Ouderen, arbeid en gezondheid

22 belangrijke vragen over Ouderen, arbeid en gezondheid

22.1 Waarom wordt er een heel hoofdstuk gewijd aan ouderen met betreking tot arbeid en gezondheid?

  1. Het is een steeds groter deel van de beroepsbevolking.
  2. Deze groep heeft vele mogelijkheden waar de arbeidsmarkt zijn voordeel mee kan doen.

Wat zijn de voor en nadelen van ouderen in het werkproces?

Voordelen van ouderen in het werkproces:
  • veel werknemers zijn goed opgeleid
  • presteren goed
  • verzuimen weinig*
  • hoge arbeidstevredenheid
  • grote betrokkenheid bij de organisatie
Nadelen van ouderen in het werkproces is vaak gebaseerd op een (voor)oordeel over dat ouderen een bron van problemen zouden zijn op het gebied van:
  • verminderde productiviteit,
  • afname flexibiliteit,
  • niet open staan voor innovatie,
  • gevoeliger voor stress en vermoeidheid
  • gezondheid

*ziekteverzuim duurt langer, maar de frequentie is juist weer lager

Noem 2 punten waarop ouderen juist groeien/ontwikkelen ipv achteruit gaan.

  • Uitgekristalliseerde vermogens gaan er tot 65jaar op vooruit. Bv verbale vermogen groeit en “scripts” (cognitieve structuren die het geheugen sturen in geval van info die gekoppeld is aan een bepaald domein) verouderen amper.
  • De vloeiende mentale vermogens die berusten op snelheid, ruimtelijke functies en het leggen van nieuwe relaties gaan wel achteruit.
  • Verder is er ontwikkeling in de richting van meer wijsheid (te beschouwen als verzameling v copingtechnieken).
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat laat onderzoek zien over ouderen in het werkproces?

Onderzoek laat zien dat:
  • de arbeidsprestaties van ouderen vaak niet onderdoen voor de jongeren
  • de arbeidstevredenheid is doorgaans zelfs hoger
  • de verzuimfrequentie is lager (hoewel de verzuimduur wel toeneemt)
  • de kans op een fysieke aandoening neemt toe
Note: ouderen verschillen onderling meer dan jongeren, dus waak voor stereotypering en overdrijving

Noem 5 bedreigingen mbt ouderen & arbeid.

  • Veranderd perspectief
  • Blijven steken
  • Gebrek aan training en scholing
  • Veroudering sociaal netwerk
  • Ongemakkelijkheid van managers
  • Steeds meer veranderingen
  • Stereotypering

22.2 Is ouder worden een kwestie van achteruitgang?

  • ouder worden is niet enkel aftakelen, maar juist ontwikkelen
  • letterlijke leeftijd loopt op maar ook de (levens)ervaring
  • oudere werknemer is cognitief en verbaal vaardiger (tot aan het pensoen)
  • scripts voor het uitvoeren van taken gaan efficiënter
  • het uitvoeren van taken gaat langzamer (wat soms positief uitpakt omdat dingen meer doordacht zijn)
  • de aandacht kan minder lang vast gehouden worden.
  • lichamelijke kracht neemt af

Wat houdt de bedreiging 'verander perspectief' in?

Ander loopbaanperspectief. Organisaties zijn platter geworden = minder leidinggevende functies. Aandacht meer in het hier en nu, minder op de toekomst. Als functie te weinig betekenis biedt is interesse vaak ook meer op vrije tijd gericht wat in veel organisaties ten onrechte als verminderde motivatie gezien wordt.

Wat houdt de bedreiging 'blijven steken' in?

Oud worden in functies die niet meer aanspreken. Dit kan problemen tav gezondheid en welbevinden met zich meebrengen.

22.3.1 Het perspectief van ouderen veranderd. Verklaar dit.

  • carrière maken is lastiger door 'platter' worden van bedrijven,
  • levensperspectieven veranderen door levensfase
  • functies en organisaties veranderen
  • (leef)omgeving verandert; kinderen uit huis, scheiding, ziekten
  • bewustwording van de eindigheid van het bestaan
  • focus van toekomst verschuift naar 'hier en nu'
  • nadeel: kan gezien woorden als motivatieverlies

Welke factoren spelen een rol bij de bedreiging 'blijven steken'?

  • Ervaringsconcentratie: veel herhalend werk door veel weten over steeds minder. Dit kan leiden tot stressverwekkende combi van kwalitatieve onderbelasting en kwantitatieve overbelasting.
  • Goudenkooisyndroom: ergens blijven zitten omdat elders niet hetzelfde salaris verdiend kan worden. Ook wegpromoveren behoort hiertoe.
  • Behoren tot bepaalde groep (vrouw, allochtoon) waarvan leden minder snel promotie maken.

22.3.2 Ouderen blijven steken in hun baan, waarom?

  • het is lastig om een functie in een andere organisatie te verwerven
  • ervaringsconcentratie (meer van minder weten) men wordt minder inzetbaar: gevolg kwalitatieve onderbelasting, kwantitatieve overbelasting
  • gouden kooi syndroom weggaan is geen optie salaris is nodig
  • Soms is men weggepromoveerd naar een hogere plaats waar men geen kwaad kan.
  • Vrouwen en allochtonen maken minder promotie en blijven sneller steken

Wat houdt de bedreiging 'gebrek aan aanvullende training en scholing'in?

Oudere medewerkers krijgen vaak minder training en scholing, terwijl alles juist sneller verandert. Dergelijke trainingen worden door de organisatie vaak gezien als ‘n slechte investering maar door de oudere werknemer ook met weerzin bekeken (wantrouwen bedoeling van management). Vaak is er ook sprake v. gebrekkige afstemming van trainingen op doelgroep en onvoldoende gelegenheid geleerde in praktijk te brengen.

22.3.3 Er is een gebrek aan aanvullende training en scholing, hoe komt dit?

  • de organisatie ziet training van oudere als slechte investering
  • ouderen verzetten zich soms
  • ouderen hebben weerstand tegen verandering
  • ze zijn bang de achterstand niet meer in te kunnen lopen
  • trainingen zijn vaak slecht afgestemd op doelgroep
  • men heeft vaak geen gelegenheid het in de praktijk brengen

Wat houdt de bedreiging 'veroudering van sociale netwerken' in?

Leidt tot verlies van structuur van werkomgeving, teruglopen van opbrengsten van netwerken (sociale steun, hulp) waardoor naast verlies aan informele macht ook een afname is van curatieve en preventieve effecten van sociale ondersteuning op stress.

22.3.4 Waarom is het zo dat bij oudere werknemers hun sociale netwerk verouderd?

  • mensen die in lang in dienst waren verdwijnen door allerlei redenen; reorganisatie, arbeidsongeschiktheid, overlijden
  • ze zijn weinig bezig met actief opbouwen

Wat houdt de bedreiging 'ongemakkelijkheid van managers' in?

Vaak hebben managers geen hoge dunk van oudere werknemers of hebben moeite met hun status op grond van senioriteit. Hierdoor vermijden ze vaak hen te corrigeren = geen feedback = risico op rolonduidelijkheid en isolatie.

22.3.5 Waarom vinden managers het soms lastig om met ouderen om te gaan?

  • soms een lage dunk van ze
  • moeite met verworven status op grond van senioriteit en bijdragen in het verleden
  • ongemakkelijk om te corrigeren en vermijden dit, waardoor door gebrek aan feedback, rolonduidelijkheid en isolatie kan ontstaan

Wat houdt de bedreiging 'steeds meer veranderingen' in?

Men moet tegenwoordig autonomer, besluitvaardiger en creatiever functioneren, als een soort ondernemer. De oudere werknemer heeft juist expliciet en effectief afgeleerd zich zo ‘vrij’ te gedragen.
Ook de prioriteit van waarden en doeleinden van bedrijven is veranderd. Technische perfectie speelt bv een minder groter rol. Als dit wel de reden is geweest om bij een bedrijf te werken dan kan de taak van een werknemer als minder uitdagend worden ervaren. Deze kwalitatieve onderbelasting kan tot stress leiden.

22.3.7 Wat is de impact van stereotypering en vooroordelen op ouderen in de arbeidsmarkt?

Stereotype/ vooroordeel over oudere werknemers, 'ze' zijn:
  • weinig flexibel
  • weinig productief
  • conservatief
  • verbitterd
  • afhankelijk
  • passief
De negatieve gevolg voor ouderen:
  • ouderen worden zelf verantwoordelijk gesteld voor problemen en oplossingen zoals:
          - technologische, organisatorische, ergonomische aanpassingen van de
             werkplek
          - functie'her'ontwerp
          - oplossing: organisatie probeert zich van de oudere werknemer te     
             ontdoen
  • ouderen 'leren' zichzelf zien als probleem en proberen compensatie te vinden (minder verantwoordelijkheden, minder eisen, lagere standaarden)
  • aantasting in identiteit, eigenwaarde en welbevinden.
  • dit leidt tot verarming van functioneren en functie. 

Wat zijn de gevolgen van stereotypering van ouderen?

  1. Ouderen worden zelf verantwoordelijk gesteld voor hún problemen en oplossingen daarvan. Organisatie kijkt niet naar zichzelf.
  2. Stereotypering kan leiden tot ‘selffulfilling prophecy’.

22.3.8 Is het arbeidsproces nu een bedreiging of een kans voor ouderen?

  • Een deel van de problemen die ouderen hebben zijn het gevolg van hoe ze worden gezien en benaderd.
  • Ouderen hebben zelf een verantwoordelijkheid om hier op gepaste wijze mee om te gaan.
  • Tegelijkertijd liggen er ook veel kansen voor ouderen.

Hoe zou een draaiboek eruit zien om een mogelijke interventie te bepalen?

Draaiboek voor mogelijke interventie:
  • Aard status-quo (huidige stand) moet inzichtelijk gemaakt worden:
          - de sterke en zwakke punten vaststellen
          - oorzakelijke factoren (incl. rol eigen beleid)
          - rol van stereotypering en stigmatisering
          - voorbeeldfunctie van het management
          - scenario’s ontwikkelen
          - Het onderzoek bestaat uit archiefonderzoek (aantal ouderen per   
             afdeling, loon, verzuim, etc) en interviews met sleutelfiguren. Kortom
             een interventie die de gehele organisatie betreft.
  • projectteam opstarten voor de uitvoering

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo