Startpagina / Samenvattingen / Cultuurgeschiedenis van de oudheid / tempel-jupiter-forum

Rome in de zesde eeuw v.Chr - Het 'grote Rome van de Tarquinii' in de zesde eeuw v. Chr

36 belangrijke vragen over Rome in de zesde eeuw v.Chr - Het 'grote Rome van de Tarquinii' in de zesde eeuw v. Chr

Waarom spreken archeologen van het ‘Grote Rome van de Tarquinii’?

-Omdat Rome onder de Tarquinii met ca. 20.000 – 30.000 inwoners een van de grotere steden in het mediterrane gebied was.
-Omdat de invloed van de Etrusken op de groei en grootte van de stad aanzienlijk was

Waarnaar is de benaming 'het grote Rome van de Tarquinii' een verwijzing?

- De grootte van de stad
- De Etruskische invloed

Waarom kan men zeggen dat de Etrusken onmiskenbaar hun stempel op het vroege Rome drukten?

Omdat de Etrusken een uitgesproken urbane cultuur hadden, drukten zij hun stempel op:
--de stadsplanning
--de infrastructuur
--de tempelbouw
--de graven

Waarom is het Forum Romanum in het centrum van Rome (het laaggelegen dal tussen de 7 heuvels), een goed voorbeeld van de infrastructurele capaciteiten van de Etrusken?

-In de vroege ijzertijd (ca. 1200-800) had dit moerassige terrein dienst gedaan als gemeenschappelijke weidegrond en als begraafplaats. Toen het terrein bestraat werd (eind 7eEvC toen Sabijnen (Quirinalis) en Latijnen (Palatinus) de strijdbijl hadden begraven), werden de natuurlijke beekjes gekanaliseerd.
-De verbetering van de afwatering door aanleg van het overkluisde rioleringssysteem Cloaca Maxima wordt toegeschreven aan de 6e eeuwse koning Servius Tullius. (Wiki: gebouwd rond 616 door Tarquinius Priscus)
-Ook de aanleg van de stadsmuur (in de wandeling ‘Serviaanse Muur’) wordt aan deze koning toegeschreven.

Wanneer zijn de oudste bestratingslagen van het Forum Romanum te dateren?

In de vroege zesde eeuw v.Chr.

Uit welke periode stamt de oudste bestrating van het Forum Romanum

Uit de 6de eeuw v.Chr.

Welke bewijzen zijn er voor de bouw van een stadsmuur in de tijd van Servius Tullius?

-Onder de 4e eeuwse restanten (tegen plunderende Kelten (‘Galliërs’)) van de ‘Serviaanse Muur’ zijn oudere resten te zien uit de 6e E: er is een verschil in steensoorten.
-Een bewijs ‘ex silentio’: het is ondenkbaar dat een stad van enige omvang in de 6e EvC niet van een stadsmuur voorzien zou zijn.

Uit opgravingen kan men concluderen dat het Forum Romanum als centrum met de belangrijkste stedelijke functies, ontstaan is in de 7e EvC. Welke functies waren er aanwezig?

-Religie (er zijn resten van heiligdommen gevonden)
-Bestuur (er zijn bestuurlijke gebouwen gevonden)
-Handel (geen resten, maar het ligt voor de hand)
-Wonen (er zijn resten van grote woonhuizen gevonden)
-Collectieve herinnering (herinneringen in gemonumentaliseerde vorm)

Uit de 6de eeuw stamt ook de riolering, de cloaca maxima die toegeschreven wordt aan koning Servius Tullius, hij zou ook de stadsmuur hebben laten bouwen, de resten van de Serviaanse muur stammen uit de 4de eeuw v.Chr. als gevolg van invallen van Kelten.
Toch kan de stelling dat de muur oorspronkelijk uit de 6de eeuw v.Chr. stamt worden onderbouwd, op welke wijze

Op sommige plaatsen duidt het verschil in steensoorten hierop.

Buiten de muur lag het Marsveld (Campus Martius), wat was de functie van dit veld

Rekruten kregen hier hun militaire training

Vanaf het vroegste begin hielden de inwoners van Rome het verleden van hun stad levend (commemoratie). Op welke manieren gebeurde dat (4)?

-standbeelden
-portretten
-zegetekens van militaire overwinningen
-inscripties

Met de bestrating van het Forum werd dit het hart van de stad. Hier waren de belangrijkste gebouwen van de stad gevestigd voor religie, bestuur, handel, wonen.
Religie speelde een centrale rol in het leven dat uit zich in de religieuze gebouwen, welke waren gevestigd op en rond het Forum en welke goden werden er vereerd

Heiligdom van Vesta, Vestaalse maagden hielden het haardvuur brandend, godin van het haardvuur
Regia zetel van de pontifex maximus, hoofd van het priestercollege en toezichthouder op de Vestaalse maagden
Heiligdommen van Mars (oorlog) en Ops Consiva (Ops=rijkelijke opbrengst, consiva=zij die zaait
Tempel van Saturnus echtgenoot van Ops Consiva en god van de landbouw en seizoenen
Tempel van Castor en Pollux, zonen van Zeus en halfgoden, zij stonden bekend om hun moed en paardrijkunst.

Wie zijn Castor en Pollux?

Dioscuren (zonen van Zeus), halfgoden, jongemannen die bekend stonden om hun moed en paardrijkunst. Uit het begin van de vijfde eeuw v.Chr. dateert een tempel gewijd aan Castor en Pollux.

Welk ambitieuze bouwproject verhief zich hoog boven het Forum?

De tempel gewijd aan Jupiter Optimus Maximus ('de beste en de grootste') op het Capitool.

Deze tempel zou zijn aanbesteed door Tarquinius Priscus en pas vele jaren later zijn voltooid onder Tarquinius Superbus.

Capitolium.

Volgens Livius zou er een menselijk hoofd zijn verschenen dat de plaats van de tempel aangewezen zou hebben. Wat zag men als betekenis van dit voorteken (2x)?

Dit voorteken verklaarde de naam van de heuvel, en werd ook als signaal van de grootte van Rome’s toekomstige wereldrijk gezien.

Boven het Forum verhief zich de tempel gewijd aan Jupiter Optimus Maximus (de beste en de grootste) op het Capitool. Deze tempel zou zijn aanbesteed door Tarquinius Priscus en zijn voltooid onder Tarquinius Superbus, bij de keuze van de locatie had zich een wonder voldaan, beschrijf dit wonder

Een menselijk hoofd (caput) zou zijn verschenen en de plaats hebben aangewezen waar de tempel gebouwd moest worden

Welke indeling zou het model worden voor vele aan Jupiter gewijde tempels in de kolonies van Rome?

De cella had centraal een ruimte voor Jupiter, geflankeerd door ruimtes voor Juno en Minerva.

Hoe zag de tempel van Jupiter Capitolinus eruit?

-De monumentale tempel was waarschijnlijk aanvankelijk van hout, de gebruikelijke Etrusco-Italische bouwwijze.
-Beschilderde terracotta’s dienden (zoals bij de meeste tempels uit de 6eE) als decoratie, maar ook als bescherming voor bijvoorbeeld e uiteinden van de houten dakspanten
-De tempel stond op een enorm podium van grote blokken tufsteen (50x60m)
-De tempel werd meermalen herbouwd en kreeg een steeds monumentaler uiterlijk. In de keizertijd had de tempel een kern van beton, bekleed met marmer

De cella van de tempel van Jupiter Capitolinus kende een driedeling. Waartoe diende die, en waartoe leidde die?

-De cella was een nis in de tempel voor een godenbeeld. De nis stond op een verhoging die van alle kanten bereikbaar was door middel van traptreden.
-Soms waren er meerdere cellae in een tempel. De cellae van deze tempel waren gewijd aan Jupiter (in het midden), geflankeerd door beelden van Juno en Minerva.
-De indeling van deze tempel zou het model worden voor vele aan Jupiter gewijde tempels in de Romeinse koloniën.

De bouw van de Jupitertempel nam een lange tijd in beslag en de uiteindelijke tempel behoorde tot een van de grootste in de 6de eeuw v.Chr. deze datering is onomstreden, de tempel stond op een podium van turfsteen die vandaag nog te zien zijn, voor het overige zijn we afhankelijk van afbeeldingen.
De tempel is meerdere malen herbouwd, waaruit bestond de tempel per fase

6de eeuw v.Chr. vermoedelijk opgetrokken uit hout, beschilderde terracotta's dienden als decoratie en bescherming van het hout tegen regen en wind, hiervan resteert het podium
In de keizertijd had de tempel een kern van beton bekleed met marmer.

Welke gebouwen met een bestuurlijke functie waren te vinden op en rond het Forum?

- Centrale middenplein: Opiniërende voorvergaderingen (contiones). Stemadvies.
- Comitium (een onoverdekt, oorspronkelijk cirkelvormig terrein naast het senaatsgebouw): Volksvergaderingen, stemming.
- Curia Hostilia, het senaatsgebouw.

Hoe was de cella (kern) van de tempel van Jupiter ingedeeld

Driedeling:

Centraal ruimte voor Jupiter
Geflankeerd door ruimtes voor Juno en Minerva

Hoe weten wij hoe de tempel van Jupiter Capitolinus eruit zag, en wat is er nog van over?

-Door beschrijvingen (weinig)
-Door latere afbeeldingen op munten
-Van de vroegste bouwfase zijn alleen nog enkele grote blokken tufsteen over van het podium, nog te zien in de huidige Capitolijnse Musea.
-Van de muren uit de keizertijd zijn alleen nog enkele resten beton en marmer bewaard.

Wie maakte het terracotta cultusbeeld van Jupiter?

-Volgens Plinius de Oudere (23-79) werd het beeld door de Etrusk Vulca uit Veii gemaakt, in opdracht van Tarquinius Priscus.
-Vulca zou ook de terracotta wagens-met-vierspan op de gevelvelden gemaakt hebben.
Volgens Plinius maakte hij ook een hercules fictilis, een terracotta Hercules-beeld.

Verbonden met de tempel en Capitool was de triumphus, de triomftocht, wat hield dit van oorsprong Etruskisch gebruik in

Een geritualiseerde tocht van de veldheer die in een triomfwagen werd vervoerd van het Marsveld naar de tempel van Jupiter via een vaststaande route.
Bij de tempel van Jupiter werd een deel van de buit geofferd.
Het was de enige gelegenheid waarbij een generaal met een gewapend leger inclusief buit en gevangenen het pomerium (gewijde gebied) mocht oversteken.
De generaal werd voor deze gelegenheid als Jupiter uitgedost, de oranje verf op zijn gezicht zou naar het terracotta beeld van Jupiter verwijzen

Op en rond het Forum waren ook gebouwen met een bestuurlijke functie te vinden. Wat gebeurde er op het centrale plein?

-Daar vonden de opiniërende voorvergaderingen (contiones) plaats.
-Een magistraat of senator sprak de verzamelde mensen toe vanaf een spreekgestoelte, waarbij hij een stemadvies gaf.

Op en rond het Forum waren ook gebouwen met een bestuurlijke functie te vinden, welke en waartoe dienden deze gebouwen

Centrale middenplein (Comitium), voorvergaderingen (contiones) spreker sprak verzamelde mensen toe functie was het geven van een stemadvies
Curia Hostilia, senaatsgebouw, hier vonden de vergaderingen van de senaat plaats

Wat gebeurde er op het Comitium (een overdekt, cirkelvormig terrein naast het Senaatsgebouw op het Forum)?

-Daar vonden de volksvergaderingen plaats, waarin alleen gestemd mocht worden.

Van wanneer dateert het Comitium?

De oudste bestrating van het Comitium gaat terug tot de 7eE vC.

Magistraten speelden een belangrijke rol bij het onderhouden van de band met de goden. In de Romeinse oudheid waren het militaire, religieuze en bestuurlijke domein nauw met elkaar verbonden, wat had dit voor gevolg voor het nemen van senaatsbesluiten

Deze mochten alleen maar genomen worden op dagen waarop dit was toegestaan

Door wie werd de Curia Hostilia gebouwd, en wat gebeurde daar?

-Tullius Hostilius, een van de koningen van Rome, zou opdracht gegeven hebben voor de bouw.

-Het was het Senaatsgebouw, waar men vergaderde.

Welke belangrijke rol speelden de magistraten in de Romeinse oudheid?

-Magistraten speelden een rol bij het onderhouden van intensieve contacten met de goden.
-Sacrale en bestuurlijke (en militaire) functies waren voorde Romeinen onlosmakelijk met elkaar verbonden
-Het welzijn van Rome (militaire successen, goed bestuur) hing direct af van de gunst van de goden

Op verschillende plaatsen zijn resten van (gedeeltelijk) in steen opgetrokken huizen gevonden, wat maken deze woningen duidelijk

In de 6de eeuw v.Chr. tekende zich een welvarende bovenlaag af

Waaruit blijkt de sterke verwevenheid tussen sacrale en bestuurlijke zaken?

-De Romeinse kalender kende dagen die fastus waren: dagen waarop de gunst van de goden rustte op de besluiten die genomen werden.
-Op dagen die nefastus waren, was het verboden om (senaats)besluiten te nemen.
-Senaat en volksvergadering mochten alleen bijeenkomen in een sacrale ruimte (templum).

Ook uit analyses van de materiële cultuur spreekt een toenemende sociale stratificatie, daarmee hangt een traditie die teruggaat op Servius Tullius samen, welke

Het indelen van de bevolking in vermogensklassen dit diende om de positie in het leger en de inspraak in het bestuur vast te stellen.

Op het Forum werden collectieve herinneringen op tastbare wijze bewaard. Commemoratie het herdenken van belangrijke momenten en personen uit de geschiedenis van de stad behoorde vanaf het begin tot de belangrijkste functies van de stad, wat werd er in de loop van de tijd op het plein geplaatst om hieraan te herinneren

Standbeelden en portretten
Zegetekens van militaire overwinningen
Inscripties

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Cultuurgeschiedenis van de oudheid | 9789040077722 | Nathalie de Haan, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.