wereldgeschiedenis als een voortdurende worsteling tussen de aardse rijken en het Rijk Gods (Civitas Dei)
-Het Rijk Gods was in zijn visie het enige belangrijke, en dit rijk was immuun voor alle rampen die het wereldlijke Romeinse rijk in die periode troffen of nog konden treffen
-Het hiermee gecreëerde denkkader beïnvloedt nog steeds de westerse religies

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo