Startpagina / Samenvattingen / De democratische rechtsstaat in de gelaagde rechtsorde / rechter-maatstaven-wetgever

De rechter in de democratische rechtsstaat - Een harde grens?

Q: ''Rechtsvorming is toegestaan op basis van juridische maatstaven, binnen het stelsel v an de wet. Het is niet toegest aan op basis van niet-juridische maatstaven, buiten het stelsel van de wet, op grond van eigen inzicht, overtuiging of geweten'' Wat bedoelt deze derde opvatting die de grens tussen de rol van wetgever en rechter bij rechtsvorming verduidelijkt?

Rechter mag alleen rechtsrecht vormen op basis van juridische maatstaven, dus zijn motivering bij een uitspraak is gebaseerd binnen het stelsel van de wet, op bestaand recht. (Bij open normen heeft de rechter natuurlijk wel wat meer autonomie bij de invulling.) Bij niet-juridische maatstaven mag de rechter dus geen rechtersrecht vormen buiten het stelsel van de wet, op grond van eigen inzicht, overtuiging of geweten. Wel mag hij bepaalde termen inkleuren (maatschappelijk verkeer betaamt 6:162 BW) > dan kan bijvoorbeeld door soft-law.

Q: ''Rechtsvorming is toegestaan op basis van juridische maatstaven, binnen het stelsel v an de wet. Het is niet toegest aan op basis van niet-juridische maatstaven, buiten het stelsel van de wet, op grond van eigen inzicht, overtuiging of geweten'' Wat bedoelt deze derde opvatting die de grens tussen de rol van wetgever en rechter bij rechtsvorming verduidelijkt?

Rechter mag alleen rechtsrecht vormen op basis van juridische maatstaven, dus zijn motivering bij een uitspraak is gebaseerd binnen het stelsel van de wet, op bestaand recht. (Bij open normen heeft de rechter natuurlijk wel wat meer autonomie bij de invulling.) Bij niet-juridische maatstaven mag de rechter dus geen rechtersrecht vormen buiten het stelsel van de wet, op grond van eigen inzicht, overtuiging of geweten. Wel mag hij bepaalde termen inkleuren (maatschappelijk verkeer betaamt 6:162 BW) > dan kan bijvoorbeeld door soft-law.

Q: Toch is het onderscheid tussen de juridische maatstaven en niet-juridische maatstaven geen bruikbare manier om het terrein van de rechter bij rechtsvorming en rechtsontwikkeling af te bakenen. Wat is een gangbare manier om die omvang van de rechtsvormende taak van de rechter te bepalen?

Dat wordt gedaan door een formulering van een reeks gezichtspunten. Dat betreft een benaderingwijze waarbij er naar een samenhang van verschillende facotren wordt gekeken hoe het rechtsvormende terrein van de rechter wordt bepaald, in plaats van het leidt tot harde, onwrikbare grenzen.

7 belangrijke vragen over De rechter in de democratische rechtsstaat - Een harde grens?

Een rechter heeft geen rechtsvormende rol, de rechter pas het door de wetgever gemaakte recht louter toe. Is de eerste opvatting die de grens tussen de rol van de wetgever en de rechter verduidelijkt, te weerleggen?

Ja, het werkt niet in de praktijk, omdat bepaalde begrippen/open normen in de wet altijd uitgelegd moeten worden.

Een rechter heeft geen rechtsvormende rol, de rechter pas het door de wetgever gemaakte recht louter toe. Is de eerste opvatting die de grens tussen de rol van de wetgever en de rechter verduidelijkt, te weerleggen?

Ja, het werkt niet in de praktijk, omdat bepaalde begrippen/open normen in de wet altijd uitgelegd moeten worden.

''Rechtsontwikkeling is het interpreteren, verfijnen, verklaren, beperken of uitbreiden van bestaande wetgeving. Rechtsvorming is de schepping van nieuw recht, van recht dat nog niet bestond. Alleen rechtsontwikkeling is toegestaan.'' Werkt de tweede opvatting die de grens tussen de rol van de wetgever en rechter bij rechtsvorming verduidelijkt?

Werkt in de theorie, maar in de praktijk kom je er niet uit.

Er is namelijk een criterium nodig om het onderscheid tussen ontwikkeling van bestaand recht en nieuw gevormd recht te kunnen maken. (Schoonheim-arrest).

''Rechtsontwikkeling is het interpreteren, verfijnen, verklaren, beperken of uitbreiden van bestaande wetgeving. Rechtsvorming is de schepping van nieuw recht, van recht dat nog niet bestond. Alleen rechtsontwikkeling is toegestaan.'' Werkt de tweede opvatting die de grens tussen de rol van de wetgever en rechter bij rechtsvorming verduidelijkt?

''Rechtsvorming is toegestaan op basis van juridische maatstaven, binnen het stelsel v an de wet. Het is
niet toegest aan op basis van niet-juridische maatstaven, buiten het stelsel van de wet, op grond van eigen inzicht, overtuiging of geweten'' Wat bedoelt deze derde opvatting die de grens tussen de rol van wetgever en rechter bij rechtsvorming verduidelijkt?

Rechter mag alleen rechtsrecht vormen op basis van juridische maatstaven, dus zijn motivering bij een uitspraak is gebaseerd binnen het stelsel van de wet, op bestaand recht. (Bij open normen heeft de rechter natuurlijk wel wat meer autonomie bij de invulling.)

Bij niet-juridische maatstaven mag de rechter dus geen rechtersrecht vormen buiten het stelsel van de wet, op grond van eigen inzicht, overtuiging of geweten. Wel mag hij bepaalde termen inkleuren (maatschappelijk verkeer betaamt 6:162 BW) > dan kan bijvoorbeeld door soft-law.

''Rechtsvorming is toegestaan op basis van juridische maatstaven, binnen het stelsel v an de wet. Het is
niet toegest aan op basis van niet-juridische maatstaven, buiten het stelsel van de wet, op grond van eigen inzicht, overtuiging of geweten'' Wat bedoelt deze derde opvatting die de grens tussen de rol van wetgever en rechter bij rechtsvorming verduidelijkt?

Toch is het onderscheid tussen de juridische maatstaven en niet-juridische maatstaven geen bruikbare manier om het terrein van de rechter bij rechtsvorming en rechtsontwikkeling af te bakenen. Wat is een gangbare manier om die omvang van de rechtsvormende taak van de rechter te bepalen?

Dat wordt gedaan door een formulering van een reeks gezichtspunten. Dat betreft een benaderingwijze waarbij er naar een samenhang van verschillende facotren wordt gekeken hoe het rechtsvormende terrein van de rechter wordt bepaald, in plaats van het leidt tot harde, onwrikbare grenzen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

De democratische rechtsstaat in de gelaagde rechtsorde | 9789067043632 | Ronald Janse

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

De rechter in de democratische rechtsstaat - Een harde grens?

7 belangrijke vragen over De rechter in de democratische rechtsstaat - Een harde grens?

Een rechter heeft geen rechtsvormende rol, de rechter pas het door de wetgever gemaakte recht louter toe. Is de eerste opvatting die de grens tussen de rol van de wetgever en de rechter verduidelijkt, te weerleggen?

Een rechter heeft geen rechtsvormende rol, de rechter pas het door de wetgever gemaakte recht louter toe. Is de eerste opvatting die de grens tussen de rol van de wetgever en de rechter verduidelijkt, te weerleggen?

Toch is het onderscheid tussen de juridische maatstaven en niet-juridische maatstaven geen bruikbare manier om het terrein van de rechter bij rechtsvorming en rechtsontwikkeling af te bakenen. Wat is een gangbare manier om die omvang van de rechtsvormende taak van de rechter te bepalen?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Het Nederlandse juridische landschap - Wetgeving

De democratische rechtsstaat in de gelaagde …

Recht en efficiëntie : een inleiding in de e…

Beginselen van het Nederlandse staatsrecht

DYA : stap voor stap naar professionele ente…

Pia Pia Método di Papiamentu

Basisboek journalistiek

Sociale hygiëne.

Cognitive development and learning in instru…

Eeuwige schoonheid

Nederland in de prehistorie. Revised ed.

Beleidsinstrumentatie

Onderneming en omgeving, handboek