Startpagina / Samenvattingen / De lange twintigste eeuw. Van 1870 tot heden. / revolutie-groei-industriele

De doorbraak van de industriële samenleving

61 belangrijke vragen over De doorbraak van de industriële samenleving

2. Leg uit waarom industrialisatie het “klassiek demografisch patroon” (wat is dat?) doorbrak.

Een klassiek demografisch patroon is een gelijk aantal gestorven mensen als geboortes. Zowel het sterftecijfer als het geboortecijfer is hoog. Het bevolkingsaantal blijft om en nabij gelijk. De industrialisatie verbrak dit klassieke patroon, omdat de bevolking toe nam. Er kwamen in verhouding meer geboortes dan dat er mensen stierven, doordat de industrialisatie met al zijn gevolgen de levensstandaard liet toenemen. Dit zorgde voor een betere, gezondere maar vooral grotere samenleving.

4. Door welke redenen (minimaal 3) maakte de industrialisatie tussen 1846-1873 een sterke groei door?

- Transport, de toename van land- en spoorwegen.

- De komst van de telegraaf, wat ook overzeese contacten mogelijk maakt.
- Specialisatie in de landbouw en schaarste door industrialisatie, zorgt voor import en export.

5. Tussen 1846 en 1873 maakte de industrialisatie een sterke groei door (zie vraag 4). De landbouwsector verging het in deze periode ook goed. Geef daar 3 reden voor.

- De bevolking nam toe, dus er was meer behoefte aan voedsel.
- Er was nagenoeg geen concurrentie uit andere werelddelen.
- De industrialisatie nam op het platteland het werk over, zodat men vertrok naar de steden.

6. Wat waren de oorzaken van de eerste industriële depressie? (3)

- De internationale concurrentie werd steeds groter – gevolg: overproductie door industrialisatie van het continent (ipv monopolie GB).

- Voordelen van de 1e golf waren klaar- er moest meer geïnvesteerd worden in innovatie en goedkopere productie – dalende winstvoet.
- Geldschaarste - minder goudvondsten + geld, dus investeren werd steeds moeilijker.

7. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de Eerste en Tweede Industriële revolutie?

Eerste Industriële revolutie (1780 – 1873)
Tweede Industriële revolutie (1890 – 1914)
Industrie en wetenschap zijn afzonderlijke dingen – vnl. uitvinders en praktijkmensen
Industrie en wetenschap gaan samen – technische revolutie
De industrie verbeterde door praktische ervaring in het productieproces.
De industrie verbeterde door wetenschappelijke kennis.
Kapitaalgoederen
Consumptiegoederen - massaconsumptie
Welvaart vnl. voor upperclass
Welvaart voor alle lagen bevolking
Gietijzer
Stoommachines
Textiel
steenkool
Staal
Elektriciteit
Chemie
olie, aardgas
vrijhandelsysteem
Ordening industrieel kapitalisme

Waarom is de industriële revolutie een buitengewoon complex en moeilijk te doorgronden proces?

Het heeft vele over elkaar buitelende ontwikkelingen op economisch, sociaal-cultureel, demografisch, technologisch, agrarisch en institutioneel gebied. Er waren veel factoren die afhankelijk waren van elkaar en elkaar beïnvloeden. Hierdoor was het moeilijk om oorzaak en gevolg te bepalen.

Wat is de definitie van de Industriële revolutie volgens Arnold Toynbee?

Hij zag het als een proces waarbij technologie werd gekoppeld aan het maken van voorwerpen met inzet van nieuwe energie.

Verandering in de wijze waarop het werk plaatsvond ( tijd, plaats etc)

Wat zijn de kenmerken van de agrarische revolutie?

Verbetering van landbouwtechnieken: vruchtwisseling.
Nieuwe landbouwwerktuigen --> zaaimachine
Het toepassen van middelen om de grond vruchtbaarder te maken
Enclosure = het egaliseren en begrenzen van de stroken landbouwgrond van de boeren. (gemiddelde gronden worden dan privébezit)

Hoe zag het Norfolk four course system eruit?

Klaver voor veevoer --> graan --> knolraap voor veevoer --> gerst

Wat waren de gevolgen van de agrarische revolutie?

Toename voedselproductie betekende -->toename bevolking>bevolking is sterker en gezonder>toename voedselproductie

Landeigenaren verdienen meer geld en investeren dit in de nijverheid (vraag naar textiel)

Arbeid verplaatst zich vanhet platteland naar de stad

Wat waren de stellingen van Malthus?

- De bevolking heeft van nature de neiging om te groeien.
- De stand van de techniek is een constante.
- De hoeveelheid beschikbare bestaansmiddelen kan niet tot nauwelijks worden uitgebreid.

Malthusiaanse catastrofe:de groei van de beschikbare middelen blijft achter bij de toename van de bevolking.

Moderne economische groei (een gestaag toenemen van welvaart en bevolking) zou niet mogelijk zijn

Wat waren de demografische ontwikkelingen tijdens de Industriële Revolutie?

Afname sterftecijfer en toename van het geboortecijfer

Oorzaken: uitblijven epidemieën, betere hygiëne, vaccinatie etc.

Gevolgen: toename van handwerkers, toename van consumenten, toenemende vraag naar voedsel en andere producten

Welke mentaliteitsveranderingen kwamen tijdens de Industriële Revolutie op?

Economisch liberalisme (Adam Smith). De onzichtbare hand van de vrije markt zorgt voor harmonie en evenwicht (in de maatschappij en economie).

Universiteiten gaan wetenschappelijk onderzoek doen naar de werking van de economie en de gevolgen van wijzigingen in de landbouw of het productieproces.

Wat houd de Laissez - Faire in?

Economische vrijheid - sociale en politieke vrijheid om de vrije markt te garanderen.
Vraag en aanbod - de prijs van een product komt tot stand door vraag en aanbod.
Geen inmenging van de overheid - de overheid houdt zich bezig met juridische en veiligheidszaken en niet met economische zaken.

Wat was de visie van Malthus?

Dat er een natuurlijk maximum was aan de hoeveelheid voedsel die kan worden geproduceerd en zo ook aan de omvang van de bevolking.

structurele groei is onmogelijk door het verband tussen bevolkingsontwikkeling en landbouwproductie. Dit verband is goed te zien in de graanprijzen van voor de Industriële Revolutie.

Wat gebeurde er met de groei van de bevolking ?

1150-1300, 1450-1600 en 1750-1900
Agrarische hoogconjunctuur
Stijging landbouwprijzen (m.n. graan)
Stijging grondprijzen en pachten
Daling koopkracht / reële lonen
Vergroting kloof arm-rijk (verpaupering)
Daling vraag naar nijverheidsproducten
Landontginning, overschakeling van veeteelt naar akkerbouw (graan), versnippering grondbezit
Innovaties in landbouw

Wat gebeurde er in de periodes van bevolkingsafname?

1300-1450 en 1600-1700
Agrarische laagconjunctuur
Daling landbouwprijzen (m.n. graan)
Daling grondprijzen en pachten
Stijging koopkracht / reële lonen
Verkleining kloof arm-rijk
Stijging vraag naar nijverheidsproducten
Toename ‘braak liggen’, overschakeling van akkerbouw (graan) naar veeteelt
Weinig drang tot vernieuwing

Wat houd de nuancering van het Malthusiaans model in?

er was een duidelijk aanwijsbare spanning tussen bevolkingsgroei en de landbouwprijzen.

Het westen van europa wist echter wel de bevolkingsgroei op te vangen en enige economische groei te creeëren. dit was daarom in strijd met het Malthusiaans model.

Hoe ging de toename van productiviteit en productie op het gebied van landbouw en nijverheid en handel?

In de landbouw (door talloze kleine stapjes voorwaarts)
ØToegenomen productiviteit (productie per landbouwer of per hectare)
ØToegenomen productie (meer land, vee, boeren)

In de nijverheid en de handel (door cumulatie van kleine verbeteringen en aanpassingen)

Wat is de conclusie over het Malthusiaans model?

Structurele economische groei was in de periode 1500-1800 niet vanzelfsprekend en zeer gering:

-Op de lange termijn was er sprake van een golfbeweging, maar gemiddeld was de economische groei gering.

-Op de korte termijn juist zeer grote schommelingen door het primaat van de landbouw!

Toen de bevolking vanaf 1750 zeer sterk toenam en de voedselproductie daarbij achterbleef, leek de Malthusiaanse val zich weer te sluiten

Wat voor energie werd er eerst gebruikt door de Engelsen?

Spierkracht dieren
Wind- en waterkracht
Zonne-energie: moeilijk om te zetten in een bruikbare vorm
Verbranden hout

De toename van het gebruik van steenkool vanaf 1750

Rond 1815: koolproductie leverde een energie op die gelijk was aan twintig keer de energieproductie van een hypothetisch bos dat zich uitstrekte over Engeland, Wales en Schotland!
Steenkool werd gebruikt voor ovens en verwarming van huizen
Nog geen nut voor de ijzerindustrie, vanwege onzuiverheden in de kolen
Oplossing door Abraham Darby al in de achttiende eeuw: cokes

Door wie werd water in de steenkoolmijnen uitgevonden?

Thomas Newcomen en James Watt perfectioneerde het.

Wat waren directe gevolgen van de inzet van stoommachines?

Rond 1800: 2000 stoommachines ingezet in de mijnen
Steenkool wordt op grote schaal gedolven: prijs daalt
Toepassing in textiel- en aardewerkindustrie
Toepassing in de transportsector

Welke golven van veranderingen (uitvindingen) kwamen er vanaf 1780?

1780-1830: uitvindingen in de textiel- en ijzerindustrie (schietspoel, spinmachine, weefmachine en ovens in de ijzerindustrie)
1820-1870: vernieuwingen in de productie van ijzer en kool en de toepassing van stoommachines
1850-1920: vernieuwingen in de productie van staal, aanleg spoorwegen en de telegrafie

Noem drie veranderingen met betrekking tot de ijzer- en staalindustrie.

Gebruik kolen en stoommachines in de ijzerindustrie
Productie staal (legering) wordt beter en goedkoper
Gebruik staal voor machines, treinen, spoorwegen, schepen e.d.

De schietspoel en cotton mills

John Kay komt in 1733 met de schietspoel
In 1764: spinningjenny (James Hargreaves)
Ontwikkeling cottonmills

De eerste stoomlocomotieven in Nederland 1839.

Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij
Opdracht tot aanleg eerste spoorlijn: Amsterdam – Haarlem
Opdracht tot productie 4 stoomlocomotieven (Snelheid, Arend, Leeuw en Hoop)

Hoe is de ontwikkeling van de stoomboot gegaan?

1807: stoomboot van Robert Fulton wordt commercieel gebruikt
1819: New York - Liverpool
1847: binnen 15 dagen oversteek Atlantische Oceaan

Wat werd mogelijk gemaakt door de opening van het Suez kanaal in 1869?

De afstand tussen London en India werd met 40 % gereduceerd.

Wanneer werd het Noordzeekanaal geopend?

1876

Waarom zijn goede transportmogelijkheden essentieel voor moderne economische groei?

Doordat de transportkosten dan kunnen dalen en dus ook de kosten van grondstoffen en eindproducten.

De afzetmarkt wordt vergroot en dat is een stimulans voor schaalvergroting en arbeidsspecialisatie.

Wat bracht de transportrevolutie nog meer met zich mee?

Rond 1760 kanalennet (canal boom)
en verbetering wegennet

Daarna bestond de revolutie
vooral uit een razendsnelle
ontwikkeling van het spoorwegnet
(m.n. tussen 1840-1850)

Hoe werden de aanleg van kanalen en spoorwegen gefinancieerd.

Financiering van de aanleg van kanalen en spoorwegen aanvankelijk door particulier kapitaal d.m.v. aandelenmaatschappijen

Financiering kon alleen plaatsvinden bij voldoende investeringskapitaal en een toenemende vraag naar transport-mogelijkheden (vooral de ijzerindustrie (steenkool!) zorgde voor die vraag)

Wat stimuleerde de ijzerindustrie en de spoorwegen?

IJzerindustrie stimuleerde eerst het graven van kanalen en daarna de aanleg van spoorwegen.

De spoorwegen stimuleerden weer de economische groei door:

het scheppen van werkgelegenheid
de vraag naar m.n. ijzer en steenkool
daling transportkosten

Welke factoren voor moderne economische groei noemt peer vries?

Institutionele factoren, op de rol van techniek, wetenschap en op de aanwezigheid en gebruik van bepaalde energiebronnen en materialen.

Waarom was volgens Peer Vries de Industriële Revolutie in kern een energierevolutie?

omdat grondstoffen zoals kolen onmisbaar waren voor het gebruik van stoommachines in de fabrieken en Engeland beschikte over veel cokes.

Hoe zag de wetenschap in de Middeleeuwen eruit?

Het was verbonden met theologie en filosofie. Het was grotendeels gebaseerd op de Bijbel en kerkgeleerden.

Wat waren de ontwikkelingen tijdens de Renaissance 15-16e eeuw?

Ontdekkingsreizen, boekdrukkunst en de Reformatie ( stellingen van Luther)

Wat waren de kenmerken van de wetenschappelijke revolutie?

Nieuw wereld- en mensbeeld, methodologische veranderingen, streven naar beheersing van de natuur.

Wat houdt de Copernicaanse omwenteling in?

Van een geocentrisch wereldbeeld. De aarde als onbeweeglijk middelpunt van een eindig, harmonisch en hiërarchisch geheel: de kosmos (Aristoteles, Ptolemaeus).

Naar een heliocentrisch wereldbeeld. De aarde als een planeet die om de zon draait en het heelal als in principe oneindig en niet-hiërarchisch (Copernicus, Kepler, Galliei).

Wat waren de gevolgen van de Copernicaanse omwenteling?

Opbloei scepticisme: fundamentele twijfel aan kennis, waarneming en autoriteit.

Zoektocht naar natuurwetten als verklaring voor relaties tussen hemellichamen en (natuurkundige) verschijnselen op aarde.

Wat waren de methodologische veranderingen tijdens de wetenschappelijke revolutie?

 Herbezinning op de grondslagen van de wetenschap
 Zoektocht naar andere wetenschappelijke methoden
 Van de Bijbel en de oude Grieken als bronnen van kennis naar de empirie en de rede als belangrijkste bronnen (dus: meten, observeren, experimenteren, redeneren)

Wat waren twee wetenschappelijke methodes?

1. De inductief-empirische methode (Bacon, Locke e.a.) - empirisme
2. Deductief-mathematische methode (Descartes e.a.) - rationalisme

Hoe zag de slechte werkomstandigheden van de arbeiders eruit?

Machine bepaalde werkritme
• Onveilige machines
• Slecht geventileerde ruimtes met weinig licht en herrie
• Lage lonen
• Lange werkdagen

Wat hoorde bij de beheersing van de natuur?

Men wilde de natuur beheersen en nieuwe vindingen in de praktijk toepassen

Geleerde genootschappen (academies van wetenschappen) waren belangrijk voor verspreiding van nieuwe kennis en inzichten (toename aantal onderzoekers en experimenten)

Wat was de mening van de meeste fabriekseigenaren?

Eigenbelang fabriekseigenaar voorop, wilde zo hoog mogelijke winst. Arbeiders die protesteerden werden ontslagen

Robert Owen behandelde de arbeiders anders. Waar lag dit verschil?

Fabrikant Robert Owen was van mening dat ook zonder arbeiders uit te buiten winst te behalen was. Hij zorgde voor goede woningen voor zijn arbeiders, bouwde scholen en bibliotheken. Concept: coöperatiedorpen

Wat hielden de Factory Acts in?

maatregelen om veiligheid in fabrieken te verbeteren
• regels voor werktijden van kinderen en vrouwen:
• verbod op kinderarbeid beneden de 9 jaar
• kinderen tussen 9- 12 mochten maar 9 uur per dag werken, kinderen tussen 12-18 12 per dag,
• nachtarbeid voor kinderen tot 18 jaar verboden

Hoe was de situatie in Nederland tijdens de eerste helft van de 19e eeuw?

Geen industrialisatie, wel enige economische groei:
 in de Oost-Nederlandse landbouw, de handel en de (Twentse) katoennijverheid
 vooral dankzij de Nederlands-Indische markt (NHM: Nederlandsche Handel Maatschappij)

Hoe was de situatie in Nederland omstreeks 1800?

Stagnatie en depressie:
 Hoge werkloosheid
 Pauperisme
 Kwijnende industrieën
 Scherpe tegenstelling arm-rijk
 In de landbouw grote regionale verschillen

Hoe was de situatie in Nederland tijdens de tweede helft van de 19e eeuw?

Proces van moderne economische groei:
 Kapitaalgoederen ((stoom)machines) gingen een belangrijkere rol spelen
 Arbeidsintensieve industrieën in O- & ZNed. (katoen-, leer-, wolindustrie)
 Kapitaalintensieve industrieën in het Westen (scheeps- en machinebouw)
 Overal op het platteland industrieën die agrarische producten verwerken (aardappelmeel-, strokarton- , suikerbieten- en zuivelfabrieken)

Hoe was de situatie in Nederland tijdens de tweede helft van de 19e eeuw deel 2?

 Sterke groei dienstensector
 door vergroting binnenlandse markt (verbetering infrastructuur, bevolkingsgroei, stijging koopkracht)
 door toename internationale handel (toename betekenis van Amsterdam en Rotterdam als handelscentra)

Hoe was de economische situatie in Nederland rond 1900?

 Toenemende betekenis industriële sector
 Grote en productieve agrarisch sector
 Sterke dienstensector (handel)
 Onderlinge afhankelijkheid tussen deze sectoren
 Rol van Nederland als internationaal distributiecentrum tekent zich af

Welke wetten kwamen er naar aanleiding van Kinderarbeid en de Industriële Revolutie?

 Kinderwetje van Van Houten (1874); tot 12 jaar
 Arbeidswet (1889); instelling arbeidsinspectie en maximering aantal uren werk per dag (11) voor kinderen van 12-15 jaar en vrouwen
 Leerplichtwet (1901); kinderen 6-12 jaar

Waarom was de industriële revolutie onderdeel van een moderniseringsproces?

Een proces dat zich kenmerkt door een complex van interdependente veranderingen op diverse terreinen dat uiteindelijk heeft geleid tot een fundamenteel andere samenleving.

Hoe kan het ontstaan van de industriële revolutie verklaard worden?

Door demografie, transport, landbouw, katoen- en ijzerindustrie, de rol van de banken, de rol van de overheid en de internationale handel

Wat waren de kenmerken van de internationale handel?

Goede uitgangspositie Engeland door uitgebreid internationaal handelsnetwerk: → daardoor in staat grote hoeveelheden voedsel en grondstoffen te importeren → daardoor in staat grote hoeveelheden industrieproducten te exporteren (geen initiële impuls voor de industrialisatie, maar wel een stimulans voor verdere groei)

Welke kenmerken had de rol van de overheid

 Liberale opvattingen (laissez faire) zorgden voor een gunstig ondernemingsklimaat (vrijhandel, afschaffing handelsbelemmeringen)
 Octrooiwetgeving stimuleerde innovaties
 Wetgeving (landonteigening) maakte aanleg van spoorwegen mogelijk

1844: Railway Act: gelijke eisen aan de spoorwegmaatschappijen gesteld
 Uitbreiding turnpike trusts (rond 1750 waren dat er al 143)
 Tot 1850 weinig oog voor het lot van de werkende klasse

Wat waren de turnpike trust?

Het betalen van tollen om gebruik te maken van de Engelse spoorwegen.

Wat was de rol van de banken?

 Speelden een bescheiden rol in de financiering van de Industriële Revolutie (meestal gefinancierd met particulier kapitaal)
 Wel van belang voor financiering kortlopend kapitaal, het reguleren van kapitaalstromen en de financiering van internationale handel

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

De lange twintigste eeuw. Van 1870 tot heden. | 9789049105440 | Pieter Caljé, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.