Startpagina / Samenvattingen / Cultuurgeschiedenis van de oudheid / water-rome-steden

Stedenbouw en architectuur - Stedenbouw en infrastructuur (ca. 1200 v.Chr. - 500 n. Chr.) - Infrastructionele voorzieningen

34 belangrijke vragen over Stedenbouw en architectuur - Stedenbouw en infrastructuur (ca. 1200 v.Chr. - 500 n. Chr.) - Infrastructionele voorzieningen

Waar ziet men in de antieke wereld infrastructuur zoals wegen, rioleringen en waterleidingen

Waar een combinatie van kennis, kapitaal, organisatie en geschikt bouwmateriaal aanwezig was.

Wat waren de randvoorwaarden voor infrastructurele voorzieningen in de antieke wereld (4)?

De aanwezigheid van (een combinatie van)

-kennis
-kapitaal
-organisatie
-geschikt bouwmateriaal

Waar zien we infrastructurele voorzieningen?

Daar waar de combinatie van kennis, kapitaal, organisatie en geschikt bouwmateriaal aanwezig was.
De variabelen in deze combinatie verklaren de verschillen: men gebruikte wat voorradig was, wat kon worden betaald en wat kon worden georganiseerd.

ook binnen de steden was infrastructuur afhankelijk van het terrein en de concentratie van de bevolking.

Wanneer werden de hoofdwegen van het Romeinse rijk op last van het centrale gezag in Rome gepland, aanbesteed en uitgevoerd?

Vanaf de vierde eeuw v.Chr.

Waarom waren de wegen in niet-mediterrane deel van het Romeinse rijk niet met basalt verhard

Het was niet ter plaatse beschikbaar en de aanvoer was duur en tijdrovend

Waardoor kunnen de verschillen in de infrastructurele voorzieningen verklaard worden?

Door de verschillen in de variabelen (randvoorwaarden):
-kennis
-kapitaal
-organisatie
-geschikt bouwmateriaal

Wat was de eerste van een serie hoofdwegen die allerlei steden met Rome erbonden?

De Via Appia,

aanbesteed in 312 v.Chr. en genoemd naar de magistraat Appius Claudius Caecus

Noem twee voorbeelden van verschillen in antieke wegen, en de (vermoedelijke) oorzaak daarvan.

-Buiten het mediterrane gebied beschikte men niet over basalt dus werden de hoofdwegen verhard met aangestampt zand en kiezel
-In de mediterrane steden waren de grote straten doorgaans geplaveid. In de kleine mediterrane dorpen ontbrak het waarschijnlijk aan organisatie en financiële middelen voor dergelijke grote projecten.

Binnen steden werd goed gebruikgemaakt van de (on)mogelijkheden van het terrein. Waar werd volgens Vitrivius bij de oriëntatie van straten rekening mee gehouden

Steile straten werden verhard en voorzien van een riolering (eronder of goten ernaast) om te voorkomen dat bij regenval delen zouden wegspoelen. Dit gebeurde ook in buurt van badgebouwen om afvalwater weg te voeren.

Volgens architect Vitruvius (?-15nC, in De Architectura) werd bij de stadsinrichting gebruik gemaakt van de (on)mogelijkheden die het terrein bood. Noem 4 voorbeelden.

-Bij de oriëntatie van straten werd rekening gehouden met de heersende windrichting zodat de straten in de luwte lagen

-Steile straten werden niet alleen verhard maar ook van riolering voorzien zodat het wegdek bij hevige regenval niet zou wegspoelen
-Ook badgebouwen werden van riolering voorzien voor de afvoer van het badwater
-Riolering t.b.v. openbare toiletten en toiletten van woonhuizen werd alleen aangelegd als de bodem niet poreus genoeg was voor een beerput (die regelmatig geleegd moest worden), of als de wijk te dicht bevolkt was voor een beerput.

Riolering voor afvoer van urine en fecaliën werd alleen aangelegd bij particuliere woningen als dit vanwege de bodemgesteldheid noodzakelijk was, wat was de normale afvoer als de bodem poreus was

Beerputten die regelmatig geleegd werden afhankelijk van de concentratie van bewoning

Wat was de reden voor het aanleggen van de grote centrale hoofdwegen in het Romeinse rijk?

Hoofdwegen werden aangelegd om snelle troepenverplaatsingen mogelijk te maken.

Waarom is Frontinus' geschrift De watervoorziening van Rome van belang voor historici en archeologen?

- Het geeft inzicht in allerlei technische en organisatorische kwesties
- Het maakt een schatting over de hoeveelheden aangevoerd water mogelijk

Op wiens last werden grote publieke werken (hoofdwegen, waterleidingen,..) aangelegd, en wie was er verantwoordelijk voor de uitvoering van de projecten (3)?

-Grote infrastructurele projecten werden op last van het centrale gezag gepland, aanbesteed en uitgevoerd
-Ten tijde van de republiek vielen de grote projecten onder verantwoordelijkheid van de censores (oud-consuls met ruime bestuurlijke ervaring)
-Later waren het de keizers die de prestigeprojecten voor hun rekening namen

Oud-consuls (censores) waren verantwoordelijk voor de aanleg van grote infrastructurele projecten, later de keizers. Wat was een van de redenen voor het aanleggen van deze doorgaande hoofdwegen

Het maakte de snelle verplaatsing van troepen mogelijk

Voor het uitzetten van het tracé van deze wegen werden landmeters (agrimensores) van het leger gebruikt, waarom

Zij beschikten over de kennis, ervaring en meetapparatuur.

Welke weg was de eerste van de serie hoofdwegen die allerlei steden met Rome verbonden (5)?

-De Via Appia

-Aanbesteed in 312vC, aangelgd tijdens de Tweede Samnitische oorlog (troepenverplaatsing)
-Genoemd naar de censor Appius Claudius Caecus (340-274), de initiatiefnemer
-Bijnaam: regina viarum (koningin der wegen)
-Aanvankelijk van Rome naar Capua, later doorgetrokken tot Brindisi

Wat was de Aqua Claudia?

-De eerste waterleiding die naar Rome voerde (gebouwd 38-52nC)

-Initiatiefnemer: Appius Claudius Caecus (340-274)
-De waterleiding werd ondergronds uitgevoerd om sabotage te voorkomen
-De resten zijn tot op heden niet teruggevonden

Op welke wijze werd nog meer water aangevoerd naar Rome, in de keizertijd

Via aquaducten

Waar kwam Rome’s drinkwater vandaan?

-Veel mensen haalden hun drinkwater bij de openbare drinkplaatsen
-Rivierwater werd ook gebruikt maar was van mindere kwaliteit (aldus Frontinus)
-Voor 52nC: regenwater uit de eigen watertank van de woningen van de middenklasse en elite
-In de keizertijd, vanaf 52nC: verschillende aquaducten

Meest betrouwbare berekeningen gaan ervan uit dat er in de 2de eeuw dagelijks 600.000 m3 water naar Rome stroomde, waar werd dit water voor gebruikt

Openbare baden
Keizerlijke paleizen en parken (horti)
Publieke fonteinen (lacus)

Waarom is De aquae ductu Urbis Romae van groot belang voor archeologen en historici (2)?

-het geeft inzicht in allerlei technische en organisatorische kwesties

-het maakt schattingen over de hoeveelheden aangevoerd water mogelijk

Hoeveel water had de stad Rome volgens de meest betrouwbare berekeningen nodig in de 2eEnC?

-ca. 600.000 m3

-een deel daarvan ging naar de vele openbare baden en naar de keizerlijke paleizen en horti (parken)
-via de laci (openbare fonteinen) was gemiddeld 67 l per inwoner per etmaal beschikbaar

In Pompeii, Herculaneum en Ostia is veel onderzoek naar verdeling en gebruik van water verricht, dankzij de goede conservering hebben we hierop enig zicht, hoe verliep de verdeling

Veel mensen haalden drinkwater bij openbare drinkplaatsen
Woonhuizen met privéaansluiting op waterleidingen hadden fonteinen en sommigen badkamers met stromend water

Ook kleinere steden en legerkampen werden in de Romeinse wereld van waterleiding voorzien. Wanneer legde men waterleidingen aan?

Als het beschikbare water uit de waterputten onvoldoende in hoeveelheid of kwaliteit was

Athene had in de 6de eeuw v.Chr. al een waterleiding, waaruit bestond deze waterleiding

Uit terracotta buizen

Over welke afstanden kon men het water vervoeren? Noem een voorbeeld.

Romeins Carthago had een waterleiding die het water over een afstand van ruim 90 km vervoerde.

Hoe kwam men in Athene aan water als men niet op waterleiding was aangesloten

Bij bronhuizen (krênai) kon men water halen, zie waterkruiken blz. 321

Waar haalde men de benodigde organisatie, kennis en ervaring vandaan om ook in kleinere steden en legerkampen waterleiding aan te leggen?

Het leger speelde hierbij een grote rol.

In welke antieke steden heeft men in de afgelopen 20 jaar veel onderzoek gedaan naar de verdeling en het gebruik van water? Waarom was dat juist daar mogelijk?

-In Herculaneum, Pompeï en Ostia

-Dankzij de relatief goede conserveringstoestand van deze steden maakte dit mogelijk

Welke elementen gelden gedurende de hele oudheid als voorwaarden voor grote projecten

Concentratie van geld
Organisatie en kennis
Beschikbaarheid van bouwmateriaal

Hoe verliep de distributie en consumptie van water in antieke steden (3)?

-Veel mensen haalden hun drinkwater bij de openbare drinkplaatsen

-Woonhuizen met een privé-aansluiting op het stedelijk waternet waren vaak voorzien van fonteinen in de binnentuinen, en soms ook van badkamers met stromend water
-‘conspicious consumption’ (het benadrukken van rijkdom) door het water vooral voor fonteinen te gebruiken is bekend uit het waterarme Romeins Noord-Afrika

Werd de aanvoer van drinkwater over langere afstand uitsluitend in de Romeinse wereld toegepast? Geef twee voorbeelden.

Nee, ook in de Griekse wereld werd water over langere afstanden vervoerd.
Voorbeelden:
-Athene (6eEvC): bezat een waterleiding uit terracotta buizen, en men haalde er water bij bronnen.
-In Priene (Zuid-Turkije) zijn sporen uit de hellenistische tijd teruggevonden van een verdeelsysteem voor water naar individuele woningen

Wat spreekt er uit de woorden van Dionysius van Halicarnassus als hij schrijft dat de ‘grootsheid van het Romeinse rijk’ bij uitstek blijkt uit ‘de aquaducten, de verharde wegen en de riolen’?

Het besef dat goede infrastructurele voorzieningen het directe gevolg waren van een uitstekende organisatie en bijgevolg opgevat konden worden als een uitdrukking van macht.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Cultuurgeschiedenis van de oudheid | 9789040077722 | Nathalie de Haan, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.