Democratische rechtsstaat en diversiteit

8 belangrijke vragen over Democratische rechtsstaat en diversiteit

Formeel concept democratie

- een besluitvormingsprocedure: de meerderheid beslist

- alle meningen zijn evenveel waard

- kijkt alleen naar de procedure

- marketplace of ideas: besloten wordt aan de hand van de meerderheidsregel. Liberaal idee: als burger kun je zelf beslissen wat goed voor jou is, welke stroming je aanhoudt etc. hierin moet je je niet inmengen. (alle ideeën aan de markt mag je aanbieden) 

- procedure legitimeert de uitkomst
- neutraliteit ten opzichte van standpunten, organisatiestructuur, beleidsvoornemens van politieke partijen hoe antidemocratisch die ook mogen zijn.

Materieel concept democratie

- niet de procedure maar inhoudelijke waarden/materiële morele waarden als  (broederschap, tolerantie, vrijheid, gelijkheid, verdraagzaamheid, wederzijds respect) die de democratie bijeenhouden en definiëren centraal.

- antidemocratische politieke partijen kunnen in beginsel in hun uitingen en organisatiestructuur worden beperkt

- bescherming minderheden

- Democratie kent een niet-onderhandelbare kern:

Verdraagzaamheid en een publieke vorm van wederzijds respect. Harde kern van vrijheidsrechten waar geen wiggle room is (soort absolute waarden).

- er is een normatieve grens aan hoe politieke actoren zich mogen uiten en organiseren


- De meerderheid beslist niet altijd!
- Democratie als attitude: burgerschap, inzet en burgermoed.

Kritiek op onderscheid tussen formele en materiële democratie: (stelling)

Achter de formele democratie gaat een minimale vorm van materiële democratie schuil. Overlappende kern waarden elke stem gelijkelijk meetelt (formeel) impliceert dat ieder mens een gelijke waardigheid (materieel) bezit.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Claude Lefort over democratie

Het symbolische: de verbeelding van politieke macht.

De moderne democratie:
In een democratie is de macht nooit absoluut.
In een democratie is de macht altijd voorlopig.
De democratie leeft per gratie van diversiteit. Van de samenleving en van leiders

De lege troon: daar waar de macht zich bevindt is nooit bij 1 persoon – blijft altijd leeg, want die wordt niet belichaamd door een persoon.

Joseph Raz = rechtspositivist

Rule of law: In die definitie verengt rechtsstatelijkheid zich tot de eis dat de overheid zich aan de eigen wetgeving gebonden weet en zich bij de totstandkoming van wetgeving laat leiden door enkele algemene regels.

Wat zegt Wouter Veraart over rechtsstaat als toetsingskader

Juridische maatregelen om anti-rechtstatelijke praktijken tegen te gaan

Joseph Raz: positivistische benadering van rechtsstaat

Het gaat om een rechtsstaat indien de overheid aan de eigen wetgeving gebonden is en zich bij de totstandkoming van wetgeving laat leiden door enkele algemene regels. (dit kan gepaard gaan met ernstige vormen van juridisch onrecht) = rule of law.

een overheid die zich door regels laat leiden, biedt burgers een stabiel kader om hun leven vorm te geven. Het is daarbij echter ook van belang dat burgers op kunnen komen voor hun rechten.
--> pleit voor effectieve toegang tot een onafhankelijke rechter

Hans Kelsen rechtstaat pleonasme

Ook onrechtstaten kunnen gekwalificeerd worden als rechtsstaat. "rechtsstatelijk pleonasme"

Rechtstatelijk pleonasme,
Definitie rechtsstaat: ‘overheid gebonden aan wet’, iedere statelijke rechtsorde is dan een rechtsstaat zegt Kelsen. Rechtsstaat = statelijke rechtsorde, dit is hetzelfde.

In de beschrijving van Raz is de term rechtsstaat heeft niks toe te voegen en daarom is het een statelijke rechtsstaat. Dus hij zegt eigenlijk een rechterlijke orde = een rechtstaat

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo