Startpagina / Samenvattingen / Cultuurgeschiedenis van de oudheid / samenleving-sport-vrouwen

De samenleving - Vermaak

Q: In de Griekse samenleving nam sport een belangrijke plaats in. De belangrijkste architecturale uiting hiervan was het gymnasion , ontstaan in de archaische tijd. Wat was het en wat gebeurde hier?

-Het gymnasion was een complex van open en overdekte ruimtes -aanvankelijk een locatie voor lichamelijke oefening (worstelen, hardlopen, boksen,…) -later allerlei extra functies: ----badruimtes voor lichaamsverzorging en massage ----bibliotheek

Q: Voor wie was het gymnasion toegankelijk?

Het gymnasion was toegankelijk voor iedereen, niet alleen voor aristocraten

35 belangrijke vragen over De samenleving - Vermaak

Welke soorten vermaak kende de Grieks-Romeinse samenleving?

- Sport
- Feestmalen
- Jacht
- Gladiatorengevechten
- Amfitheaters

De Grieks-Romeinse samenleving kende een grote variatie in vermaak. Welke kenmerken van deze samenleving speelden ook een rol in de organisatie van vermaak (2)?

-de gelaagdheid van de samenleving (mannen en vrouwen, hogere en lagere klassen vermaakten zich niet altijd op dezelfde manier)

-de belangrijke rol die het politieke aspect ook in de meeste vormen van vermaak speelde (netwerk, geld, prestige, respect, macht)

Waarom speelde in bijna alle uitingen van vermaak het politieke aspect een rol

Deelnemen aan of organiseren van kon invloedrijk netwerk, geld, prestige respect en macht opleveren.

De jacht als bron van vermaak was niet voor iedereen, en werd ook niet overal beoefend. Waar en door wie wel?

-Vooral in Azië en Egypte
-Alleen door koningen en aristocraten: goede jagers waren ook goede leiders.

Wat schreef Plutarchus over de jacht?

Plutarchus (46-120) schreef dat Alexander de Grote op jacht ging om zijn mannen tot moed te inspireren.

Antieke bronnen tonen aan dat jacht een voorrecht was voor koningen en aristocratie waar kwam het vooral voor en waar werd op gejaagd en hoe

Vooral in Egypte en Azië minder in Europa. Gejaagd werd in het wild op leeuwen en stieren die soms ook in reservaten werden opgesloten om het voor de elite makkelijker te maken

Decoraties in graftombes en paleizen toont aan dat jacht een belangrijk aspect was voor de beeldvorming van de farao's hoe werden zij afgebeeld en waarom op deze wijze

Als sterke en dappere jagers, hierdoor werden zij gekarakteriseerd als geschikte leiders van hun volk. De hellenistische leiders plaatsten zich ook in deze traditie

In de Griekse samenleving nam sport een belangrijke plaats in. De belangrijkste architecturale uiting hiervan was het gymnasion, ontstaan in de archaische tijd. Wat was het en wat gebeurde hier?

-Het gymnasion was een complex van open en overdekte ruimtes
-aanvankelijk een locatie voor lichamelijke oefening (worstelen, hardlopen, boksen,…)
-later allerlei extra functies:
----badruimtes voor lichaamsverzorging en massage
----bibliotheek

Welke competitie hadden vrouwen die analoog was aan de Olympische Spelen?

Heraiai, dit werd om de vier jaar in Olympia gehouden, ter ere van Hera.

Voor wie was het gymnasion toegankelijk?

Het gymnasion was toegankelijk voor iedereen, niet alleen voor aristocraten

In de Griekse samenleving maakte sport deel uit van sociale leven. Belangrijkste architecturale uiting is het gymnasion (gymnasium) ontstaan in archaïsche periode, welke functies vervulde dit gebouw.

Lichamelijke oefening zoals worstelen, hardlopen en boksen
Badruimtes voor lichaamsverzorging en massage
Bibliotheek

Het gymnasion was voor iedereen toegankelijk, toch bood het de rijken meer mogelijkheden, waarom en welke mogelijkheden bood het hen

De rijken hadden meer vrije tijd en konden dus meer tijd hierin doorbrengen. Daarnaas konden zij professionele trainers aanstellen

Waarom kon sportbeoefening lucratief zijn (2)?

Sportbeoefening kon lucratief zijn:
-als men succes behaalde, nam het prestige toe en daarmee de kansen en mogelijkheden op het gebied van politiek en patronage
-Daarnaast kon men een beloning in geld en/of belastingvrijstelling krijgen van zijn thuisstad, ereplaatsen in het theater of gratis maaltijden.

Wie namen er in de Romeinse wereld deel aan sportevenementen?

Voornamelijk slaven of vrijgelatenen, de elite verbond zich alleen aan sportevenementen door op te treden als organisatoren.

De stijgende populariteit van het gymnasion ging hand in hand met ontstaan van grote sportwedstrijden, welke en waar

Olympische spelen (Olympia)
Pythische spelen (Delphi)
Nemeïsche spelen (Nemea)
Isthmische Spelen (Isthmus bij Korinthe)

Wanneer ontstonden de eerste amfitheaters?

Tijdens de republiek

Deze wedstrijden vormden de periodos en wie in alle vier een overwinning in dezelfde tak van sport behaalde mocht zich periodonikês noemen en kon op eeuwige roem rekenen. Welke takken van sport werden tijdens deze spelen beoefend

Loopwedstrijden
Boksen
Worstelen
Pankration (mix van boksen en worstelen
Paardenrennen
Verspringen
Discuswerpen
Speerwerpen
Muzische competities zoals het bespelen van een aulos (soort hobo) of de lier

Wat is de betekenis van de begrippen Taberna, Sussitia, Thesmophoria, Symposion, Convivium, Saturnalia en Collegia?

Taberna = Café
Sussitia = Eetgenootschap
Thesmophoria = Festival speciaal voor vrouwen, ter ere van Demeter
Symposion = Private kring, eten, drinkgelag
Convivium = Banket met vrouwelijke gasten VB: Petronius
Saturnalia = Festival ter ere van Saturnus
Collegia = Beroepsverenigingen, sociaal vangnet

De prijzen waren symbolisch, maar de winnaar kreeg in zijn thuisstad vaak een grote beloning, waaruit kon deze bestaan

Geld, ereplaats in theater, gratis maaltijden, standbeelden of vrijstelling van belasting. Ook hield een succesvol atleet na zijn sportcarrière er een politieke loopbaan op na

Vrouwen werden niet toegelaten tot de Olympische Spelen. Konden Griekse en Romeinse vrouwen überhaupt sport beoefenen?

-Griekse vrouwen (ongehuwde meisjes) konden deelnemen aan de vierjaarlijkse Heraia (spelen ter ere van Hera)
-Griekse vrouwen konden, als eigenaresse van een paard (niet als jockey), deelnemen aan paardenrennen
-In de Romeinse tijd werden vrouwen ook tot het gymnasion toegelaten, mochten ze zelf spelen organiseren en deelnemen aan een toenemend aantal vrouwencompetities

Vrouwen konden niet aan deze spelen deelnemen, ook waren zij niet toegelaten tot de toeschouwerstribune behalve priesteres van Demeter, wel hadden zij eigen competitie, welke, wie mochten eraan deelnemen, ter ere van wie werd deze georganiseerd en welke sport werd er beoefend

Om de 4 jaar werd door 16 getrouwde vrouwen in Olympia de Heraia ter ere van Hera georganiseerd. Ongehuwde meisje mochten hieraan deelnemen aan één discipline het lopen van een korte afstand

Er was nog een tak van sport waaraan vrouwen konden deelnemen, op welke wijze en wat maakte het aantrekkelijk om ondanks de beperkingen hieraan deel te nemen

Paardenrennen, zij mochten niet als jockey deelnemen maar wel als eigenaresse van het paard. Omdat alleen de eigenaar van het winnende paard of span genoemd werd wordt menige aristocratische vrouw genoemd als winnares op de Olympische spelen

De Romeinse elite probeerde met vrijgevigheid rond het organiseren van spectaculaire opvoeringen de gewone man aan zich te binden. Welke vorm namen die spektakelstukken aan?

-gevechten tussen dieren en mensen in het amfitheater
-nagespeelde zeeslagen (Julius Ceasar 46vC op het Marsveld)

Welk aspect van de Griekse en Romeinse samenleving wordt overduidelijk weerspiegeld in het gebruik van het amfitheater?

De gelaagdheid van de samenleving: de plaats die men innam in de samenleving, bepaalde de plaats die men in het amfitheater mocht bezetten.

Sport nam in Romeinse samenleving een minder belangrijke plaats in dan in de Griekse, tot de keizertijd was de deelname van Romeinen aan Griekse sportevenementen beperkt. Pas nadat Augustus, Nero en Domitianus zelf sportwedstrijden gingen organiseren vond het op grote schaal ingang in de Romeinse cultuur. Wagenrennen en gladiatorenspelen waren al langer populair, uit welke sociale laag kwamen de deelnemers en op welke wijze verbond de elite zich met deze wedstrijden

De deelnemers waren voornamelijk slaven of vrijgelatenen, de elite verbond zich met deze evenementen door ze te organiseren

Wat was de functie van een collegium (beroepsvereniging)?

Sociaal vangnet voor de leden:
----collectieve begrafenisverzekeringen
----zorg voor de nabestaanden

Voor de wagenrennen en gladiatorenspelen werden speciale gebouwen gebouwd, hoe heten deze en waaruit bestond het materiaal van deze bouwwerken

Amfitheaters, in de Republiek nog uit hout, later in steen

Het beroemdste is het Flavische amfitheater (Amphitheatrum Flavium) dit bood plaats aan 50.000 toeschouwers, ook hier kwam de gelaagde samenleving tot uiting, beschrijf de indeling van de plaatsen

Onderaan, beste uitzicht dus voor de senatoren en voor keizer en gevolg
Iets hoger ridders en andere welgestelde burgers
Hoogste plaatsen voor de vrijgelatenen, slaven en toeschouwers uit de lagere klassen
Allerhoogste plaatsen voor de vrouwen

Het vermaak in amfitheater nam de hele dag in beslag, hoe zag de dagindeling eruit

's Ochtends gevechten tussen wilde dieren of tussen mensen
Lunchpauze executies
's Middags gladiatorengevechten

De gladiatorengevechten waren immens populair en ook al behoorden de gladiatoren tot de laagste standen konden ze toch enorme roem vergaren, waaruit blijkt dit

Afbeeldingen van gladiatoren op drinkbekers en olielampen
Graffiti
Het feit dat vrije burgers een carrière als gladiator verkozen, met als extreem voorbeeld keizer Commodus tijdens zijn regering (181-192)

Een laatste aspect van publiek vermaak is het samen eten dit gebeurde spontaan maar ook georganiseerd, in het boek wordt Sparta als voorbeeld genoemd op welke wijze was daar het gezamenlijk eten georganiseerd

In Sparta was elke mannelijke burger lid van een sussitia of eetgenootschap waar iedereen een eigen bijdrage moest leveren. Elke Spartaan at, oefende, sliep en vocht met zijn genootschap

Vrouwen waren uitgesloten van deze genootschappen, toch vond er in Athene een festival voor en door gehuwde vrouwen plaats, wat hield dit festival in

De Thesmophoria werd georganiseerd ter ere van de vruchtbaarheidsgodin Demeter. Onder leiding van 2 voorname Atheense dames sloten de vrouwen een driedaagse periode van vasten af met een banket.

De meeste feestmaaltijden vonden plaats in de private sfeer, het bekendste voorbeeld in de Griekse wereld was het symposion, beschrijf zo'n symposion en wie namen hieraan deel

De gasten waren mannen en na de maaltijd monde het uit in een drinkgelag met muziek, literatuur en spelletjes. De enige vrouwelijke deelnemers waren hetaeren (hetairai) courtisanes die bekend waren om hun muzikale capaciteiten en geletterd waren.
De organisatie verliep volgens een strikte etiquette waarbij rekening gehouden werd met de status van de genodigden. De belangrijkste gast kreeg een plaatst het dichtste bij de gastheer.

Ook het Romeinse convivum of banket kende gedragsregels, toch zijn er verschillen met de Grieken, beschrijf zo'n convivum

Vrouwen werden hier wel voor uitgenodigd alhoewel conservatievelingen er moeite mee hadden dat zij liggend aten. De aard en samenstelling hing samen met het karakter van gastheer en wat hij wilde uitstralen naar zijn gasten. In besloten kring werd er gegeten, gedronken en was er entertainment, zie blz. 246.
De toplaag organiseerden overdadige diners b.v. werden parels opgelost in azijn gedronken en was brood en andere gerechten bewerkt met goud (Caligula)

Maaltijden waren een terugkerend element in sociale leven van religieuze genootschappen en Romeinse beroepsverenigingen, collegia. Deze collegia zijn niet in alle opzichten vergelijkbaar met de latere gilden, toch zijn er overeenkomsten, welke

Ze fungeerden als sociaal vangnet
Collectieve begrafenisverzekeringen en zorg voor nabestaanden

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Cultuurgeschiedenis van de oudheid | 9789040077722 | Nathalie de Haan, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.