Ongelijkheid in Nederland

34 belangrijke vragen over Ongelijkheid in Nederland

Geef een beschrijving van de wereldwijde ontwikkeling van de inkomens in de periode vanaf 1988 (B. Milanovic)

Bevindingen:
  • de allerarmsten zijn uitgesloten van groei
  • de middenklassen van opkomende economieën zijn er flink op vooruitgegaan (weg uit armoede)
  • middenklassen Westerse (welvarende) economieën zijn er niet (veel) op vooruit gegaan
  • de wereldwijde rijke elite heeft een enorme inkomensgroei gekend in deze periode 

De drie verschillende concepten bij het meten van mondiale inkomensverdeling noemen en beschrijven

  • Concept 1: drie landen; drie gemiddelde inkomens (BBP per capita)
  • Concept 2: gemiddelde inkomens, maar nu rekening houdend met de grootte van de bevolking (gemiddelde inkomen van een groot land telt zwaarder mee)
  • Concept 3: alle individuen met hun echte inkomen (dus geen gemiddelden) in een rij van arm naar rijk

Voordelen van meten met Gini-coëfficiënt

Omdat bij veel landen (op nagenoeg dezelfde manier) de Gini-coëfficiënt is te meten, is deze eenheidsmaat een veelgebruikte manier om de mate van ongelijkheid te vergelijken met andere landen en in historisch perspectief
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Nadelen met het meten van de Gini-coëfficiënt

  • Het is een samenvattend getal
  • geeft het resultaat weer voor wat er in het midden van de verdeling gebeurt
  • minder aandacht voor onder- en bovenkant
  • ziet (belangrijke) verschuivingen binnen de verdeling over het hoofd

Wat is een nadeel van deze manier van meten met ratiomaten

De waarde die een deciel vertegenwoordigd is dus ook een gemiddelde waarde. Binnen een deciel zou ook al een bepaalde mate van ongelijkheid kunnen bestaan die nu feitelijk niet wordt meegewogen

De ontwikkeling van de inkomensongelijkheid in Nederland sinds de vorige eeuw beschrijven

  • De ongelijkheid was tot de jaren '30 van de vorige eeuw zeer hoog
  • Om vervolgens sterk te dalen tot in de jaren'70 (ongelijkheid was toen het kleinst)
  • Vanaf dat moment is de inkomensongelijkheid
*op basis van de S10:S1- verhouding toegenomen
*op basis van de Gini-index redelijk gestabiliseerd rond de 30-33

Verklaring voor groeiende beloningsverschillen
1. Technologische ontwikkelingen

  • Nieuwe productietechnieken doet vraag naar hoog opgeleide arbeidskrachten toenemen en de vraag naar laag opgeleiden afnemen
  • Grotere vraag hoger opgeleiden (dus relatief schaars) lonen omhoog. Kleinere vraag naar lager opgeleiden (minder banen beschikbaar) lonen onder druk

Verklaring voor groeiende beloningsverschillen zijn niet afdoende
1. Technologische ontwikkelingen

  • Uit onderzoek blijkt dat nieuwe technologieën juist meer banen van middelbaar opgeleide vernietigen dan banen van de laagst opgeleiden
  • 1950-1975: flinke technologische ontwikkelingen en toenemende internationale handel, terwijl in deze periode de ongelijkheid juist afnam

Verklaring voor groeiende beloningsverschillen zijn niet afdoende 
2. Globalisering

De globaliseringsverklaring overtuigt niet doordat de loonogelijkheid het eerst begon toe te nemen (en het sterkst is toegenomen) in landen die juist meer gesloten zijn en relatief weinig internationale handel drijven zoals VS

Andere verklaringen geven voor de groeiende beloningsverschillen

  • Groei aantal deeltijd- en flexibele banen
  • Opmars van vrouwen op de arbeidsmarkt
  • Sterk gestegen beloningen financiële sector

Andere verklaringen geven voor de groeiende beloningsverschillen.
institutionele veranderingen zoals:

  • De (relatieve) verlaging van het minimumloon en de uitkeringsniveaus
  • Verzwakking van de vakbonden
  • Overheidsbeleid van liberalisering en marktwerking

Sociale gevolgen van inkomensongelijkheid beschrijven
Sociale 'problemen'

De mate waarin sociale problemen optreden, is niet gerelateerd aan de hoogte van het inkomen (per hoofd), maar wel  aan de mate van inkomensongelijkheid

Sociale gevolgen van inkomensongelijkheid beschrijven
Statuszucht

Een grotere mate van inkomensongelijkheid gaat gepaard met een grotere zucht naar sociale erkenning en sociale status, vooral onder lage statusgroepen

Economische gevolgen inkomensongelijkheid benoemen

  • Onderconsumptie
  • Private schulden
  • Politieke lobby's
  • Onderinvenstering in menselijk kapitaal

Economische gevolgen inkomensongelijkheid beschrijven
Onderconsumptie

Bij grotere ongelijkheid komt een omvangrijker deel van het nationale inkomen ten goede aan kapitaalbezitters en de ontvangers van hogere inkomens, die daar een geringer deel van consumeren.

Economische gevolgen van inkomensongelijkheid beschrijven
Private schulden

Omdat zij zien dat rijke mensen meer luxe spullen kopen, willen mensen met een lager inkomen dat ook. Zij gaan vervolgens veel lenen en kunnen leningen niet meer aflossen

Economische gevolgen van inkomensongelijkheid beschrijven
Politieke lobby's

Door de toenemende ongelijkheid krijgt een kleine bovenlaag steeds meer middelen in handen voor lobby's op en donaties aan politici en andere beleidsmakers.

Twee kanttekeningen geven van de definitie van vermogen in het kader van vermogensongelijkheid

  1. Niet meegenomen is collectief opgebouwde pensioenvermogen
  2. Een groot deel van het vermogen is onzichtbaar voor alle registraties

De ontwikkeling van de vermogensongelijkheid in Nederland beschrijven

De onderste 60% van de Nederlandse huishoudens bezit in totaal 1% van het totale Nederlandse vermogen
Vermogensongelijkheid in Nederland is hoger dan in de meeste Europese landen

Meerdere oorzaken van vermogensongelijkheid in Nederland benoemen

  • Opbouw naoorlogse verzorgingsstaat, incl, pensioenstelsel
  • De enorme groei van de prijzen van huizen en aandelen
  • Toegenomen mobiliteit van kapitaal
  • Verlagen belasting op vermogen en vermogenswinst, verlagen VpB, lage erfbelasting

Meerdere oorzaken van vermogensongelijkheid in Nederland beschrijven
Opbouw naoorlogse verzorgingsstaat, inclusief Pensioenstelsel 

Vanwege dit sociale vangnet is de noodzaak om eigen vermogen op te bouwen grotendeels vervallen

Meerdere oorzaken van vermogensongelijkheid in Nederland beschrijven
De enorme  groei van de prijzen van huizen en aandelen

Degene die de meeste huizen en aandelen bezaten, dus de rijksten, hebben het meest geprofiteerd van de gigantische prijsstijgingen van de afgelopen 30 jaar

Meerdere oorzaken van vermogensongelijkheid in Nederland beschrijven
Toegenomen mobiliteit van kapitaal

Wereldwijde kapitaalmarkten bieden ruime mogelijkheden tot speculatie en bezitsvermeerdering.
belastingheffing ontlopen aanzienlijk toegenomen

Meerdere oorzaken van vermogensongelijkheid in Nederland beschrijven
Verlagen belasting op vermogen en vermogenswinst, verlaging VpB, lage erfbelasting

Vanaf 1980 zijn deze belastingen aanzienlijk verlaagd. Vermogende mensen hebben hier uiteraard het meeste profijt van

Meerdere gevolgen van vermogensongelijkheid in Nederland benoemen

  • Onderinvestering in menselijk kapitaal
  • Erfelijk ongelijkheid
  • Concentratie van economische kracht en macht
  • Onevenredige politieke invloed

Meerdere gevolgen van vermogensongelijkheid in Nederland beschrijven
Onderinvestering in menselijk kapitaal

Door versobering van arrangementen van de verzorgingsstaat worden mensen vaker gedwongen bepaalde voorzieningen zelf te betalen

Meerdere gevolgen van vermogensongelijkheid in Nederland beschrijven
Erfelijke ongelijkheid

Rijkdom kan bijna onaangetast worden doorgegeven van de ene generatie naar de volgende, waardoor de ongelijkheid blijvend is

Meerdere gevolgen van vermogensongelijkheid in Nederland beschrijven
Onevenredige politieke invloed

Invloed vermogenden op publieke opinie en politieke besluitvorming blijkt aanzienlijk

Meerdere mogelijke maatregelen tegen vermogensongelijkheid in Nederland benoemen
Predistributieve maatregelen

  • Ingrijpen in de organisatie en het functioneren van markten
(reguleren financiële markten / huizenmarkten)
  • Bevorderen bezitsopbouw 'gewone' mensen

(bijv. álle werknemers delen mee in de winst)

Meerdere mogelijke maatregelen tegen vermogensongelijkheid in Nederland benoemen
Redistributieve maatregelen

  • Verhoging belasting op vermogen, op winst uit vermogen en op overdacht van vermogen
(in groter verband, ander risico van kapitaalvlucht)
  • Doelgerichter opsporen en belasten van verborgen vermogens
(bijv. Met inkeerregeling)
  • Verhogen erfbelasting

(en bijv. Tegelijkertijd belasting arbeidsinkomen verlagen)

Hoe zou de inkomensongelijkheid verkleind kunnen worden
Onderkant
(vaak huishouden met maar 1 verdiener)

  • Goedkopere kinderopvang en scholingsvoorzieningen voor nuggers
  • inkomensafhankelijke arbeidskorting uitbreiden/verhogen

Hoe zou de inkomensongelijkheid verkleind kunnen worden
Onderkant
rol van sociale partners:

  • Jaarlijkse loonsverhoging niet in procenten maar in euros vaststellen
  • beloning topfunctionarissen niet meer uitzonderen en binnen cao afspraken maken

6 redenen waarom volgens Thomas M. Scanlon ongelijkheid een probleem kan zijn

  • Als het leidt tot vernederende statusverschillen
  • als het onacceptabele macht geeft aan de rijken
  • als het gelijke economische kansen ondermijnt
  • als het de eerlijkheid van politieke instituties ondergraaft
  • als de overheid zicht niet om iedereen bekommert
  • als het een gevolg is van oneerlijke economische instituties

Voorbeelden geven van hoe, volgens Angus Deaton, economische ongelijkheid kan worden aangepakt

We moeten kijken naar economische mechanismen en instituties die ongelijkheid vergroten op een oneerlijke manier. Bijv.
-fusies en overnames van bedrijven
-enorme toename van 'flexibel werk'
-zwakke positie van de vakbeweging

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo