Doorwerking - Staatsaansprakelijkheid

13 belangrijke vragen over Doorwerking - Staatsaansprakelijkheid

Wat kunnen particulieren doen wanneer zij schade lijden doordat de instellingen in strijd handelen met hun Europeesrechtelijke verplichtingen?

Zij kunnen een actie instellen bij het Hof van Justitie tot het betalen van een schadevergoeding (zie art. 340 WvEU).

In het arrest Francovich heeft het Hof de aansprakelijkheid van de lidstaten wanneer zij in strijd handelen et hun verplichtingen (unie-recht) erkend. De grondslag voor deze aansprakelijkheid ligt voornamelijk in?

  1. Het beginsel van loyale samenwerking art 4(3) VEU.
  2. De noodzaak om de volle werking van het Unierecht en de lidstaten te verzekeren.
  3. Het beginsel dat aan particulieren toegekende rechten ook daadwerkelijk behoren te worden beschermd.

Waarom komt staatsaansprakelijkheid in de praktijk nauwelijks voor?

Dat komt omdat het Hof deze bepaling heeft uitgelegd als schuldaansprakelijkheid en niet zoals in Nederland pseudo-risicoaansprakelijkheid. Pas bij aanmerkelijke schuld wordt schade vergoed.

  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Waar dient sprake van te zijn wil het Europeesrechtelijke regime uitbetalen bij schade?

Het regime is gebaseerd op schuldaansprakelijkheid. Alleen bij een aanmerkelijke schuld wordt uitbetaald.

Bij wie moet rechtsvorderingen tegen lidsten moeten worden aangebracht?

Bij de bevoegde nationale rechter niet het HvJ.

Wat heeft het Hof in het Francovich-arrest bepaald ten aanzien van staatsaansprakelijkheid?

Ook lidstaten aansprakelijk kunnen zijn als zij het gemeenschapsrecht schenden en dit hun kan worden toegerekend. Dit geldt ook voor nationale overheidsorganen. Een dergelijke zaak moet voorgelegd worden aan de nationale rechter

Hoe zit het met eventuele aansprakelijkheid van lidstaten bij schade, ontstaan doordat zij in strijd handelen met hun verplichtingen?

In het VEU en VwEU staat hier niets over omschreven. Echter, in het Francovich-arrest heeft het Hof een dergelijke aansprakelijkheid erkend. Het Hof stelt vast dat het beginsel van gemeenschapsrecht is, dat de lidstaten verplicht zijn tot vergoeding van de schade die particulieren lijden als gevolg van schendingen van het gemeenschapsrecht die hun kunnen worden toegekend.

Voldoende gekwalificeerde schending is een belangrijke voorwaarde voor het bepalen van de aansprakelijkheid van de staat wegens schending van Unierecht. Wanneer is sprake van een voldoende gekwalificeerde schending? Duidelijke volzin.

Het gaat erom of de lidstaat te goeder trouw heeft kunnen nemen dat een bepaalde maatregel in overeenstemming was met het unie recht.

Waar moet een particulier een procedure beginnen, wanneer de particulier een actie tot schadevergoeding richt tegen een lidstaat en hoe zit dat als een particulier een actie tot schadevergoeding richt tegen een instelling van de EU?

In het eerste geval moet de particulier zich wenden tot de bevoegde nationale rechter. In het tweede geval moet een particulier zich wenden tot het Hof van Justitie.

Wat houdt het relativiteitsvereiste (Schultznorm-vereiste) in?

Een lidstaat kan alleen onrechtmatig handelen tegenover degene aan wie rechten zijn toegekend. De geschonden unieregel moet dus specifiek rechten aan particulieren toekennen.

Welke handvatten heeft het Hof aan de nationale rechters verstrekt om uit te maken wanneer er sprake is van een voldoende gekwalificeerde schending?

  1. de mate van duidelijkheid en nauwkeurigheid van de geschonden regel van Unierecht.
  2. de omvang van de keuzeruimte
  3. de vraag of de schending of de veroorzaakte schade opzettelijk is geschied
  4. de vraag of er sprake is van een verschoonbare rechtsdwaling
  5. de vraag of de Europese instellingen door hun handelwijze hebben bijgedragen aan de schending

Wat is ‘nuttig effect doctrine’?

De nuttig effect doctrine van het HvJ houdt in dat op alle met overheidsgezag beklede instanties in de lidstaten op grond van het beginsel van loyale samenwerking (Unietrouw – art. 4 VWEU) bij de toepassing van het nationale recht, en met name van de bepalingen van een speciaal ter uitvoering van een richtlijn vastgestelde wet, het nationale recht moet uitleggen in het licht van de bewoordingen en het doel van de richtlijn om het bedoelde resultaat te bereiken.

Wat is de Schutznorm en wat heeft dit te maken met de aansprakelijkheid van de lidstaten?

De Schutznorm wordt ook wel het relativiteitsbeginsel genoemd. Beginsel dat geen verplichting tot schadevergoeding bestaat wanneer de geschonden norm niet strekt tot bescherming tegen de schade zoals benadeelde die heeft geleden.

De aansprakelijkheid van de lidstaat ontstaat enkel indien de geschonden norm ertoe strekt om rechten aan particulieren toe te kennen. Ook het Hof gaat uit van relatieve onrechtmatigheid. Dit houdt in dat de door de lidstaat gepleegd onrechtmatigheid slechts kan worden ingeroepen door particulieren aan wie rechten zijn toegekend.  Het Hof verlangt dat het geschonden Unierecht specifiek de rechten van particulieren beoogt te beschermen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo