Rechtsgemeenschap en wetgeving

20 belangrijke vragen over Rechtsgemeenschap en wetgeving

Hoe worden grondrechten in de EU beschermd?

  1. Algemene rechtsbeginselen, voortvloeiend uit de grondrechten in het EVRM (6 lid 3 VEU).
  2. Constitutionele tradities die de lidstaten gemeen hebben (6 lid 3 VEU).
  3. De bepalingen uit het EU-Handvest.
    Voor wat betreft het Handvest dient sprake te zijn van:
    • Handelingen van Unie-instellingen, -organen en -instanties (art. 51 Handvest);
    • Handelingen van lidstaten wanneer deze het Unierecht ten uitvoer brengen / de betreffende handelingen binnen de werkingssfeer van het Unierecht komen (art. 51 Handvest)
    • Handelingen van particulieren, daar waar het dwingende en onvoorwaardelijke EU-Handvest-bepalingen betreft.

Ze hebben daarnaast ook een belangrijke politieke functie (art. 7 en 49 VEU).

In welke zin is de verhouding tussen EU en EVRM ongemakkelijk?

  • In art. 6 VEU is vastgelegd dat de EU zal toetreden tot het EVRM. Voor het HvJ is die toetreding ongemakkelijk, omdat zijn uitspraken en interpretaties van eigen grondrechten dan kunnen worden gecorrigeerd door het EHRM.
  • In 2014 heeft het HvJ in zijn Advies 2/13 de door de lidstaten van de EU en het EVRM bedongen toetredingsvoorwaarden van de EU in een opinie afgekeurd als strijdig met de autonomie van het EU-recht, waarmee het HvJ de toetreding tot het verdrag heeft geblokkeerd.

Wat zijn de controlebevoegdheden, wetgevingsbevoegdheden en begrotingsbevoegdheden van het Europees parlement?

Controle (democratische controle instantie)
  • Onderzoek instellen bij vermeende inbreuken op het Unierecht of gevallen van wanbeheer bij de toepassing van Unierecht.
  • Controle van werkzaamheden van de Commissie en ECB.
Wetgeving (quasi-wetgevingsorgaan)
  • Speelt een rol in de vaststelling van wetgeving
  • Uitbreiding en uittreding van EU-lidmaatschap
Begroting (budgethouder)
  • Stelt samen met de Raad de begroting, opgesteld door de Commissie, vast.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat zijn de vier aspecten van het attributiebeginsel?

  1. Beleidsterreinen die niet voorkomen in Verdragen kunnen geen voorwerp van bindende besluitvorming;
  2. Uitoefening bevoegdheden op basis van vermelde doelstellingen en rechtsbasis;
  3. Gebruik van de voorgeschreven rechtsinstrumenten;
  4. Gebruik voorgeschreven besluitvormingsprocedure.

In welke zin is het attributiebeginsel belangrijk voor zowel de verhouding tussen de EU en haar lidstaten, als de verhouding tussen de instellingen van de EU onderling?

  • Verhouding tussen EU en lidstaten: verzekert dat de EU niet optreedt op een gebied waarop de lidstaten haar geen bevoegdheden hebben toegekend.
  • Verhouding Unie-instellingen onderling: procedurele waarborgen (ene keer Parlement geraadpleegd, andere keer Parlement rechts van amendement).

Hoe is de verhouding tussen het attributiebeginsel en de rechtsgrondslag te omschrijven?

Het attributiebeginsel is te beschouwen als legaliteitsbeginsel van de EU. De rechtsgrondslagen als de uitwerking van de beslissingen van de lidstaten te dezen.
  • Het gevolg van attributie van specifieke competenties is dat iedere bindende handeling van instellingen dus zijn rechtsgrondslag moet vinden in een specifieke bevoegdheid die in de verdragen is genoemd en, om te controleren en vast te stellen of een besluit rechtmatig is genomen, moet uit het besluit blijken op welke specifieke bevoegdheid het is gebaseerd.

Wat houdt de onafhankelijke positie van de Commissie in?

  • Regeringen van de lidstaten mogen aan de Commissie of de commissarissen geen instructies geven;
  • Commissarissen mogen van de regeringen geen instructies vragen;
  • Commissaris kan niet ontslagen worden door de regering die hem/haar heeft voorgedragen.
    • Ambtsvervulling eindigt door overlijden, vrijwillig ontslag of ontslag ambtshalve (voor het HvJ in geval van onvermogen; bijv. wegens ziekte of ernstige tekortkomingen).
    • Voorzitter van de Commissie kan een commissaris ook opdragen ‘vrijwillig’ ontslag te nemen.

Wat houdt de rechtsgrondslag van EU-wetgevingshandelingen in en welke functies heeft hij?

Met de rechtsgrondslag van een maatregel wordt de bepaling bedoeld in het VEU of het VWEU op grond waarvan een maatregel wordt vastgesteld.
  • Functies
    • Waarborging, waarbij kan worden gedacht aan de werkingssfeer van het EU-recht, bevoegde instellingen, besluitvormingsprocedure.
    • Instrumenteel van aard vanwege het feit dat iedere bevoegdheidsbepaling zijn eigen besluitvormingsprocedure kent, waarbij de rol van de instellingen uiteenloopt.

Hoe bepaalt het HvJ de juiste rechtsgrondslag van een rechtshandeling?

De keuze van de rechtsgrondslag van een Uniehandeling moet berusten op objectieve gegevens die voor rechterlijke toetsing vatbaar zijn, waaronder doel en inhoud van de handeling. (arrest-Titaandioxide)
  • Meerdere doelen -> is er een hoofddoel?
    • Ja -> juiste rechtsgrondslag
    • Nee:
      • Beide rechtsgrondslagen gebruiken
      • Indien dat niet mogelijk is: procedure met meeste inbreng EP

Hoe bepaalt het HvJ de juiste rechtsgrondslag van een rechtshandeling?

De keuze van de rechtsgrondslag van een Uniehandeling moet berusten op objectieve gegevens die voor rechterlijke toetsing vatbaar zijn, waaronder doel en inhoud van de handeling. (arrest-Titaandioxide)
  • Meerdere doelen -> is er een hoofddoel?
    • Ja -> juiste rechtsgrondslag
    • Nee:
      • Beide rechtsgrondslagen gebruiken
      • Indien dat niet mogelijk is: procedure met meeste inbreng EP

Welke voorwaarden stelt het HvJ aan het gebruik van artikel 114 VWEU als rechtsgrondslag voor EU regelgeving

HvJ stelt arrest-Tabaksreclame dat artikel 114 VWEU i.c. alleen gebruikt kan worden als de beoogde maatregel:
  • werkelijk ertoe bijdraagt dat de belemmeringen van het vrije verkeer van goederen en van de vrijheid van dienstverrichting worden weggenomen; of
  • de mededingingsverstoringen worden opgeheven.

    Marginale link voldoende

Wat is het rechtsgevolg van een ontbrekende of onjuiste rechtsgrondslag?

Een besluit dat zonder of op een verkeerde rechtsgrondslag is genomen, dient door het HvJ nietig te worden verklaard op grond van artikel 264 VWEU. Het procedure-artikel inzake beroepen tot nietigverklaring betreft artikel 263 VWEU.

Wanneer moet rekening worden gehouden met het subsidiariteitsbeginsel?

  • Het subsiadiariteitsbeginsel houdt in dat wanneer sprake is van een niet-exclusieve bevoegdheid van de EU, de EU alleen optreedt als de lidstaten een beoogd resultaat onvoldoende kunnen bereiken en de EU dit beter kan bereiken.
  • Er moet dus voldoende rekening mee worden gehouden in situaties waar de EU niet-exclusief bevoegd is en er dus feitelijk gezien sprake is van gedeelde bevoegdheden, zie art. 5 lid 3 VEU.

Waarom kunnen de verschillende stemmodaliteiten bij besluitvorming binnen instellingen een indicatie zijn voor de mate van integratie van aandachtsgebieden binnen de EU?

Als er niet meer met unanimiteit wordt gestemd maar met een meerderheidsbeslissing toont dat de inperking van de besluitvormingssoevereiniteit van lidstaten en juist de verder integratie van het betreffende aandachtsgebied binnen het EU-samenwerkingsverband.

Uit welke (toe te passen) stappen bestaat de subsidiariteitstoets?

De subsidiariteitstoets bestaat uit drie stappen (zie art. 5 lid 3 eerste volzin VEU)
  1. Gaat het niet om een exclusieve bevoegdheid?
  2. Kan een lidstaat het gewenste resultaat niet voldoende op centraal, regionaal of lokaal niveau bereiken?
  3. Kan de Unie de doelstelling beter bereiken?

Leg uit waarom het subsidiariteitsbeginsel van belang is?

Het subsidiareitsbeginsel is van belang omdat het moet garanderen dat:
  1. de Unie alleen optreedt als dat noodzakelijk is, en
  2. beslissingen zo dicht mogelijk bij de burgers worden genomen.

Door de enorme expansie van de bevoegdheden die in de loop der jaren naar de Unie toe verschoven is, bestaat bij een aantal groeperingen en lidstaten het gevoel dat de Unie de nationale soevereiniteit ondermijnt en dat voortdurend gecontroleerd dient te worden of actie op communautair niveau gerechtvaardigd is ten opzichte van de mogelijkheden op nationaal, regionaal of lokaal niveau.

Welke andere twee beginselen zijn van belang in het kader van de bevoegdheden van de Unie en hoe verhouden deze drie beginselen zich tot elkaar?

  • Het attributiebeginsel en het evenredigheidsbeginsel (art. 5 lid 1 VEU)
  • Deze beginselen verhouden zich als volgt tot elkaar. De afbakening van de bevoegdheden wordt beheerst door het attributiebeginsel, ook wel het beginsel van bevoegdheidstoedeling genoemd terwijl de uitoefening van de bevoegdheden wordt beheerst door de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid, zie eveneens art. 5 lid 1 VEU.

Welke voorwaarden stelt het HvJ-EU aan het gebruik van art. 114 VWEU als rechtsgrondslag voor EU regelgeving?

  • Belemmeringen waarschijnlijk zijn
  • Maatregel ertoe strekt belemmeringen te voorkomen, weg te nemen of op te heffen.

Dit blijkt bijvoorbeeld uit het arrest Tabaksreclame

Welke functies kent het Handvest t.a.v de Unie-instellingen?

  • Oriëntatiepunt voor de wetgever; alle Europese wetgeving moet zich kunnen verdragen met de rechten en beginselen die hierin zijn vastgelegd.
  • Toetssteen voor de bepaling van rechtmatigheid van secundair Unierecht. Uniehandelingen kunnen door het Hof vernietigd worden wegens strijd met het Handvest.
  • 'Interpretatie-leidraad', d.w.z. dat al het bestaande Unierecht uitgelegd moet worden in het licht van en in overeenstemming met de bepalingen uit het Handvest.

Wat zijn de criteria voor de beoordeling juiste rechtsgrondslag (Titaandioxide)?

  • Beoordeling van doel en inhoud
  • Meerdere doelen -> is er een hoofddoel?
    • Ja -> juiste rechtsgrondslag
    • Nee:
      • Beide rechtsgrondslagen gebruiken
      • Indien dat niet mogelijk is: procedure met meeste inbreng EP

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo