Samenvatting: De Nieuwe Mens

Lees hier de samenvatting en de meest belangrijke oefenvragen van De nieuwe mens

• 1 Woord vooraf

  Dit is een preview. Er zijn 1 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 1
  Laat hier meer flashcards zien

• Wat zijn de kenmerken van die nieuwe massacultuur?

  
  De nieuwe cultuur stelt zich voor alles open, neemt alles op. Ze is grenzeloos, vormloos, de vrijheid is haar heiligste principe.
  Ze is materialistisch, het fysieke gaat boven het geestelijke, het materiële staat boven het ideële.

• Welke vorm van cultuurgeschiedenis wil Van der Woud met betrekking tot de jaren rond 1900?

  
  Van der Woud wil een cultuurgeschiedenis die beter aansluit bij de huidige complexe cultuur. Met antropologische en sociologische belangstelling. De cultuuropvatting moet breed opgevat zijn. Normen en waarden die breed worden gedeeld. De materialistische massacultuur heeft een geschiedenis, die beter moeten leren begrijpen, de mechanismen begrijpen.
  Geen cultuurgeschiedenis die alleen oog heeft voor de het kunstzinnige van de jaren rond 1900. Niet alleen de idealisten, maar aandacht voor de massa.
  

• 1.1 De prothesengod

  Dit is een preview. Er zijn 2 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 1.1
  Laat hier meer flashcards zien

• Waardoor en hoe veranderde de wereld van de negentiende eeuw?

  
  De moderne natuurwetenschap veranderde de wereld in de negentiende eeuw.
  Daardoor steeg de welvaart spectaculair. Dit had ook sociaal-culturele gevolgen. Door de wetenschap waren de manier van denken en de opvattingen over de werkelijkheid veranderd, de wereldbeschouwing was gewijzigd.

• Hoe is er sprake van een cultuurconflict in de jaren rond 1900?

  
  De nieuwe visie op de werkelijkheid kwam in conflict met de bestaande, oude beschaving.
  
  De oude beschaving had een betrekkelijk gesloten en uniform karakter, haar grondslagen waren tijdloze zekerheden: Waarheden.
  De nieuwe cultuur was het tegendeel: die was open, pluriform, vormloos en fundamenteel onzeker. De waarheid is relatief, hangt af van tijd, plaats en waarnemer.
  Bij een confrontatie heeft de gesloten cultuur alles te verliezen, een open cultuur niets.

• Hoe werd er internationaal tegen de culturele revolutie aangekeken?

  
  De afkeer van de nieuwe cultuur was in het buitenland eender. Dit blijkt uit veel boeken over de cultuur: Nordau Entartung, Spengler Ondergang van het avondland, Gasset Opstand van de massamens, Huizinga In de schaduwen van morgen.
  De tegenstelling tussen de oude en nieuwe normen en waarden werd breed internationaal gevoeld.

• Welke achterliggende sociale dimensie had de cultuurkritiek van bovengenoemde auteurs met betrekking tot de nieuwe cultuur?

  
  In de oude gesloten beschaving is de handhaving van de sociale machtsverhoudingen essentieel. Het gezag van de maatschappelijke kringen die de dominante waarden en normen bepalen, valt samen met het gezag van die waarden en normen zelf.
  De nieuwe cultuur bedreigde de oude beschaving niet alleen op het terrein van de wereldbeschouwing, maar ook werd de culturele elite verdreven uit hun aloude machtspositie.

• Wat Le Bons standpunt inzake de massa?

  
  Le Bon stelt dat het individu de mening van de groep overneemt, de massa nivelleert. De menigte is suggestibel, impulsief, autoritair, intolerant. Ze heeft liever illusies dan waarheden en kan niet zonder leider.
  Hij zag de transformatie op twee factoren gebaseerd: vernietiging van religieuze, politieke en sociale overtuigingen. De natuurwetenschappen hebben nieuwe omstandigheden gemaakt voor leven en het denken.

• Hoe kon de culturele revolutie rond 1900 zo snel een massaal karakter krijgen?

  De overdracht via visuele beelden speelt een cruciale functie. De massa is zeer gevoelig voor indringende visuele beelden.

• Wat is de opvatting van Georg Simmel, Max Weber en Freud ten aanzien van de culturele onzekerheid rond 1900?

  
  Zij zagen de desintegratie van een oud coherent wereldbeeld dat de samenleving lang een kader had gegeven. Simmel: de wereld is een wereld geworden, individuele werkelijkheid. Weber: subjectivistische cultuur in plaats van objectieve cultuur, de voor iedereen geldende cultuur had afgedaan. Een maatschappij met conflicterende normen en waarden.
  Freud: suggestie, identificatie, narcisme, hypnose.

• Hoe keek Freud aan tegen de dubbelzinnigheden van de nieuwe cultuur rond 1900?

  
  Hij schreef over het onbehagen in de cultuur, ook hij zag de moderne natuurwetenschap en de techniek als oorzaken van de maatschappelijke veranderingen.
  Moderne techniek: met vele uitvindingen werd de mens bijna godgelijk. Goden waren het ideaal van almacht en alwetendheid, in religie verankerd. Goden waren cultuuridealen. De mens is door natuurwetenschap en techniek bijna godgelijk geworden. Niet in alle opzichten, soms een beetje: een prothesengod.
  
  De hulpmiddelen zijn niet met de mens vergroeid. Maar de godgelijkheid maakt de mens niet gelukkiger.