Startpagina / Samenvattingen / De democratische rechtsstaat in de gelaagde rechtsorde / legitimatie-regering-kiesdrempel

Democratie - Nederlandse wetgeving en democratie

Q: Wat zijn de uitgangspunten van de Nederlandse democratie?

Democratische legitimatie TK (direct) en EK (indirect). Kabinet heeft indirecte democratische legitimatie op basis van verkiezingsuitslag en vertrouwensregel. Actief en passief kiesrecht Verkiezingen eerlijk en vrij (art. 53 lid 2 Gw) Vrijheid van meningsuiting (art. 7 en 9 Gw, art. 10 EVRM), vrijheid van vereniging (art. 8 Gw) en vergaderrecht (art. 9 Gw) Openbaarheid van besluiten en besluitvorming

35 belangrijke vragen over Democratie - Nederlandse wetgeving en democratie

Wat zijn de uitgangspunten van de Nederlandse democratie?

Democratische legitimatie TK (direct) en EK (indirect).
- Kabinet heeft indirecte democratische legitimatie op basis van verkiezingsuitslag en vertrouwensregel.

Actief en passief kiesrecht

Verkiezingen eerlijk en vrij (art. 53 lid 2 Gw)

Vrijheid van meningsuiting (art. 7 en 9 Gw, art. 10 EVRM), vrijheid van vereniging (art. 8 Gw) en vergaderrecht (art. 9 Gw)

Openbaarheid van besluiten en besluitvorming

Waarom heeft de regering een indirecte democratische legitimatie

Het ontstaan en voortbestaan is afhankelijk van het vertrouwen van de volksvertegenwoordiging (Kamer). Minderheidskabinetten moeten gedoogd worden en kunnen rekenen op steun van de Kamer.

Opvallend: het is een ongeschreven regel in het staatsrecht dat de regering slechts kan aanblijven als hij het vertrouwen geniet van het Parlement.

Wat is de democratische legitimatie van AMvB'sen en ministeriële regelingen hoe staan zij in relatie tot het Parlement

In de wet is de bevoegdheid van Ministers en Regering vastgelegd.
De Staten Generaal controleren de regering en de ministers en staatssecretarissen zijn verantwoording schuldig aan de kamer.

Wat zijn de fasen in de formatie van een kabinet.

Een verkenner verkent welke coalities mogelijk zijn.

Een informateur begeleidt de beoogde coalitie bij het maken van een regeerakkoord.

de beoogd minister president (formateur) stelt het kabinet samen (ministers en staatssecretarissen).

Wat wil vrije en eerlijke verkiezingen precies zeggen?

Vrij ->
- Juridische drempel om deel te nemen zijn laag
- rivaliserende partijen of personen kunnen ongestoord campagne voeren.
- Burgers moeten zonder angst of vrees voor intimidatie hun stem kunnen uitbrengen

Eerlijk
- Regeringspartijen en oppositiepartijen hebben gelijke kansen. Oppositie heeft toegang tot media en partijfinanciering.

Wat houdt het stelsel ven evenredige vertegenwoordiging in en hoe verhoudt zich de kiesdrempel tot de kiesdeler

Politieke partijen (soms politici) krijgen zetels naar verhouding van het aantal op hen uitgebrachte stemmen.
De kiesdrempel is gelijk aan de kiesdeler er is geen verhoogde kiesdrempel zoals bij het districtenstelsel

Waar heeft de Wet openbaarheid van Bestuur betrekking op en waarom is hij belangrijk?

Op de openbaarheid van besluiten en besluitvorming. Hij is belangrijk omdat het een middel is om controle uit te oefenen op het bestuur. Het stimuleert het bestuur om zorgvuldig te handelen.

De eerste kamer kan officieel geen amendement (verzoek tot wijziging wetsvoorstel) indienen. Informeel kunnen ze wel een voorstel tot wijziging doen. Hoe heet dat?

Novelle

Wat is de indirecte democratie legitimatie?

De vorming en het voortbestaan van het kabinet is afhankelijk van het vertrouwen van de meerderheid van de volksvertegenwoordiging.

Waarom noemt men het Nederlandse politieke stelsel ook wel een parlementair stelsel

Omdat een ongeschreven regel in het staatsrecht = Het kabinet mag aanblijven zolang ze het vertrouwen hebben van de meerderheid van het parlement.

Wat bedoelt men met politieke grondrechten

Dat zijn de grondrechten uit de grondwet en bijv het evrm die de vertegenwoordigende democratie waarborgt.

Bijv -> mensen mogen hun stem uit brengen (actief stemrecht)

Mensen mogen zich verkiesbaar stellen (passief kiesrecht)

Wat bedoelt men met een impliciet politiek grondrecht

Dat de verkiezingen eerlijk en vrij zijn. Je moet je stem zo kunnen uitbrengen dat in principe niemand ervan weet. Je hoeft niet te vertellen op wie je gestemd hebt.

Belangrijke voorwaarden voor een democratie om te kunnen functioneren is de openbaarheid van bestuur en besluiten. Waarom is dat belangrijk?

Openbaarheid is belangrijk om de volksvertegenwoordiging te kunnen controleren bij het voorbereiden en ontwikkelen en invoeren van beleid. Het stimuleert ook om zorgvuldig te handelen.

Wat wil gebrekkige inhoudelijke representatie zeggen?

Dat wil zeggen dat vertegenwoordigers de belangen en ambities van kiezers onvoldoende terug laten komen bij de uitvoering van hun werk

Er zijn twee manieren van vertegenwoordiging. Wat wil de trustee model zeggen

Dat wil zeggen dat de kiezers de vertegenwoordiger het mandaat geven om zelf na te denken over wat in het algemeen belang is. Wij hebben dit model in NL. In principe zijn ze niet gebonden aan de opvattingen van de kiezer of de partij. In de praktijk wel natuurlijk

Wat wil de Ostrogorski paradox zeggen

Dat is als de meerderheid van het parlement wetten invoert die ingaan tegen de wil van de meerderheid van de kiezer. Dit kan in NL gebeuren

Wie heeft er in de Europeese Unie als enige het recht tot het initiatief op wetvoorstellen?

Dat is de Europese Commissie.

Die stuurt het wetsvoorstel naar de het Europese Parlement en de Europese Raad

Hoeveel leden heeft het Europese Parlement en hoe vaak zijn er verkiezingen om ze te herkiezen?

750 leden in totaal en een voorzitter. Ze worden om de 5 jaar verkozen

Wat wil het zeggen dat de EU geen uniform kiessysteem heeft?

Verkiezingen worden gehouden volgens de regels van de afzonderlijke lidstaten. Dus ze zijn overal een beetje anders.

Burgers in de EU worden degressief evenredig vertegenwoordigd. Wat betekent dat?

Ieder land heeft tenminste 6 en max 96 zetels in het parlement. Een gekozen vertegenwoordiger uit een grote lidstaat (bij Duitsland) vertegenwoordigd meer burgers dan leden van een kleine lidstaat. Dus eigenlijk zijn kleine landen onevenredig sterk vertegenwoordigd in het parlement.

De Raad van de Europese Unie (ofwel de raad) heeft niet het recht om wetsvoorstellen te doen. Wat kunnen ze daarin wel doen?

Ze kunnen de Europese Commissie formeel verzoeken om een wetsvoorstel te doen

Bij de gewone wetgevingsprocedure neemt de raad besluiten met een gekwalificeerde meerderheid in stemmen. Wat wil dat zeggen?

DWZ 55% van de raadsleden stemt voor. Dus minimaal 15 van de 27 leden. Daarbij moeten de lidstaten die voorstemmen 65% van de bevolking vertegenwoordigen van de EU. Dit noemt men wel de dubbele meerderheid

De minister zit in de Raad van de Europese Unie namens Nederland. Dit valt onder zijn ministeriële verantwoordelijkheid en de kamer kan het vertrouwen in hem opzeggen. Wat kunnen ze nog meer doen om zijn stemgedrag te beinvloeden?

- Agenda procedure
- Instemmingsvoorbehoud
- Parlementair behandelvoorbehoud

Wat is het parlementair behandelvoorbehoud

Beide kamers kunnen dit doen. DWZ dat beide kamers binnen 8 weken na een wetsvoorstel van de EU commissie dit kunnen aanvragen. Ze vragen dan om alle info omtrent het wetsvoorstel en om een debat in de kamer.

Wat wil de fiches procedure zeggen?

De regering (nl) voorziet het parlement iedere maand van BNC fiche (beoordeling nieuwe commissievoorstellen) Dat is een formulier waarin nieuwe wetsvoorstellen staan van de EU, beoordeling ervan, de onderhandelingspositie van de regering en de gevolgen voor NL staan.

Wat is de commissie voor Europese zaken?

De tweede kamer heeft een eigen commissie voor Europese zaken die de controle op de regering coördineert. Ze ontvangen de BNC's en ze voeren rondetafelgesprekken met experts om tot een goed oordeel te komen.

Waardoor is de Commissie democratisch gelegitimeerd?

Door de Raad en het Parlement
De voorzitter van de Commissie wordt voorgedragen door de Raad en met een meerderheid van stemmen aangenomen door het Parlement.

Als het EU parlement een motie van afkeuring geeft. Wat gebeurt er dan?

Alle leden van de Commissie moeten aftreden.

(Het parlement kan leden niet individueel laten aftreden. De voorzitter van de Commissie kan dat wel. Het parlement kan hem vragen om iemand weg te sturen)

Op welke manieren dragen de nationale parlementen bij aan het goed functioneren van de EU?

1. Door zich goed te laten informeren en dit te controleren (bijv wetsvoorstellen)
2. Erop toe te zien dat de begrippen subsidiariteit en evenredigheidsbeginsel worden gebruikt
3. Deel te nemen aan interparlementaire samenwerking tussen nationale parlementen en het europese parlement

Wat wil het early warning systemen zeggen?

Dit kan het NL parlement (zonder de regering dus ) inzetten. Het is als ware een gele kaart. Ze kunnen dit doen als ze vinden dat de Commissie een wetsvoorstel maakt in strijd met het subsidiariteitsbeginsel.

Als een derde van de nationale parlementen vind dat het in strijd is met dit beginsel, dan moet de commissie het heroverwegen.

De commissie stuurt ook informatie naar de Raad, het eu parlement en alle nationale parlementen die tot wetgeving kan leiden. Wat kan dat zijn?

Groenboeken -> notities over te ontwikkelen beleid
Witboeken -> concrete beleidsmaatregelen die tot wetgeving kunnen leiden
- jaarlijks wetgevingsprogramma

Wat bedoelt men met het democratisch tekort van het secundair unie recht?

Het verwijst niet naar de afwezigheid van democratie maar naar de tekorten in de praktijk en in de fundamenten van de Europese democratie

Men onderzoekt of men de democratie nog anders moet inrichten. Welke democratie opvattingen zijn er

- Representatieve democratie
- Deliberatieve democratie
- Associatieve democratie

Wat zijn de waarden van democratie?

- politieke gelijkheid(belangen en opvattingen van alle burgers moeten kenbaar gemaakt kunnen worden)
- representatiebeginsel (Voor het besluit moet duidelijk zijn voor wie de regels van invloed zijn)
- Transparantiebeginsel (besluitvorming moet helder zijn. Wie zijn de deelnemers en welke opvattingen belangen hadden zij)
- Meerderheidsbeginsel (Het moet aannemelijk zijn dat het besluit door een meerderheid wordt gesteund)
- Publieke verantwoording. (degene die verantwoordelijk zijn leggen daar verantwoording voor af)

In NL totstandgekomen wetgeving hebben een democratische legitimatie omdat:

- Parlement en regering zijn samengesteld door verkiezingen
- Parlement is medewetgever bij formele wetten
- Formele wetten bepalen de bevoegdheden van de regering
- Parlement controleert de regering

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

De democratische rechtsstaat in de gelaagde rechtsorde | 9789067043632 | Ronald Janse

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding