Startpagina / Samenvattingen / De Studie van het Burgerlijk Recht / pauliana-rechtshandeling-schuldenaar

Vermogensrecht in het algemeen - Titel 2 Rechtshandelingen - Rechtshandeling deel IV: actio Pauliana (45-48)

12 belangrijke vragen over Vermogensrecht in het algemeen - Titel 2 Rechtshandelingen - Rechtshandeling deel IV: actio Pauliana (45-48)

De bevoegdheid tot vernietiging kan op verschillende wijzen tenietgaan. Noem de belangrijkste.

1. Verjaring (art. 3:52 lid 1 BW)
2. Bevestiging (art. 3:55 lid 1 BW)
3. Het laten verstrijken van een gestelde redelijke termijn (art. 3:55 lid 2 BW)

Let op dat de verjaringstermijn bij vernietiging drie jaren bedraagt.

Aan wie dient de vernietiging van een eenzijdige niet-gerichte rechtshandeling te worden gericht?

Een voorbeeld van een eenzijdige niet-gerichte rechtshandeling is bijvoorbeeld het opstellen van een testament of het aanvaarden van een nalatenschap.

Het antwoord op de vraag vindt men in art. 3:56 onderdeel b:

'Voor de toepassing van de artikelen 50-55 gelden mede als partij:
(...)
b. in geval van andere eenzijdige rechtshandelingen: zij die onmiddellijk belanghebbenden zijn bij de instandhouding van die handeling.'

Het zal per casus verschillen wie de onmiddellijk belanghebbenden zijn bij de rechtshandeling. In de jurisprudentie en parlementaire geschiedenis is hier echter weinig over gezegd (GS).

Voor Pauliana ex art. 3:45 lid 1 BW dient sprake te zijn van een onverplichte rechtshandeling. Kan de voldoening van een opeisbare schuld worden aangemerkt als een onverplichte rechtshandeling? Betekent dit dat een dergelijke voldoening nooit door Pauliana kan worden aangetast?

Nee - de voldoening van een opeisbare schuld is een verplichte rechtshandeling. GS:

'HR 17 februari 1927, NJ 1927/1031, m.nt. E.M. Meijers:
De nietigheid van de voldoening van opeisbare schulden kan uitsluitend in de gevallen vanart. 47Fw en niet langs de weg vanart. 1377worden ingeroepen.'

Er kan in geval van faillissement echter wel sprake zijn van faillissementspauliana. Zie art. 47 Fw.

Noem twee grote verschillen tussen de 'reguliere' Pauliana en de faillissementspauliana.

De 'reguliere' Pauliana kan door iedere schuldeiser worden ingeroepen; de faillissementspauliana slechts door de curator.

Een ander verschil is dat de faillissementspauliana ook kan worden ingeroepen indien wordt voldaan aan een opeisbare schuld.

Art. 47 Fw bepaalt:

'De voldoening door de schuldenaar aan een opeisbare schuld kan alleen dan worden vernietigd, wanneer wordt aangetoond, hetzij dat hij die de betaling ontving, wist dat het faillissement van de schuldenaar reeds aangevraagd was, hetzij dat de betaling het gevolg was van overleg tussen de schuldenaar en de schuldeiser, dat ten doel had laatstgenoemde door die betaling boven andere schuldeisers te begunstigen.'

Paul verkoopt een partij halffabrikaten aan R BV. Paul komt na levering van de partij erachter, dat R BV juist vóór het sluiten van de koopovereenkomst onverplichte rechtshandelingen heeft verricht om een eventueel verhaal door Paul onmogelijk te maken.

R BV meent dat Paul deze rechtshandelingen niet kan vernietigen, nu deze vóór het sluiten van de koopovereenkomst met Paul zijn verricht. Heeft R BV gelijk?

R BV heeft ongelijk: het maakt voor de Actio Pauliana ex art. 3:45 lid 1 BW niet uit, of de onverplichte rechtshandelingen vóór of na het ontstaan van de schuld zijn verricht.

A heeft een vordering op B. De vordering op B wordt gedekt door een pandrecht van C.

C meent dat hij niet door een actio Pauliana van A kan worden getroffen, omdat hij geen schuldenaar van A is. Klopt dat?

Nee - het begrip schuldenaar wordt in art. 3:48 BW uitgebreid met 'hij op wiens goed voor de schuld van een ander verhaal kan worden genomen.'

Een vereiste voor de Actio Pauliana is dat het moet gaan om een onverplicht verrichte rechtshandeling. Wat wordt hiermee bedoeld?

Een onverplichte rechtshandeling is een rechtshandeling waartoe geen rechtsplicht bestaat. In NJ 1937/431 is de volgende definitie van een onverplichte rechtshandeling gegeven:

'Handelingen die verricht worden, zonder dat daartoe een op de wet of overeenkomst berustende verplichting bestaat.'

(GS)

Timon heeft een krediet bij de Zalmbank. Om een dreigende opzegging van het krediet te voorkomen, cedeert hij al zijn huidige en toekomstige vordering aan de Zalmbank.

Udo, een andere schuldeiser van Timon, ziet het met lede ogen aan. Hij meent hierdoor in zijn verhaalsmogelijkheden te worden benadeeld. Wat kan Udo doen?

Udo kan de actio Pauliana ex art. 3:45 BW inroepen en de cessie van de vorderingen vernietigen. Timon heeft zijn vorderingen namelijk onverplicht gecedeerd aan de Zalmbank en Udo is hierdoor in zijn verhaalsmogelijkheden benadeeld. Timon was niet verplicht de vorderingen te cederen (naar NJ 1937/431).

Wat zijn de drie vereisten voor de 'Actio Pauliana' ex art. 3:45 lid 1 BW?

1. Onverplichte rechtshandeling van de schuldenaar;
2. Benadeling in de verhaalsmogelijkheden van de schuldenaar;
3. Objectieve of subjectieve wetenschap bij de schuldenaar.

Het succesvol vernietigen van een rechtshandeling wegens benadeling in verhaalsmogelijkheden heeft slechts relatieve werking. Geef aan wat hiermee wordt bedoeld.

Met behulp van de actio Pauliana kan een rechtshandeling van de schuldenaar worden vernietigd, maar deze vernietiging werkt slechts ten behoeve van degene die zich op de Pauliana heeft beroepen. Art. 3:45 lid 4 BW:

'Een schuldeiser die wegens benadeling tegen een rechtshandeling opkomt, vernietigt deze slechts te zijnen behoeve en niet verder dan nodig is ter opheffing van de door hem ondervonden benadeling.'

De vernietiging werkt bovendien niet verder dan nodig is om het nadeel van de schuldeiser op te heffen (zie het laatste zinsdeel).

Kan ook een actio Pauliana worden ingesteld tegen een ander dan de schuldenaar? Noem het relevante wetsartikel.

Ingevolge art. 3:48 BW wordt onder schuldenaar mede verstaan degene op wiens goed voor de schuld verhaal kan worden genomen. Gedacht kan worden aan een derde-pandgever of derde-hypotheekgever.

Art. 3:48 BW:

'Onder schuldenaar in de zin van de vorige drie artikelen is begrepen hij op wiens goed voor de schuld van een ander verhaal kan worden genomen.'

(SDU Commentaar)

Bij de actio Pauliana wordt anders omgegaan met rechtshandelingen om niet en rechtshandelingen om baat. Benoem het verschil.

Vereiste voor Pauliana is de wetenschap van de schuldenaar (en eventueel zijn wederpartij).

- Bij rechtshandelingen om niet wordt de wetenschap bij vernietiging binnen een jaar vermoed.
- Bij rechtshandelingen om baat wordt de wetenschap bij vernietiging binnen een jaar bij de in art. 3:46 BW genoemde gevallen vermoed.

(SDU Commentaar)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

De Studie van het Burgerlijk Recht

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

Vermogensrecht in het algemeen - Titel 2 Rechtshandelingen - Rechtshandeling deel IV: actio Pauliana (45-48)

12 belangrijke vragen over Vermogensrecht in het algemeen - Titel 2 Rechtshandelingen - Rechtshandeling deel IV: actio Pauliana (45-48)

De bevoegdheid tot vernietiging kan op verschillende wijzen tenietgaan. Noem de belangrijkste.

Aan wie dient de vernietiging van een eenzijdige niet-gerichte rechtshandeling te worden gericht?

Voor Pauliana ex art. 3:45 lid 1 BW dient sprake te zijn van een onverplichte rechtshandeling. Kan de voldoening van een opeisbare schuld worden aangemerkt als een onverplichte rechtshandeling? Betekent dit dat een dergelijke voldoening nooit door Pauliana kan worden aangetast?

Noem twee grote verschillen tussen de 'reguliere' Pauliana en de faillissementspauliana.

A heeft een vordering op B. De vordering op B wordt gedekt door een pandrecht van C. C meent dat hij niet door een actio Pauliana van A kan worden getroffen, omdat hij geen schuldenaar van A is. Klopt dat?

Een vereiste voor de Actio Pauliana is dat het moet gaan om een onverplicht verrichte rechtshandeling. Wat wordt hiermee bedoeld?

Wat zijn de drie vereisten voor de 'Actio Pauliana' ex art. 3:45 lid 1 BW?

Het succesvol vernietigen van een rechtshandeling wegens benadeling in verhaalsmogelijkheden heeft slechts relatieve werking. Geef aan wat hiermee wordt bedoeld.

Kan ook een actio Pauliana worden ingesteld tegen een ander dan de schuldenaar? Noem het relevante wetsartikel.

Bij de actio Pauliana wordt anders omgegaan met rechtshandelingen om niet en rechtshandelingen om baat. Benoem het verschil.

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Bijzondere overeenkomsten - Koop en ruil

De Studie van het Burgerlijk Recht

Werkboek materieel strafrecht OU

Materieel strafrecht

Directe Belastingen III

Formeel belastingrecht

Internationaal Belastingrecht

Verbintenissen uit de wet en schadevergoeding

Inkomstenbelasting

Samenvatting Verdieping IBR

Praktisch burgerlijk recht

Bestuursrecht in het Awb-tijdperk

Directe Belastingen II

A heeft een vordering op B. De vordering op B wordt gedekt door een pandrecht van C.

C meent dat hij niet door een actio Pauliana van A kan worden getroffen, omdat hij geen schuldenaar van A is. Klopt dat?