De epidemiologie van werkgerelateerde psychische aandoeningen en klachten

18 belangrijke vragen over De epidemiologie van werkgerelateerde psychische aandoeningen en klachten

We hebben het over werkgerelateerde psychische aandoeningen en klachten. Wat is het verschil hiertussen?

Bij een klacht hebben mensen last ergens van (bv hoofdpijn, buikpijn) Bij een aandoening is er sprake van een (klinische) diagnose (bv door een arts , of psycholoog) gebaseerd op klachten die gezamenlijk voorkomen en dit kunnen we een ziektebeeld of syndroom. (Bv slaapstoornis, persoonlijkheidsstoornis, psychose)
(Depressie is een grensgebied, het wordt niet als beroepsziekte gezien, maar is wel degelijk gerelateerd aan werkgebonden risico's)

Uit onderzoek (POLS en TAS/NEA) blijkt dat ong. 10% van de NL’se beroepsbevolking extreem vermoeid is. Sinds 2002 lijkt er sprake van ´n lichte stijging van deze klachten. Noem 2 mogelijke redenen daarvoor.

  • Economische recessie
  • Herzieningen sociale zekerheidswetgeving bemoeilijkt de uitstroom naar de WAO
  • Door wet verbetering Poortwachter controle en sanctionering op het leveren van voldoende inspanningen voor werkhervatting bij langdurig verzuim

Welke 3 categorieën worden beschreven bij risicogroepen voor werkgerelateerde psychische aandoeningen

1.Sekse- en leeftijdsverschillen
2.Sectorverschillen
3.Beroepsverschillen
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat zijn 2 mogelijke oorzaken van het verhoogde WAO-intrederisico voor vrouwen wegens psychische aandoeningen?

  • Vrouwen hebben te maken met ongunstiger arbeidsomstandigheden dan mannen, zoals minder regel- en carrièremogelijkheden.
  • Meer kans op arbeidsongeschiktheid door slechte sfeer, fysiek zwaar werk en weinig plezier in werk.
  • Vrouwen moeten vaker dan mannen zorgtaken met werk combineren.

12.2(.1) Hoe worden de werkgerelateerde psychische aandoeningen geregistreerd en wat wordt er  in de registratie systemen aangetoont?


Op twee manieren wordt er in Nederland bijgehouden welke werkgerelateerde psychische aandoeningen en klachten er zijn:
  • de WAO-registratie (bijgehouden door het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen)
  • en de Registratie van beroepsziekten (door bedrijfsartsen via het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten)

(Tegenwoordig houdt het CBS ook statistieken bij op dit gebied; de Nationale verzuimstatistiek, NVS)

Noem 3 sectoren met een hoog risico op psychische vermoeidheid en 2 sectoren met weinig risico.

Hoog = onderwijs, vooral voortgezet. Ook horeca en vervoer scoren slecht, gevolgd door gezondheids- en welzijnszorg.

Sectoren met weinig risico = defensie, suikerverwerkende industrie en vervoer over de weg.

Noem 2 beroepen met een relatief hoog en 2 beroepen met een relatief laag risico op burnout.

Hoog =huisartsen, bedrijfsartsen en verloskundigen.
Laag = Politieagenten, radiologisch laboranten en marechaussees. Onderwijzend personeel maakte geen deel uit van dit onderzoek.

12.2(.2) Welke trends bemerken we wat betreft de werkgerelateerde psychische aandoeningen?

  • Steeds meer mensen zitten vanwege psychische aandoeningen in de WAO.
  • De instroom is dan ook hoger dan de uitstroom,
  • Eén derde van de psychische aandoeningen zijn binnen het werk ontstaan (stemmingsstoornissen, aanpassingsstoornissen, stressreacties).
Daarnaast is sinds 2006 de WIA van kracht (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen), deze heeft de WAO vervangen.

(Zie voor meer verduidelijking hfst. 12; blz. 272/273; De psychologie van arbeid en gezondheid; W. Schaufeli & A. Bakker.)

Noem 6 determinanten van psychische aandoeningen & klachten.

  • Tempodruk
  • Fysieke risico’s
  • Gebrek aan autonomie
  • Gebrek aan carrière- en ontplooiingsmogelijkheden
  • Gebrekkige sociale steun
  • Conflicten op het werk
  • Werk-thuisinterferentie
  • Rolonduidelijkheid

12.3 Wie is er verantwoordelijk voor het in kaart brengen van de (werkgerelateerde) psychische klachten?

Het CBS
  • sinds 1997 Met POLS (Permanent Onderzoek Leefsituatie)
  • vanaf 2000 werd dit de TNO Arbeids Survey (TAS)
  • sinds 2003 de Nationaal Enquete Arbeidsomstandigheden (NEA)

(Aan de hand van5 vragen uit POLS en TAS/NEA blijkt dat 10 % van de beroepsbevolking extreem vermoeid is (2001) Sinds 2002 is hierin een lichte steiging, reden hiervoor kan zijn de recessie en de bemoeilijking van uitstroom naar WAO)

Noem 3 kenmerken van de persoon, 3 kenmerken van het werk en 1 kenmerk van het bedrijf die een verhoogd WAO-intrede risico met zich meebrengen volgens Gründemann & Nijboer.

Kenmerken persoon:
  • Vrouwelijk geslacht
  • Hogere leeftijd
  • Niet-Nederlander
  • Lager geschoold
  • Minder gezond
Kenmerken werk:
  • Hoge taakeisen
  • Weinig autonomie
  • Weinig sociale steun
  • Slechte werksfeer
  • Fysieke belasting
Kenmerken bedrijf:
  • Slechte financiele situatie
  • Slechte arbozorg

12.3.2 Wat is de reden voor ziekteverzuim?

Op basis van periodieke registratie kun je weinig vertellen over de achtergrond van het ziekteverzuim.
Uit een onderzoek in 2004 bleek:
  • dat bijna de helft (49%) vanwege een somatische reden verzuimd.
  • 21 % vanwege psychische redenen
  • 30% vanwege zowel psychisch als somatische redenen
  • Volgens 31% van de klachten is volledig het gevolg van werk.
  • Het lijkt erop dat comorbiditeit als oorzaak van verzuim toeneemt met het verstrijken van de tijd die men verzuimd

12.4 Naar welke kenmerken of factoren moet er gekeken worden om risicogroepen -voor werkgerelateerde psychische aandoeningen en klachten-  te kunnen identificeren?

  • sekse
  • leeftijd
  • sector
  • beroep

12.4.1 Hoe komt het dat er veel aandacht gaat naar verschillen in sekse en leeftijd waar het gaat om ziekteverzuim vanwege werkgerelateerde klachten?

Aandacht hiervoor is ontstaan omdat dat er een sterk verhoogde WAO intrede risico werd geconstateerd wegens psychische aandoeningen van vrouwen.
Redenen hiervoor:
  • vrouwen hebben te maken met ongunstigere arbeidsomstandigheden
  • ze hebben vaak minder regelmogelijkheden
  • en minder carrière mogelijkheden.
  • vrouwen moeten ook vaker hun werk combineren met zorgtaken thuis

12.4.2 Welke verschillen zijn er op te merken als je gaat kijken in verschillende werksectoren, als het gaat om de werkgerelateerde klachten?

  • In het onderwijs (vooral voortgezet) ligt een verhoogd risico voor psychische vermoeidheid.
  • Ook horeca en vervoer hebben een verhoogd risico voor gezondheisdklachten
  • Sectoren waarin minder risico is op vermoeidheid zijn defensie, de suikerverwerkende industrie en het vervoer over de weg (excl. goederenvervoer.)

12.4.3 Welke verschillen zijn er op te merken als je gaat kijken naar verschillende beroepen, als het gaat om de werkgerelateerde klachten?

  • Beroepen met een hoog risico voor burnoutklachten: huisartsen, begdrijfsartsen, verloskundigen
  • Beroepen met een relatief laag risico: Politieagenten, radiologisch laboranten, marechaussees.
  • (De risicos in het onderwijs en zorg- en welzijnssector zijn toegenomen terwijl dit bij banken en zakelijke dienstverlening meer is afgenomen.)

12.6 Wat kan je vertellen over de kosten van arbeidsomstandigheden?

  • uitkeringen kosten veel geld
  • één derde gaat naar de kosten voor psychische aandoeningen

12.7 Welke conclusie kan je trekken over de epidemiologie van werkgerelateerde psychische aandoeningen en klachten?

  • Psychische aandoeningen en  klachten (en het arbeidsuitval wat hierbij hoort) is een groot probleem.
  • Over ontwikkelingen in de toekomst is nog veel onduidelijkheid
  • Er lijkt een toename van werkgebonden psychische problematiek
  • De WAO intrede daalt en ook het verzuimpercentage.
  • Onderzoek laat zien dat werkdruk en werkstress vaak tot reden voor ziekte(verzuim) leiden

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo