Hemelbestormers - Nederlandse kunst vanaf 1900, Cor Blok

10 belangrijke vragen over Hemelbestormers - Nederlandse kunst vanaf 1900, Cor Blok

Abstract of figuratief, hoe zag het er begin 1900 in Nederland uit?

Piet Mondriaan, Bart van der Leck, Jan Sluijters, Jacoba van Heemskerck, Janus de Winter, Floris Verster, Jan Toorop. Breitner was net gestopt.

Strand- en bosgezichten, eenden aan de slootkant en koeien in de wei werden in anno 1916 nog volop geschilderd, geëxposeerd en verkocht. Dat naast heel abstract werk.

Men kon in deze oorlogstijd niet net als Van Gogh naar Parijs uitwijken. Dus alle kunstenaars leefden dicht op elkaar, Utrecht, het Gooi, Amsterdam. De één ging richting abstract, een ander ging daar juist weer vanaf. Men sprak en discussieerde veel met elkaar. Musea hadden nauwelijks een rol.

Wat is het verschil tussen mooiheid en schoonheid?

Schoonheid gaat over het visuele, mooiheid over de gevoelens die het oproept.

Gedachten uit begin 1900 in NL over kunst:

Het wassen van kopjes waarin thee of koffie is geserveerd als decor voor toneel en schilderwerk.

Een milieu dat gewend is schilderkunst te consumeren als een feestmaal voor het oog

In 1911 was men in NL enigszins gewend aan de techniek van Van Gogh

Er speelden wilde gedachten, verzet tegen het verleden: kubisme, futurisme, expressionisme, symbolisme, luminisme (grotere toetsen, meer kleur en licht), maar ook komkommerisme, het groen van de komkommer is de kleur van de haat.

Wegen naar steeds grotere vrijheid ten opzichte van de waargenomen werkelijkheid
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

* Hoe verhield de visie van Van Doesburg zich tot die van andere kunstenaars, critici en museummensen. De kunstwereld van zijn tijd?

Blok schrijft dat het boekje De nieuwe beweging in de schilderkunst van Van Doesburg niet op zichzelf stond. In de jaren rond 1916 waren er vele kunstenaars, critici en museummensen die de kunstgeschiedenis beschouwden als een 'zuiveringsproces', een ontwikkeling naar abstractie toe.


Dat is ook de reden waarom Blok zo uitgebreid stil staat bij Van Doesburgs ideeën: ze zijn representatief voor de kunstwereld van zijn tijd.

In de catalogus van de tweede tentoonstelling van de Moderne Kunstkring in 1914 schreef Fauconnier een beschouwing over de nieuwste schilderkunst.
Kunt u een verband leggen tussen de betoging van Fauconnier en de typering van de kunst aan het begin van de jaren 1900 door Blom ?

Net als Philip Blom ziet Fauconnier de complexiteit en dynamiek van de tijd weerspiegeld in de eigentijdse kunst. Beiden spreke van een vernieuwing van de samenleving en de kunst.

Hoe zag Van Doesburg de nieuwe kunst?

Van Doesburg ziet de beeldende kunst in het perspectief van een evolutie die de mensheid onweerstaanbaar naar hoger geestelijk niveau voert. Een theosofische leerstelling. Doesburg: 'waar het de kunstenaar om gaat is De Waarheid aangaande God en de Wereld verbeelden.'



Sinds het impressionisme - ziet Van Doesburg een zuiveringsproces: deze kunst leert zich uitsluitend uit te drukken in kleur, lijn, vlak en compostie en wordt daarmee pas zelfstandig; dat wil zeggen, dat deze jongste der uitingsvormen, van ons gevoel een status bereikt gelijk aan die van de muziek en de architectuur, die ons ontroeren door louter schoonheid van verhoudingen.

Als men recht zou willen doen aan de gelijktijdigheid van het ongelijksoortige anno 1916 in een museumzaal, welke schilderwerken zouden daar dan hangen?

Als meest geavanceerde voorbeeld van nieuwe schilderkunst in Nederland: "Compositie" van Piet Mondriaan.
"De Storm" (figuratief) en "Triptiek" (abstract) van Bart van der Leck.
"Staphorster boerenfamilie" van Jan Sluijters.
"Compositie nr.46" van Jacoba van Heemskerck.
"Muzikale verbeelding" van Janus de Winter.
"Rozen in een glazen bakje" van Floris Verster.
"Kruiswegstaties" van Jan Toorop.

Welke kritiek had Wolf op het kubisme?

Kunstcriticus Wolf schrijft:

de kunst is geknecht door de wetenschap, de vrije verbeelding gedwongen in een systeem. En een systeem zou bijzaak moeten zijn, achter de kunst verscholen, zoals elke techniek verscholen zou moeten blijven, overdekt moet worden door de ziel. Bij Kubisten ziet men techniek, het systeem waardoor de ziel onzichtbaar is.

Wat de kubist doet is het weergeven van de gewaarwording naar aanleiding van iets en het uitdrukken van de sensitieve aandoeningen van den artiest in lijnen en vlakken, die een harmonisch geheel vormen in kleur en lijn.

Wat is de rol van Le Fauconnier?

In een volgende tentoonstelling in Nederland is vooral Le Fauconnier aanwezig.


Het moderne leven ziet Le Fauconnier als complex, vol beweging, en niet meer te herleiden tot een enkel idee, een enkele waarheid. Het kan volgens hem niet anders of de kunst brengt dit levensgevoel tot uitdrukking. Waar de oudere schilderkunst streefde naar een het hele beeld omvattende harmonie, is nu een contrast van dissonanten en akkoorden op zijn plaats: het moderne levensgevoel verlangt een grotere intensiteit. Dat contrast is dan wel georganiseerd volgens een in het schilderij verbogen schema, ook wel aangeduid als arabesk of ligne abstraite du tableau.

Hoe kan het toch zijn ontstaan, deze moderne kunst? Nog steeds is Le Fauconnier aan het woord.

De wereld, die zich weerspiegelt in het moderne schilderij, is er 1 van kosmopolitische steden en van mensen die, dankzij de vergemakkelijking van het reizen, een veelheid aan ervaringen met uiteenlopende mensentypen en landschappen hebben opgedaan. De industrie, nieuwe architectuur, machine's, deze hebben ons heel nieuwe beelden gegeven met onverwachte perspectieven, bizarre dissonanten en een idee van beweging die niet menselijk, dierlijk, maar heftig en mathematisch is.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo